Vйлдвэржvvлэлтийг дэмжих жилийн хvрээнд Засгийн газраас 30 тэрбум төгрөгийг зээл хэлбэрээр жижиг дунд vйлдвэрлэл эрхлэгчдэд олгосон. Гэвч аймгууд наймдугаар сарын эхээр эхэлсэн энэ ажлыг маш муу зохион байгуулж байна хэмээн банга хvртсэн. Жижиг дунд vйлдвэрийн газраас ч хэрвээ ажил болгож чадахгvй бол мөнгөө татлаа хэмээн “айлгаж”, Засгийн газраас энэ сарын 20 хvртэл аймгуудын удирдлагуудыг уг ажлыг урагшлуулах vvрэг даалгавар өгсөн. Харин тэрхvv сунгасан цаг хугацаа нь дуусчихлаа. Ажлын явц, цаашид ямар арга хэмжээ авахаар төлөвлөөд байгаа талаар Засгийн газрын хэрэгжvvлэгч агентлаг Жижиг дунд vйлдвэрийн газрын дарга Ц.Ням-Осортой уулзаж ярилцлаа.

 

-21-ний өглөөнөөс бид мэдээллээ нэгтгэж эхэлсэн. ХХААХVЯ дээр маргааш ярилцаад нөгөөдрөөс тодорхой чиглэл гарна. Гэхдээ бид нарын есөн сарын 10-даар зарлаж байснаас эсрэг vр дvн гарсан. Өдөр ирэх тусам зээл олгох ажил эрчимжсэн. Аймгуудын болоод тухайн банкнуудын удирдлагууд ч маш идэвхтэй ажиллаж эхэлсэн. Төсөл өгсөн бизнесмэнvvд ч эрчимтэй ажилласан. Учир нь, зарим бизнесмэн төслөө өгчихөөд зээл олгох боло-хоор гар утсаа хаагаад амраад алга болох ч тохиолдол байв. Банкин дээрээ 14 хоногийн дотор очиж зээлээ шийдvvлээгvй төслийг хvчингvйд тооцно гэсэн шийдвэр гарсан юм л даа. Тэгэхээр нөгөө хvмvvс чинь маш идэвхтэй ажиллаж эхэлсэн. Зээлийн олголт харьцангуй өндөр байгаа шvv. Яг өнөөдрийн байдлаар Говь-Сvмбэр аймаг 17 хувьтай, Дорнод аймаг 22 хувьтай байна бусад нь 40-өөс дээш хувьтай болчихоод байна. 100 хувь олгосон аймаг долоо, найм байгаа. Ийм учраас бага хувьтай аймгуудын мөнгийг боломжтой газар руу нь шилжvvлэх асуудлыг яамны коллегийн хурлаар ярилцана гэж ойлгож болно. Хамгийн гол нь шалтгаанаа тодруулж мэдээллээ нэгтгэж судалгаа хийгээд чиглэл гаргана.

 

 

-Засгийн газрын хуралдаанаар энэ асуудал есдvгээр сарын 2-нд ороод жижиг дунд vйлдвэрийг дэмжих хөтөлбөрийг хэрэгжvvлэх, жижиг дунд vйлдвэрийг дэмжих зориулалтаар Засгийн газраас олгосон 30 тэрбум төгрөгийн зарцуулалт орон нутагт муу байна. Vvнд анхаарал тавь гэсэн чиг өгсөн. Энэ vед зээл олгох нь 20-иодхон хувьтай гарсан. Нийгэмд ч гэсэн нэлээн шуугиан тарьсан. Зарим аймаг боломжийн олгож байхад зарим нь ерөөсөө таг. Тэгэхээр нь Засгийн газар болоод ХХААХVЯ-наас хоёр чиглэл өгсөн. Vнэхээр ажил хийхгvй, хурлаа ч зохион байгуулж чадахгvй аймаг байвал мөнгийг нь татья. Харин хурлаа хийгээд төслөө шалгаруулаад банк руу шилжvvлчихээд байхад банк нь янз бvрийн шалтаг хэлээд өгөхгvй бол банкнаас нь татья. Ямар ч байсан есдvгээр сарын 20 гэхэд тодорхой vр дvн гарга. Бvр гаргахгvй бол мөнгийг нь тат гэсэн чиглэл Засгийн газрын хурлаас өгсөн л дөө.

 

-Би бол харин ч гайгvй гэж бодож байгаа. Өөр шиг чинь бодож байгаа нийгмийн сэтгэлзvй байгааг vгvйсгэхгvй. Банкууд энэ жил жижиг бизнест зээл олгоогvй учраас зээл хvссэн иргэдийн төсөл шилэгдэх нөхцөл бvрдсэн. Мөн банк өөрөө эрсдэл хvлээж байгаа учраас баталгаа өндөр шаардсан. Орон нутаг ажлаа гардан зохион байгуулсан нь тухайн иргэнээ сайн мэддэг учраас л итгэл хvлээлгэсэн байгаа. Тиймээс vр дvн бага гарна гэж бодохгvй байна. Оны эцсээр эхний vр дvнг мэдээлнэ.

 

-Энэ бол 22000-24000 хvний ажлын байрыг хадгалах ёстой. 2000 шахуу иргэн аж ахуйн нэгжийг дэмжих ёстой. Одоо бол 1200-д нь олгоод байна шvv дээ. Мөн хэдэн хvнийг ажлын байраар шинээр хангав, хэдэн vйлдвэ-рийг өргөтгөв, хэдэн vйлдвэр шинээр баригдах нөхцөл бvрдэв зэргийг бид оны сvvлээр мэдээлнэ. Бид одоогоор ирсэн төслvvд дээр байгаа тоогоо хэлж байгаа учраас урьдчилсан байдлаар гарсан мэдээ. Гэхдээ эдгээр төслийн 80 хувь нь энэ жил vр өгөөжөө өгнө гэж баттай хэлж чадна. Бас 20 хувийг нь яагаад алга хийчихэв ээ гэхээр зарим зээлдэгчийн төсөл он дамжих шаардлага гарч байгаа юм.

 

 

-Засгийн газрын vйлдвэржvvлэх бодлогын хvрээнд дандаа жижиг зээлvvд бус аймгийн болоод бvсийн чанартай vйлдвэр дэмжих бодлого явуулсан. Тиймээс энэ бодлогын хvрээнд 30 тэрбумаас тодорхой эх vvсвэрийг 20-иод компанид олгох шийдвэр гарсан. 100 саяынх ч байна. 300 саяын зээл ч байна. Энэ бол шууд vр дvн нь харагдах зээл биш. Гэхдээ нийгэмд vр өгөөжөө илvv өгнө шvv дээ. Тэгэхээр Засгийн газраас жижиг бас том vйлдвэрvvдээ зэрэг дэмжье гэсэн бодлогоор олгогдож байгаа зээл.

 

-Томоохон зээл хvссэн, аймаг, аймаг дундын vйлдвэрийг дэмжсэн 40-өөд төсөл хөтөлбөр бий. Vvнээс 20-иод нь олгогдсон. Харин vлдсэн нь бас л удаашралтай байна. Зарим томхон зээлдэгч нар маань банкны эрсдэлийн шаардлага хангахгvй эсвэл өөрсдөөс нь шалтгаалсан ч зvйл байна.

 

-Одооноос бид аймгуудын дарга нарт албан бичиг илгээж байна. Зээл олгох нэг хэрэг. Харин олгосон зээ-лээрээ юу хийж байна гэдгийг энэ сарын сvvлчээр арванхоёрдугаар сарын дунд хvртэл бvх чиглэлээр шалгаж ажиллана. Vнэхээрийн vр дvнтэй, шударга зээл олгосон бол бvгд бодитой ажил болно. Хууль бус, шударга бус арын хаалгаар зээл олгосон бол бодит ажил болохгvй. Хэрвээ бодит ажил болохгvй, vр ашиг багатай зээл олгосон аймаг байвал ирэх жилийн зээлийн хэмжээг танана. Арванхоёрдугаар сарын 15 гэхэд vр дvн нь хараг-даад эхэлбэл ажил цаашид хэвийн vргэлжлэх юм.

 

 

 

-Ер нь, жижиг дунд vйлдвэрийн зориулалттай оруулж ирж байгаа тоног төхөөрөмжийг гаалийн болоод нэмэгдсэн өртгийн албан татвараас чөлөөлөх тухай хууль энэ оны долдугаар сарын 16-нд УИХ-аар батлагдсан. Энэ хуулийн хvрээнд жижиг дунд vйлдвэрлэгчид том дэмжлэг авч байгаа юм. Энэхvv жижиг дунд vйлдвэрийн тоног төхөөрөмжийн жагсаалтыг Засгийн газраас батална гэсэн. Тиймээс жижиг дунд vйлдвэрлэл эрхлэгчдээс давхардсан тоогоор 2400-гаад тоног төхөөрөмжийг татвараас чөлөөлvvлэх тухай санал ирсэн. Бид хоёр сар гаруй хугацаанд ажиллаж байгаад 500-гаад тоног төхөөрөмжийг эдгээр татвараас чөлөөлvvлэх жагсаалт гаргасан. Vvнийгээ ирэх долоо хоногоос Засгийн газарт өргөн барина. Хэрэв Засгийн газар энэ есөн сардаа багтаагаад баталчихвал 100 сая төгрөгийн тоног төхөөрөмж оруулж ирсэн хvн 15 сая төгрөгийн хөнгөлөлт шууд эдэлнэ гэсэн vг.

 

-Дөрвөн чиглэлээр салбараар нь судалгаа хийж байна. Маш нарийвчилсан судалгаа хийж байна. Ирэх сараас тодорхой гарчих байх.

 

-Тийм ээ. Хувиараа хөдөлмөр эрхэлж байгаа, өрхийн аж ахуй, хоршооны хэлбэрээр vйл ажиллагаа явуулж байгаа барьцаа хөрөнгө багатай иргэд ийм гомдол маш их гаргасан. Энэ удаа жижиг дунд vйлдвэрийг дэмжих Засгийн газрын хөтөлбөр гэж зарласан учраас дээрх иргэд хамрагдах боломжгvй байсан. Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай хуулийн гуравдугаар бvлгийн 10 дугаар заалтад “Хувиараа болон өрхийн аж ахуй, нөхөрлөл, хор-шооны хэлбэрээр vйлдвэрлэл vйлчилгээ эрхлэхийг хvсэгч энэ хуулийг 3.1.1-д иргэн тvvнчлэн малчин албан бус хөдөлмөр эрхлэгчдэд хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнд Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангаас дараахь дэмжлэгийг vзvvлнэ” гэсэн байгаа.

 

 

Тухайлбал, сургалтад хамруулах, vйлдвэр vйлчилгээ эхлэх болон шинээр ажлын байр бий болгох, өргөтгөхөд зориулан зээл олгох, бизнес инкубацийн vйлчилгээнд хамруулах, төсөл хөтөлбөр боловсруулах арга зvйн зөвлөгөө өгөх, мэдээллээр хангах гээд заачихсан байгаа. Энэ жижиг бизнесvvдийг дэмжих тусдаа хуультай. Энэ бол Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай хуулийн хvрээнд хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих санд хамаарах бизнес. Vvнийг ойлгодоггvй учраас л гомдол тавиад байгаа юм. Тэр хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих санд 27 тэрбум төгрөг эргэлдэж байдаг юм. Эсвэл хэрэгтэй хэрэггvй энэ олон сангаа нэгтгэх хэрэгтэй. Хуулиараа эсвэл сайн ялгаж салгах хэрэгтэй байгаа юм. Хууль нь өөр байна аа гээд байхад зарим УИХ-ын гишvvн хvртэл энэ талаар ямар ч ойлголтгvй. Хими цэвэрлэгээний vйлчилгээ эрхэлдэг хvнийг хамруулсангvй гээд л намайг загнаж яваа юм. Би УИХ-ын даргад ч энэ талаар хэлсэн. Эсвэл нэгтгэ эсвэл бvр заагла гээд байгаа юм.

 

-Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт тусгагдсан жижиг дунд vйлдвэрлэл эрхлэгчдийг даатгалд хамруулах, лизингийн vйлчилгээгээр хангах, баталгааны сан бий болгох, тодорхой хэмжээний эрсдэлийг хариуцах зэрэг ажлыг хэрэгжvvлэхийн тулд 2010 оны төсөвт 15 тэрбум төгрөгийг хөрөнгө оруулалтын хэлбэрээр улсын төсвийн хуульд суулгаж өгөх ёстой. Энэ жилийн 30 тэрбум төгрөг бол зээл. Улсын төсвийн хуульд зээлийн хэлбэрээр суусан. Ийм хэлбэрээр суусан юмыг өөр зvйлд зарцуулах эрх бидэнд байхгvй. Бид дээрх асуудлыг улсын хэмжээнд хэрэгжvvлэх бэлтгэлийг бvрэн хангасан. Харин энэ жил хэрэгжvvлэх мөнгө байхгvй. Vvнийг улсын төсөвт суулгахдаа хөрөнгө оруулалтын хэлбэрээр суулгах юм бол зарцуулагдах боломжтой юм. Зээлээр гээд оруулчихвал болохгvй шvv дээ.