Усан оргилуур анх хэзээ үүссэнийг хэн ч мэдэхгүй. Алдарт Помпей хотод 1863 онд малталт хийх үеэр галт уулын есөн метр зузаан үнсэн дороос МЭ 79 оны үеийн эртний Ромын маш гоё усан оргилуур олджээ. Жил бүр олон зуун мянган жуулчин дэлхий даяар аялж, алдартай усан оргилууруудын гэрэл ус хосолсон гайхамшигтай наадмыг үзэж сонирхдог.

Мөнхийн Ром хотын зүрхэнд оршдог “Треви” усан оргилуур маш гоё ажээ. Энэ усан оргилуур бүр МЭӨ I зууны үед баригдсан гэнэ. Треви гэдэг нь латины “trivium” буюу “гурван замын уулзвар” гэсэн утгатай. XV зуунд Пап лам V Никологийн тушаалаар эртний усан оргилуурыг сэргээжээ. Дараа нь XVIII зуунд алдарт Бернинийн төслөөр том дун дээр Далайн ванг шадар бараа бологчдын хамт далайн морь хөллөсөн хэлбэрээр бүтээжээ. Хэдэн зууны турш жуулчид хүслээ биелэг гэж, мөн буцаж ирэхээ билэгдэж, усан оргилуур руу зоос шиддэг уламжлалтай. Гэхдээ заавал баруун гараар зүүн мөрөн дээгүүр давуулж шидэх ёстой гэнэ. Хотын захиргаа усан оргилуураас өдөрт 1500 евро цуглуулж, нийтийн хэрэгцээнд зарцуулдаг ажээ. Энд ирэгсэд усан оргилуурын баруун хадны “дурлалт хосын хоолой”-гоос ус уудаг заншилтай. Ром хотын өөр нэг алдартай усан оргилуур бол Пьяцца Навон дэх “Дөрвөн гол” хэмээх усан оргилуур юм. Түүнийг Пап лам X Иннокентид зориулан босгожээ. Оргилуурын төвийн баримлууд нь Египетийн асар том хөшөөний тулгуур маягаар дүрслэгджээ. Эрчүүдийн барималаар хамгийн том голууд болох Нил, Ганга, Рио де ла Плат, Дунай мөрнийг төлөөлүүлжээ.

                    Ром хотын зүрхэнд оршдог “Треви” усан оргилуур

Барбенийн ордны талбайд Тритоны усан оргилуур байна. Далайн бурхан Посейдоны хүү Тритоны суусан дунг дөрвөн дельфин сүүлээрээ тулжээ. Хагас хүн, хагас загас Тритоны үлээсэн ус асар өндөрт оргилж, буухдаа аягыг дүүргэдэг нь далайн шуургыг билэгджээ.

           Барбенийн ордны талбайд Тритоны усан оргилуур

Барселоны “Шидэт” хэмээх усан оргилуур маш цуутай. Түүнийг Карлес Бунгас 1929 оны дэлхийн үзэсгэлэнд зориулж барьжээ. Үндэсний ордны бэлд байрласан усан оргилуур зуны үдэш хөгжим ба гэрэл, усны гайхамшгийг үзүүлдэг. Европын хамгийн өндөр усан хөллөсөн тэргэн дээр байгаагаар дүрсэлжээ. Түүнийг Мадридын “мөнхийн сүйт бүсгүй” гэдэг.




                Барселоны “Шидэт” хэмээх усан оргилуур