"Бага орлоготой иргэдэд чиглэсэн орон сууцны санхүүжилт" сэдэвт зөвлөгөөн салбарынханы дунд өчигдөр төрийн ордонд ширүүхэн болж өндөрлөлөө. Уг семинарыг НҮБ-ын Ази, Номхон далайн бүсийн нийгэм, эдийн засгийн хорооноос зохион байгуулсан аж.

 

Манай улс төвлөрсөн төлөвлөгөөт эдийн засгийн тогтолцоотой байхад хүн амыг орон сууцаар хангах асуудлыг төр дангаараа хариуцдаг байсан. Тэр ч бүү хэл улсын хөрөнгө оруулалтаар барьсан орон сууцыг албан байгууллага, иргэдэд үнэ төлбөргүй хуваарилан олгох бодлогыг хэрэгжүүлж байв. Харин 1990 оноос зах зээлийн эдийн засгийн харилцаанд шилжиж, эрх зүйн орчинг шинээр бий болгон хэрэгжүүлэх шаардлага зайлшгүй тавигдсан юм. Тиймээс 1996 онд Орон сууц хувьчлах тухай хуулийг батлуулан хэрэгжүүлснээр төрийн мэдлийн орон сууцыг иргэдэд үнэ төлбөргүй олгосон. Энэ нь ч иргэдийн амьдралд чухал нөлөө үзүүлсэн гэдэг нь ойлгомжтой.

Түүнчлэн манай улс хүн ам, орон сууцны тооллогыг 2000 онд анх удаа явуулснаар иргэдийн зөвхөн 22 хувь нь эрүүл ахуйн шаардлага хангасан, инженерийн шугам сүлжээнд холбогдсон сууцанд амьдарч байгааг тогтоосон. Гэхдээ Монгол Улсын Засгийн газар сүүлийн жилүүдэд хүн амын орон сууцны хангамжийг сайжруулахад чиглэсэн бодлого, тодорхой зорилт дэвшүүлэн ажиллаж байгаа ч бэл бэнчин, хэтэвч зузаантай нь паартай байшин, паалантай жорлонд нь ороод суучихдаг болсон. Харин цалингийнхаа хэдэн бор юмаар амьдралаа залгуулдаг хэсэг ажилтан, ажилгүйчүүдийн эгнээнийхэн болон ядуус нар ихэвчлэн гэр хороололд аж төрдөг. Мэдээж үүнийг дагаад манай улс агаарын бохирдлоороо дэлхийд айргийн тавд давхиж явна. Хамгийн сүүлийн үеийн судалгаагаар гэхэд л хотын төвийн агаарын бохирдлын 70 хувь нь гэр хорооллоос үүдэлтэй байна. Түүнчлэн гэр хорооллын нэг өрх жилд ойролцоогоор таван тонн нүүрс, 1.5 тонн мод түлдэг аж. Мөн өвлийн улиралд гэр хорооллын агаарын бохирдлын хэмжээ хотын төвтэй харьцуулбал, долоо дахин их байдаг гэнэ. Харин нийслэлийн иргэдийн 20 хувь буюу хамгийн бага орлоготой иргэд өрхийн орлогынхоо 40 хүртэлх хувийг түлшинд зарцуулдаг аж. Уг нь БНХАУ, Япон, Солонгос, ОХУ-ын компаниуд манай улсын орон сууцны барилгуудад хөрөнгө оруулж нэмж байгаа ч бага орлоготой иргэдэд зориулсан өртөг багатай орон сууц барих нь өдрийн од шиг л дуулддаг.

 

Монгол Улсын иргэд дотооддоо чөлөөтэй шилжин суурьших эрх нь баталгаажснаас хойш Улаанбаатар хотыг чиглэсэн шилжилт хөдөлгөөн сүүлийн 10 гаруй жилд эрчимтэй явагдаж 2000 оноос хойш хотын хүн ам үндсэндээ дотоод шилжилтийн дүнд өсөж өнөөдрийн байдлаар нийслэлд 1067.5 мянган хүн амтай гэх тооцоо гарчээ. Шилжин суурьшигчдын 37.0 хувь нь амьдралын доод түвшинд хамрагддаг бөгөөд 72.7 хувь нь Улаанбаатар хотын захын хэсгээр төлөвлөгдөөгүй суурьшлын бүсэд суурьшдаг байна. Мөн нийслэл хотын хэмжээнд 2007 оны байдлаар нийт 234.7 мянган өрх айл оршин сууж байснаас гэр хорооллын 142.2 мянган өрх буюу 60.6 хувь нь үндэсний орон сууц болох гэрт, 39.4 хувь нь төвлөрсөн төвийн халаалт, халуун, хүйтэн цэвэр ус, ариутгах татуурга, цахилгааны төвлөрсөн шугам бүхий байшинд амьдардаг ажээ.

 

Эцэст нь тэмдэглэхэд, шилжилт хөдөлгөөнөөс үүдэн сүүлийн таван жилд хотын гэр хороолол дахь хашааны тоо 65 хувиар, өрхийн тоо 55 хувиар нэмэгдэж гэр хорооллын эзлэх хэмжээ, тэнд оршин суугчдын тоо хоёр дахин өссөн нь Улаанбаатар хотын агаар, хөрс, усны бохирдлын гол эх үүсвэр болж буйг энэ удаагийн зөвлөгөөнөөр онцолж байсан юм. Мөн бага орлоготой иргэдийг орон сууцаар хангах талаар хэлэлцэж буй нь зөвхөн нийслэлийн хөрөнгөөр богино хугацаанд шийдвэрлэгдэх асуудал биш гэдгийг дуу нэгтэй хэлж байсан.

Харин энэ бүхнийг ажил хэрэг болгоход хамгийн түрүүнд анхаарах ёстой жагсаалтад доорх зүйлийг тодотгосон юм. Тухайлбал, гэр хорооллыг амины жижиг сууцны хороолол болгон өөрчлөн хөгжүүлэх буюу орон сууцны загваруудыг боловсруулан талбайн хэмжээ, кв.метрийн нэгж үнийн жишиг тогтоох. Одоо суурьшсан гэр хороолол болон амины орон сууц барихаар төлөвлөж буй шинэ бүсүүдийг дэд бүтцээр хангахад хувийн хэвшлийг татан оролцуулах, хөрөнгийн асуудлыг шийдвэрлэх. Гэр хорооллын өмчлөгдсөн газрыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулж, газар өмчлөлийн зориулалт өөрчлөх эрх зүйн зохицуулалтыг шийдвэрлэн барилгажих хорооллын төлөвлөлтийг хэрэгжүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлэх. Бага орлоготой иргэдийн орон сууцны үнийг удаан жилийн хугацаанд төлөгдөх бололцоог бүрдүүлэх гэх мэт асуудлыг хэлэлцсэн юм.

 

Зөвлөгөөний үеэр Зам тээвэр, барилга, хот байгуулалтын яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Ж.Бат-Эрдэнээс гэр хорооллыг хэрхэн орон сууцжуулах талаар тодрууллаа.

 

-НҮБ-аас санаачлан Ази, Номхон далайн орнуудын бага, дунд орлоготой иргэдэд зориулан тухайн улс орнууд ямар бодлого явуулж байгааг хэлэлцэн хуралдаж байна. Тэр утгаараа энэ удаагийн зөвлөгөөнөөр улс орнуудын туршлагыг судлаад хамгийн оновчтойг сонгох, тухайн нутаг дэвсгэрт амьдардаг ард иргэдийн онцлог, төр засгийн бодлогыг яаж эмхтгэн нэгтгэж болох вэ гэсэн гол зорилготой юм. Ер нь бол ихэнх улс орон л бага дунд орлоготой иргэдээ орон сууцжуулах асуудалд төрийн зүгээс дэмжлэг үзүүлэн, ямар нэгэн хөтөлбөр хэрэгжүүлдэг юм билээ. Үүнийг зөвхөн төрийн бодлого гэхээсээ илүүтэй аж ахуйн нэгж, банк санхүүгийн байгууллагууд болон төрийн бус байгууллагын оролцоотойгоор нэг цогц асуудал болгох ёстой гэдгийг ойлгох ёстой. Бусад орнуудын туршлагыг судалж, нэгтгэн нэг санаа гаргах учиртай. Түүнээс гадна дараа жил сайд нарын уулзалт болно. Тэр үед энэ асуудлыг хөндөж, хэлэлцүүлээд дэмжигдвэл тухайн улс орнууд нь төрийн бодлого, НҮБ-ийн хэмжээнд дэмжээд явах ач холбогдолтой.

 

-Яг энэ асуудлыг зөвлөгөөнөөр ярьлаа. Тайланд улс сая гаруй өрхөө байраар хангасан байна. Сая хүний ард дунджаар гурван хүн бий гэж үзэхэд, гурван сая хүний орон сууцны асуудал шийдэгдсэн гэсэн үг. Энэ туршлагын талаар нэлээд ярилцлаа. НҮБ-ийн мэргэжилтнүүд ч өөрийн саналаа гаргаж байна. Мөн барилгын компани, МИК-ийнхан, төслүүд хэрэгжүүлж буй манай орон нутгийнхан ч санал хэлж байна лээ. Бид хэдэн төгрөг олоод байр бариулдаг. Гэтэл дэд бүтэц хөгжөөгүй, хангалтгүйгээс иргэд гаднаас усаа зөөдөг гэхчлэн байранд оруулснаас илүү дарамт болчих гээд байдаг. Тийм дарамт бий болгохгүйн тулд бүх байгууллагууд хамтарч шийдвэр гаргахгүй бол тус тусдаа ажиллахаар үр дүнд хүрэхгүй. Ний нуугүй хэлэхэд, төсөл хэрэгжүүлсэн мэт харагдах ч өгөөжөө өгөхгүй байх жишээтэй.

 

-Энэ талаар ярьсангүй. Харин жишээ дурьдаад өнгөрөх шив.

 

 

Нийгмийн толь