Орон сууцны үнэ ганц сарын дотор 5-15 сая төгрөгөөр буурчээ гэвэл та итгэх үү. Манайх яг гурван долоо хоногийн өмнө байр авах гээд, зарын дагуу утасдаж, зарим байрыг очиж үзэж байлаа. Бид угсармал гурван өрөө байрыг сонирхож байсан юм.

Тэгэхэд байршил, засвар, давхар зэргээсээ хамаараад үнэ нь 80-90 сая төгрөгийн хооронд хэлбэлзэж байв. Аз болоход бидэнд таньдаг эдийн засагч маань байрны үнэ унаж буй талаар мэдээлэл өгсөн. Тухайн үедээ Монголд үнэ өсөхдөө амар боловч буурахдаа муу, юу л шалив гэж дээ хэмээн бодсон хэрнээ түр азнахаар шийдсэн юм. Гэтэл зөвхөн бид ч биш, өөр цөөнгүй гэр бүл ийнхүү худалдаа наймаагаа хойш тавин, байдлыг ажиглаж суусан бололтой. Өчигдөр зар аваад байрны үнэ хартал санаанд оромгүй тоо нүдний өмнө зурайв. Угсармал гурван өрөө байрыг 75 саяас ярина гэнэ. Утасдаад үзвэл үнэхээр ихэнх байрны үнэ ийн унажээ.

Харин одоо хэдэн жилийн өмнөх үеийг эргэн саная. Орон сууцны үнэ сүүлийн дөрвөн жил тасралтгүй өсч ирсэн билээ. Барилгын компаниуд үүнийгээ барилгын материалын үнийн өсөлттэй холбон тайлбарладаг байлаа. Эдийн засагчид харин монгол хүний худалдан авах чадвар сайжирч буй тул орон сууцны үнэ өсч байна хэмээнэ. Миний мэдэхийн дөрвөн жилийн өмнө хотын төвийн нэг өрөө байр ойролцоогоор арван сая төгрөг байсан. Гэтэл энэ оны эхээр нэг өрөө байрны үнэ 50 сая төгрөгт хүрсэн байв. Өнгөрсөн жил байрны үнэ бүр тэнгэрт хадсаныг та бүхэн мэдэж байгаа. Зарим тохилог, шинэ орон сууцны ам метр талбайн үнэ 2200 ам.долларт ч хүрсэн үе бий. Ашигтай салбар руу гадаад, дотоодын бизнес эрхлэгчид хошуурах нь мэдээж. Ингээд манай оронд барилгын салбар цэцэглэж эхэлсэн билээ.

Монголд одоо инфляцын түвшин 34 хувьд хүрчихээд байна. Монголбанк тэр давраад буй инфляцтай тэмцэх аргаа олжээ. Он гарсаар хоёр ч удаа бодлогын хүүгээ өсгөлөө. Энэ нь арилжааны банкуудыг зээлээ зогсоо гэх дохио болов. Өнөөдөр арилжааны 16 банкаас зөвхөн ХААН, Хас банк л орон сууцны зээл олгож байна. Тэгэхдээ шалгуур нь маш өндөр болсон юм. Өөрөөр хэлбэл, арилжааны банкнаас орон сууцны зээл авна гэдэг өнөөдөр далайгаас сувд шүүрэхтэй адил болж. Түүнчлэн инфляц галзуурч буй өнөө үед банкууд зээлийн хүүгээ өсгөх нь зүйн хэрэг. Тэгэхлээр сувд шүүрсэн азтаныг зээлийн хүү нь багагүй дарамтлахаар болжээ. Худалдан авах чадвартай хүний тоо цөөрсөөр.

Монгол хүний хувьд байр худалдан авах чадвар гэдэг нь ердөө банкны зээлээр хэмжигдэж байж. Аргагүй шүү дээ. Өнөөдөр төсвийн ажилчдын дундаж цалин 280 мянган төгрөг. Гэтэл 100 мянган төгрөгийн цалинтай хувийн хэвшлийнхэн ч цөөнгүй. Цалингаас цалингийн хооронд амь залгуулж буй иргэд юугаараа байр авах билээ. Үр хүүхдээ тусдаа гарахад нь байр тусгаарлаад өгөх чадалтай хүн хэд байна вэ. Монголд ажиллаад, байр авна гэдэг мянга нэгэн шөнийн үлгэр болжээ. Тиймээс банкууд орон сууцны зээл олгохоо болимогц худалдан авах чадвартай хүн үлдсэнгүй гэхэд болно. Гэтэл баахан барилгын компани энд тэндгүй орон сууц сүндэрлүүлчихсэн байдаг. Худалдан авагч олддоггүй. Ингээд буухаа мэдэхгүй өндөрт хөөрсөн орон сууцны үнийн хөөс арилах үест үнэ хямдарчээ. Цаашид ч хямдарсаар байх бололтой.
Худалдан авах чадвар дорой бидний хувьд үнэ бууралтын дээрх хандлага мэдээж хэрэг таатай. Гэвч инфляц галзуурч, улс орны эдийн засаг хямралын түвшинд ирээд буй өнөө үед орон сууцны үнэ огцом буурах нь хэр зохистой вэ. АНУ-ын ипотекийн хямрал дэлхийн эдийн засагт асар их хохирол учруулсныг бид мэднэ. Үл хөдлөх хөрөнгийн үнэ огцом буурснаар банкуудын найдваргүй зээлдэгчийн тоо өссөн билээ. Барьцааны хөрөнгө нь үнэгүйдээд эхэлмэгц зээлээ өгөхгүй хүн олширсон гэхэд болно. Үүний улмаас банк, санхүүгийн салбар хямралын үүдийг татсан. Өдгөө санхүүгийн хямрал нь дэлхий даяар хэсүүчлэн тэнэж, олон орны Засгийн газар, Төвбанкны толгойны өвчин болоод буй. Тэгэхлээр дээрх байдал манайхыг дайрахгүй гэх баталгаа үгүй билээ. Түүнчлэн орон сууцны үнийн бууралт хэдий хугацаанд үргэлжлэх бол гэдэг сонин.