Өмнөговь аймгийн Гурвантэс сумын нутагт Нарийн сухайтын уурхай гэж бий. Энд Монгол, Хятадын хамтарсан "Чинхуа-МАК-Нарийн сухайт" гэдэг компани үйл ажиллагаа явуулж нүүрс олборлодог юм. Тус компани, Монгол Улсын Засгийн газар хоёрын хооронд 2005 оны долдугаар сард байгуулсан Тогтвортой байдлын гэрээнд "хөрөнгө оруулагч нь Нарийн сухайтын нүүрсний уурхайгаас Монгол-Хятадын хилийн Шивээ хүрэн-Сэхээ боомт хүртэлх автозам /56 км/-ыг Монгол Улсын болон олон улсын стандартад нийцүүлэн барьж уурхайн ашиглалтын хугацаанд замын арчилгаа, засвар үйлчилгээг хариуцна" гэж заажээ.
Үүний дагуу уг замын шавыг хэдхэн хоногийн өмнө тавилаа. Замыг хамтарсан компанийн хөрөнгөөр барих бөгөөд Хятадын тал гүйцэтгэгчээр нь ажиллах юм байна. Энэ замын далан 10 метр, хатуу хучилттай зам нь долоон метр өргөн байх аж. Туүнийг 46 сая юань /зургаан тэрбум төгрөг/ -ийн хөрөнгөөр барих бөгөөд 85 хүн 10 сарын хугацаанд дуусгана гэж төлөвлөж байгаа юм билээ. Тус зам Монгол Улсын төвийн бүсийн босоо тэнхлэгийн автозамын эхлэл болж буй аж.
Замыг барих ажлын эхнээс дуустал нь Монголын талаас хяналтын инженер тогтмол ажиллаж, ашиглалтад өгсний дараа түүнийг Монгол Улсын "дансанд" бүртгэж авах юм гэнэ лээ.
Үүнийг өгүүлэхийн ялдамд манай улсын хатуу хучилттай автозамын өнөөгийн байдал, цаашдын төлвийн талаар ЗТАЖЯ-ны Автозамын хяналт, судалгааны төвийн дарга Б.Энхтөртэй ярилцлаа.

-Улсын нийт замыг ангилдаг гэсэн. Энэ талаар та манай уншигчдад нэг мөр ойлголт өгнө үү?
-Манай улс нийтдээ 45.000 км автозамтай юм. Түүнийг дотор нь улсын, орон нутгийн, байгууллагын чанартай зам гэж гурав ангилдаг. Нийслэлийг аймгийн төвүүдтэй, эдгээр төвийг хооронд нь, улсын хилийн гарцуудыг төв суурин газруудтай холбосон замыг улсын чанартай зам гэдэг. Ийм зам 11.218 км урт бий. Энэ замыг Засгийн газар, өөрөөр хэлбэл ЗТАЖЯ хариуцдаг.

-Улсын чанартай 11.000 гаруй км замын хэдэн хувь нь, тодруулбал хэдэн км нь хатуу хучилттай, бидний хэлж заншсанаар засмал зам байна вэ?
-Хатуу хучилттай зам манайд ердөө 1880 км байна. Дээр нь 1480 км хайрган хучилттай зам бий. Энэ чинь нөгөө сайжруулсан шороон зам гэдэг чинь л дээ.

-Мянганы замын ажил жаахан удаашралтай байна уу, эсвэл ажил нь явдгаараа л явж буй ч эхний үеийнх шигээ түүний талаар ярих нь багасаа юу, чимээ дуулиан нэг л бага байх шиг...
-Мянганы замын ажил зогсоогүй, хэвийн сайн явж буй. Хэвтээ тэнхлэгийн нэг гол зам бий. Түүний урт нь 2600 гаруй км байх юм. Энэ зам баруун зүгт 600 км үргэлжилж байна. Зүүн тийшээ 350 гаруй км замтай болсон.
Босоо тэнхлэгийн таван зам байхаар төлөвлөсөн. Эдгээр зам биднийг юуны урьд хоёр хөрштэй маань холбох учиртай. Энэ тэнхлэгийн таван замыг ач холбогдлоор нь бас зэрэглэж байгаа. Хамгийн тэргүүн зэргийн ач холбогдолтой гэж Алтанбулаг-Замын-Үүдийг холбосон 1000 гаруй км замыг үзэж буй, Энэ зам нийслэлээс урагш 200 км "явсан", хойшоо Алтанбулаг хүрчихсэн. Уг замыг Азийн хөгжлийн банк санхүүжүүлж буй. 2009 онд дуусгахаар төлөвлөсөн.
Босоо тэнхлэгийн замуудаас ач холбогдлоороо хоёрдугаарт Баян-Өлгийн аймгийн Улаанбайшинтаас Өлгий-Ховд-Булган /сум/-Ярант чиглэлийнх орж байгаа. Энэ зам нийтдээ 700 км урт байх юм. Түүнийг барих ажил нэгэнт эхэлчихсэн. Манай улсын хөрөнгөөр 60 км зам бариад ашиглалтад оруулсан. Одоо 40 км замын ажил эхлээд байна. Ирэх онд энэ чиглэлд 20 км зам барина. Үлдсэнийг нь Азийн хөгжлийн банкны хөрөнгөөр барина. Техник, эдийн засгийн үзүүлэлтийг нь гаргаад тус банк санхүүжүүлэхээр гэрээ хэлэлцээрийг нь хийж буй, Энэ замын техник, эдийн засгийн үзүүлэлт нь ашигтай гарсан, ийм зам байх шаардлагатай гэж үзсэн юм билээ.

-Автозам тавих ажил зогсоогүйгээр барахгүй нэлээн урагштай байгаа юм байна. Тэгэхээр түүнийг барьж байгуулахад оруулж буй хөрөнгө мэдээж нэмэгдэж таарна.
-Хөрөнгө оруулалт ихээхэн нэмэгдсээр байгаа шүү. 2000 онд зам барихад нийтдээ 20 хүрэхгүй тэрбум төгрөг зориулж байсан бол энэ онд 114 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө төлөвлөсөн. Энэ нь өмнөх оныхоос даруй хоёр дахин их байна гэсэн үг. 2007 онд 1200 км зам дээр ажил хийж байна. "Ажил" гэдэг маань шинээр барихаас гадна засах, сэлбэх, шууд барих зэргийг оруулаад хэлж буй юм.

-Замын ажилд жил бүр хэчнээн монгол хүн гар бие оролцож байна?
-Жилд барагцаагаар 3000 монгол хүнийг оролцуулж байгаа. Зам хэрэгтэй болохыг 2001 онд Мянганы замыг барьж эхэлснээс хойш хүмүүс сайн ойлгох болсон. Хот, хөдөөгүй зам барих, засах, сайжруулах ажлыг байгууллага, хүмүүс их дэмждэг. Энэ нь бидний ажил ахицтай байх нэг үндэс болдог гэж хэлж болно.