“Эрэлт хэрэгцээг эрж олоод хангагтүн”. Энэ өгүүлбэр хүмүүст уриа лоозон мэт сонсогдох боловч мөнгө үржүүлж чаддаг хүнд ёстой л олз болж харагддаг аж. Дархан-Уул аймгийн “Сан-Оргиу” компанийн захирал Г.Олонбаяр энэ үгэнд туйлын дуртай нэгэн. Зоотехникч мэргэжилтэй тэрбээр шинийг байнга л эрэлхийлж, азаа үздэг зуршилтай. Тэр хэрээрээ алдаж онож басхүү амжилт араасаа дагуулдаг.

 

Дархан-Уул аймгийн иргэн болоод багагүй хугацааг үдсэн тэрбээр амьдралдаа томоохон өөрчлөлт хийж чаджээ. Нэг удаа гэрийнхээ ойролцоо хог шатааж байгаа хүмүүсийн дэргэдүүр өнгөрч яваад дүрэлзсэн улаан гал дунд нэгэн сонин дүрс бүхий зүйл байхыг харжээ. Очоод үзтэл хаа сайгүй хог новш болон хөглөрч байдаг гялгар уут, хуванцар сав галд хайлж налчийгаад тун өвөрмөц хэлбэртэй болсон байжээ. Энэ мөчид түүний толгойд нэгэн бодол орж ирсэн гэдэг.

 

Өөрөө туршилт хийж, хаягдал гялгар уут, хуванцар сав цуглуулан хайлуулж хүртэл үзжээ. Эхний удаа сантехникийн худгийн таг хийх санаа сэдсэн ч оролдлого нь бүтсэнгүй. Мэргэжлийн хүнээс зөвлөгөө авлаа. Хаягдал боловсруулах технологи судлахаар урд хөрш рүү ч явж үзэв. Гэтэл түүний хайсан технологи Хятадад байсангүй. Жил гаруй хугацаанд эрэл хайгуул хийж, өөрөө хэд хэдэн удаа туршилт хийсний үр дүнд хаягдал боловсруулах технологийн учрыг олж мэджээ. Тэрбээр маш нарийн ангилан ялгасан хаягдал боловсруулах зориулалт бүхий бага оврын технологи оруулж ирж гэр бүл, найз нөхөдтэйгөө хамтран дулаан цэвэр усны худгийн таг \бидний ярьж хэвшсэнээр траншейны таг\ үйлдвэрлэхээр зориглолоо. Гэвч уг технологи Монголын нөхцөлд тохироогүй учир заримыг нь монголчилж, засаж сэлбэсэн байна.

 

Олон ч удаа туршиж үзсэний эцэст төмрөөс дутахааргүй бат бөх, байгальд хор нөлөөгүй сантехникийн таг үйлдвэрлэж чаджээ. Бүтээгдэхүүнээ Дарханы “Ус суваг” Төрийн өмчит компанид танилцуултал тэд дэмжих нь тэр. Үүнд нь урамшин цэцэрлэгт хүрээлэнгийн хашаа, түшлэгтэй сандал үйлвэрлэхээр зориг шулуудав. Бүтээгдэхүүний гол түүхий эд болох хаягдал хуванцар түүх ажил л нэн түрүүний зорилт байв. Ах дүү хамаатан садангаа хүртэл энэ ажилд дайчилж, иргэдийн түүсэн хогийг   үнэлж авдаг боллоо. Хогондоо дарагдсан Дарханы гэр хороолол, гудамж талбай, орцны хонгил тэдний хүч хөдөлмөрөөр цэмцгэр болсон аж. Дарханчууд ч тэдэнд ам сайтай байв. Үйлдвэрээ өргөжүүлж 10-аад хүнийг орон тооны ажилтан болголоо.

 

Ажилчдынхаа нийгмийн асуудлыг сайжруулах зорилгоор байшин хүртэл барьж өгчээ. Түүгээр ч үл барам Дархан-Уул аймгийн Засаг даргын Тамгын газартай хамтран ажиллах гэрээ байгуулж хот тохижуулах, бүтээн байгуулалтын ажилд өөрийн хувь нэмрээ оруулжээ. Аялал жуулчлалын цогцолбор цэцэрлэгт хүрээлэнгийн хашааг чанарын өндөр түвшинд хийн хүлээлгэж өгсөн нь олны талархлыг хүлээсэн байна. Яваандаа тус компанийнхан мал услах онгоц, хогийн сав, хүрзний иш, хашааны шон, хуванцар банз, Лоткины таг, трапны таг гээд хайлуулсан хуванцараар хийж болох бүхнийг тэд үйлдвэрлэж эхэлжээ. Гудамжинд хаа сайгүй хөглөрөх хогийг ахуйн хэрэгцээний эд зүйлс болгон   байгальд ээлтэй үйл ажиллагаа явуулж байгаа “Сан-Оргиу” компанийн захирал Г.Олонбаяртай ярилцлаа.

 

 

-Одоогоос дөрвөн жилийн өмнө бид өөрийн хөрөнгөөр үйлдвэрээ ашиглалтад оруулсан. Үйлдвэр маань өдөрт 350-500 кг хаягдал боловсруулах хүчин чадалтай. Захиалагч ихтэй үед гурван тонныг ч боловсруулах үе бий. Жилдээ дээд тал нь 150 сая төгрөгийн борлуулалт хийдэг. Хямралын үе давхацсан болоод ч тэр үү, одоогоор 50 саяас хэтрэхгүй байна. Ойролцоогоор 50 орчим кг хаягдлаар нэг сандал үйлдвэрлэдэг. Сандал 40 орчим кг жинтэй. Цаашид техник технологио шинэчлэх зайлшгүй шаардлага бий. Үүнд ойролцоогоор 200 орчим сая төгрөг хэрэгтэй болоод байна. Манайх голдуу төсөвийн байгууллагуудтай харилцдаг. Нийгмийн эрэлт хэрэгцээг зөв олж харвал болохгүй юм байдаггүйг ойлгосон. Заавал үүнийг хийх юм шүү гэсэн чин эрмэлзэл байсан болохоор үйлдвэрээ өдий зэрэгтэй болгосон. Гэр бүлийнхэн, хүү маань ч чамгүй зүтгэлээ.

 

 

-Аймаг маань хог хаягдлаасаа бүрэн салсан гэдгийг би баттай хэлж чадна. Ой модны нөөцийг хэмнэхэд багагүй нөлөө үзүүлсэн. Өөрийн гэсэн үйлдвэрийн байртай боллоо. Манайхаас 230 гаруй хүн амьдралаа залгуулж байна. Нэг хүн өдөрт 40-50 кг хаягдал нийлүүлдэг гэж үзэхэд нэг кг хаягдлыг 350 төгрөгөөр тооцвол 12.000-15.000 төгрөг олчихож байгаа юм. Лааз, хуванцар сав түүдэг хүмүүс нэг ёсондоо бидний хамтран зүтгэгч, байгаль экологийг сайн дураараа хайрлан хамгаалж байна. Үнэнийг хэлэхэд албан тасалгаандаа сууж байгаа байгаль хамгаалагчдаас хэдэн хувь илүү хөдөлмөрлөж байгаа улс. Манай туршлагаас хуваалцан Архангай, Өвөрхангай, Баянхонгор, Өмнөговь аймагт хаягдал боловсруулах үйлдвэр шинээр байгуулагдлаа. Бид тэдэнд боломжийн хэрээр тусалж, сургалт семинар хийсэн.

Тэд өнгөрсөн гурван жил хаягдал гялгар уут болон хуванцар 809 тонныг боловсруулж 30 гаруй нэрийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэжээ. Тус үйлдвэр нь НҮБ-аас зохион байгуулсан “Шилдэг санаачилга” уралдаанаас тусгай шагнал хүртжээ. 2006 онд “Дархан-Түншлэл” экспо наадмаас “Шилдэг санаачилга”, “Шинэ технологи” цом өргөмжлөл, “Интерпринёр 2006” наадмаас оны “Шилдэг Эко бизнесмэн” 2007 оны байгальд ээлтэй шилдэг байгууллагаар тодорсон гээд тэдний ажлыг үнэлсэн нь олон.

 

 

Өнөөдөр