Бэл нимгэн иргэдээ орон сууцжуулах бодлого үгүйлэгдэж байна

Barilga
2019-11-05

Бэл нимгэн иргэдээ орон сууцжуулах бодлого үгүйлэгдэж байна

Үнэхээр л орон сууц барьдаг компаниудын алдагдлыг багасгаж заримыг нь дампуурлаас аваръя, төрийн албан хаагчдын тодорхой хэсгийг орон сууцтай болгоё гэж байвал зээл олгох хэрэгтэй.

Засгийн газар мөнгөгүй, төсвийн алдагдлыг нөхөх гэж ядаж байсан ч ямар нэгэн аргаар мөнгө олж, орон сууцны зээлийг санхүүжүүлэх ёстой. ЗТХБЯ, орон сууц санхүүжилтын корпораци /ОССК/ барилгын компаниуд, төрийн бус байгууллагууд, арилжааны банкууд бүтэхгүй, бүтсэн ч үр өгөөжгүй, хийсвэр зүйл ярьж байхын оронд бодит байдлыг судалж, яах ёстойг амьдралаас ургуулан бодож, ажил хэрэгчээр хамтран ажиллахыг зөвлөж байна. Засгийн газрын зээлээр иргэдэд орон сууц худалдах талаар товч санал дэвшүүлье!

1. Нэр бүхий байгууллагуудын төлөөллөөс бүрдсэн хамтарсан ажлын хэсэг байгуулж, шийдвэрлэх асуудлын төлөвлөгөө гаргаж, хугацаа зааж ажиллуулъя.

2. Орон сууцны хэчнээн байр, хэдэн айлын сууц барьж дуусаагүй 50, 60, 70, 80, 90 хувийн гүйцэтгэлтэй байгааг тогтоож, тэдгээрийг гүйцээж барихад хэдэн тэрбум төгрөг хэрэгтэйг тодорхойлмоор байна.

З. Айл ороход бэлэн гээд байгаа 4000 айлын орон сууцыг нарийвчлан тогтоож, мэргэжлийн байгууллагаар шалгуулж, цахилгаан, дулаан, халуун, хүйтэн усны холболт нь бэлэн эсэхийг тогтоох

4. Орон сууц зээлээр худалдаж авах хүсэлтэй төрийн албан хаагчид, эмч багш нар, хүчний байгууллагуудын ажилтан нарын /гэр бүлийн/ жилийн дундаж цалин, орлогыгсудалж, нэг, хоёр, гурван өрөө сууцыг ямар үнэтэй хэдэн жилийн хугацаатай, хэдэн хувийн хүүтэй зээлээр, хэдэн төгрөгийн урьдчилгаа төлж худалдаж авах боломжтой айл өрхийн тоог тогтоож, түүндээ үндэслэж, орон сууцны зээл олгоход хэдэн тэрбум төгрөг хэрэгтэйг тодорхойлох хэрэгтэй.

5. Засгийн газар 200 тэрбум, Монголын ипотекийн корпораци /МИК/ 25 тэрбум төгрөгийн бонд гаргаж, гадаад, дотоодын зах зээлд борлуулж, мөнгө босгож, орон сууцны зээлийг санхүүжүүлнэ гэж байна. Энэ талаар саналаа хэлэхэд, дэлхийн эдийн засгийн хямралаас шалтгаалаад гадаад зах зээлд урт хугацаатай, бага хүүтэй хөрөнгө оруулалтын зээлийн олдоц муудсан, хүү нь нэмэгдсэн. Зээл олдлоо ч бондын хүүнд нь зээл дамжуулан олгох банкуудын өндөр хүү нэмэгдэнэ. Ийм хоёр өндөр хүүг давхар төлж, 10-15 жилийн хугацаатай, жилийн 35 хувийн хүүтэй орон сууцы зээл олгох боломж байхгүй.

Дотоодын зах зээлд Засгийн газрын болон МИК-ийн урт хугацаатай бондыг худалдаж авах арилжааны банк, аж ахуйн нэгж, компани, хувь хүмүүс байхгүй. Яагаад гэвэл, тэдэнд мөнгө байхгүй.

Арилжааны банкуудын хувьд 2009 оны наймдугаар сарын байдлаар барилгын компаниудад 279 тэрбум төгрөгийн зээл олгосноос 238,7 тэрбум төгрөгийн үлдэгдэлтэй, төлөх найдвар тун бага байгаа нь барилгын компаниуд орон сууц захиалагчдаас авсан урьдчилгаа 174,1 тэрбум, барилгын материалын үйлдвэрүүдэд төлөх 130 тэрбум төгрөгийн өртэй байгаагаар нотлогдож байна. Тэдний олонх нь өөрийн хөрөнгөгүйн дээр өрөнд баригдсанаас үзэхэд, орон сууц барьсан компаниудад дампуурлын аюул нүүрлэж байна. Тэд ихээхэн хэмжээний зээл олгосон банкуудыг алдагдалд оруулж байгаа.

Үүний өмнө Монголбанк орон сууцад зориулж 55 тэрбум төгрөг банкинд хуваарилсны 20 орчим тэрбумыг нь зориулалтын дагуу ашиглаж, үлдсэнийг нь өөр төрлийн зээлд зарцуулсан. Харин одоо Монголбанк дахин орон сууцад зориулсан зээл гаргахгүй нь ойлгомжтой. Төвбанкийг орон сууцад зориулсан зээл олгохгүй байхыг Дэлхийн банк зөвлөдөг.

Олон улсын санхүүгийн байгууллагууд орон сууцад зориулж урт хугацаатай, бага хүүтэй зээл олгодоггүйг бид мэднэ. Иймд Засгийн газар бонд гаргахын оронд өөр эх үүсвэр хайх юмуу, Оюутолгойн төслийн хөрөнгө оруулагчаасэхний ээлжинд авах 150 сая ам.доллараа орон сууцны зээл олгоход ашиглаж болох юм.

6. Орон сууцад олгох санхүүгийн эх үүсвэрийг ОССК шийдвэрлэсний дараа тэрхүү хөрөнгөдөө багтааж, хэчнээн орон сууцыг ямар үнэтэй, ямар хугацаатай, ямар хүүтэй зээлээр төрийн албан хаагчдад худалдаж болохыг тэдний жилийн дундаж цалин, орлоготой холбож тогтоох хэрэгтэй.

7. ОССК орон сууц зээлээр худалдан авагчдын төлбөрийн чадварт нийцүүлэн хэчнээн айлын сууцыг ам метрийг нь хэдэн төгрөгөөр худалдаж авах нөхцөл бүхий тендер зарлаж, ялсан компаниудтай гэрээ хийх ёстой. Гэрээнд хот хөдөөд орон сууц зээлээр худалдах хугацаа, ам метрийн үнэ, чанарыгзаасан байвал зохино. Гэрээний нэг хувийг зээл дамжуулан олгогч банкуудад өгөх нь зүйтэй.

8. Засгийн газрын зээлээр орон сууц худалдан авах төрийн албан хаагчид заавал тендерт ялсан компаниудаас орон сууц худалдан авахгүй, чөлөөт сонголт хийж, авах зээлээрээ өөр компаниас юмуу, зах зээлээс шинэ, хуучин байр худалдаж авч болно. Авах зээлдээ мөнгө нэмж байр бариулж болно. Чөлөөт сонголт нь зах зээлийн зарчим бөгөөд өндөр үнэтэй, чанарсүй орон сууц шахалтаар худалдаж авах явдлыг хязгаарлах нэг арга юм.

9. Засгийн газрын зээлээр орон сууц худалдан авагчид тендерт ялсан компаниудаас орон сууц худалдаж авбал худалдагч компани, зээл дамжуулан олгогч банк, сууц худалдан авагч этгээдийн гурван талт гэрээ хийнэ. Хэрэв чөлөөт сонголтоор сууц худалдаж авбал байр худалдагч ба банктай тус тусад нь гэрээ хийнэ.

10. ОССК нь орон сууцны зээл олголт, төлбөр тооцоо хийж буй байдал, чанаргүй, зөрчилтэй байр худалдуулахгүй байх талаар мэргэжлийн хяналтын байгууллагуудтай хамтран байнгын хяналт тавьж ажиллах ёстой.

11. Орон сууц захиалж, гэрээ хийж, урьдчилгаа төлөөд банкнаас зээл авсан юмуу, өөрөө телбөрөө бүрэн хийгээд захиалсан сууцаа ямар нэгэн шалтгаанаар / байрыг нь барьж дуусаагүй, эсвэл үнэ нэмэгдсэн гэж нэмж төлбөр хийхийг шаардах зэргээр/ авч чадахгүй байгаа хүмүүсийн нэрсийн жагсаалтыг нарийвчлан гаргаж, тэнд гэрээнд заасан үнээр сууцыг нь олгуулах талаар ЗТХБ яам, ОССК ажиллахыг зөвлөж байна.

Хэрэв энэ ажлыг ЗТХБЯ яаралтай хийхгүй бол иргэдийг Хадгаламж зээлийн хоршоодоос гурав дахин их хохироож мэдэх юм. Хадгаламж зээлийн хоршоод иргэдэд 60 тэрбум төгрөгийн хохирол учруулсны 30 тэрбумыг нь Засгийн газар төлсөн. Орон сууц захиалсан иргэдийн төлсөн урьдчилгаа 174,1 тэрбум төгрөг байгаа Тэд банкнаас хэчнээн төгрөгийн зээл авсан, өөрсдөө хэдэн тэрбум төгрөг гаргасныг мэдэхгүй.

Ардчилсан орнууд манайх шиг төрийн албан хаагч, эмч, багш, шүүх прокурор, цэрэг цагдаад давуу эрх олгож, хүн амын бусад давхаргыг ялгаварлан гадуурхаж, Засгийн газрын хөнгөлөлттэй зээлээр орон сууц худалддаггүй. Бага, дунд орлоготой айл өрх иргэдийг орон сууцтай болгохыг нийгмийн халамжийн нэг төрөл гэж үзэж, тэд цалин орлогоороо төлөх боломжтой урт хугацаатай, нэн бага хүүтэй зээлийг Засгийн газар нь олгодог юм. Бага дунд орлогтой иргэдээялгавартай хандаж, ялгавартай хөнгөлөлт үзүүлдэг.

Бага, дунд орлоггой иргэдэд зориулсан нэг стандартын барилгууд хот, суурин байгуулалтын төлөвлөлтөд ч хамаардаг юм байна. Гэтэл манайд санхүүгийн эх үүсвэргүй, орон сууц худалдаж авах айл өрх, хувь хүмүүсийн төлбөрийн чадварыг харгалзан үзээгүй, УИХын сонгуульд ялахын тулд л 40 мянган айлын орон сууц барина гэж амалсаныг Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт тусгаад орхисон нь эцэстээ орон сууц барьдаг компаниуд дампуурч, иргэдхохироод үлдэх гэж байна.

Барилгын компаниуд ашиг олохын тулд өндөр үнэтэй олон мянган орон сууц барьсныг нь төлбөрийн чадваргүй айл өрх, хувь хүмүүс худалдаж авах боломжгүйгээс өнөөдөр дампуурахдаа тулж, төр засгаас мөнгө өгөхийг шаардаж суугаа нь утгагүй байна. Өөрөе унасан хүүхэд уйлдаггүй шүү дээ.

Цаашид бага, дунд орлогтой айл өрх, иргэдийг орон сууцтай болгох асуудлыг нийгмийн халамжийн нэг төрөл болгож, Засгийн газрын санхүүгийн боломжийн хэрээр урт хугацаатай, бага хүүтэй /хөнгөлөлттэй/ зээл олгох хэрэгтэй. Бага, дунд орлогтой айл өрх, иргэдийг орон сууцтай болгох 10-20 жилийн Үндэсний хөтөлбөр ч байж болно.

Доктор, профессор Г.ПҮРЭВБААТАР

Зууны мэдээ