Барилгын материал vйлдвэрлэгчдэд төрөөс татвар, гаалийн хураамжийн хөнгөлөлт vзvvлбэл энэ нь мөрөөдөл төдий зvйл биш.

БАНКУУД ЗЭЭЛЭЭ ХЯЗГААРЛАСАН НЬ VНЭ ХЯМДРАХАД НӨЛӨӨЛЖЭЭ

Хvнс болон бусад бараа, бvтээгдэхvvний vнэ өнгөрсөн өвлөөс эхлэн хэдэнтэй өссөнтэй зэрэгцээд орон сууцны ханш ч vлэмж арвижсан. Зах зээлийнх нь өртгөөр тооцвол ам.метр талбайн өртөг 400 “ногоон”-д багтдаг. Гэтэл инфляц, барилгын материалын хомсдлын “шуурга”-нд энэ ханш 1200-2500 ам.доллар болтлоо огцом нэмэгдсэн. Нэг өрөө сууц 40-50, хоёр өрөө бол 100 саяас наашгvй болсон тул цалингаараа байр авах бус банкны зээлд хамрагдах иргэдийн сонирхол ихэссэн билээ. Гэхдээ бага, дунд орлоготой нь бус, бийлэгжvv нь энэ ангилалд багтаж буй. Сард 200-300 мянган төгрөгийн орлоготой бол хэчнээн хичээгээд ийм хэмжээний зээл авч чадах ч vгvй, банкныхан ч өгөхгvй. Барилгын компаниудын дунд өрсөлдөөн хvчээ авч, хаа сайгvй шинэ барилга сvндэрлэх болсон нь vнэ буурах бас нэг шалтгаан байв. Нийлvvлэлт нь эрэлтээс өссөн тул эдийн засаг тэнцвэрээ олохын тулд vнэ өссөн нь энэ. Яг энэ vед нь арилжааны банкууд зээлээ хязгаарласан нь хямдралд зам “засч” өгчээ.

БАРИЛГЫН МАТЕРИАЛЫНХАА ИХЭНХИЙГ БИД ГАДНААС АВДАГ

Vл хөдлөх хөрөнгийн vнэ огцом өссөний гол шалтгааны нэг нь барилгын материалын vйлдвэрлэл. Цемент, тоосго, хавтан зэрэг голлох бvтээгдэхvvнийхээ хувьд бид урд, хойд хөршөөсөө хэтэрхий хараат. Манай улсад барилгын материалыг vйлдвэрлэдэг 664 компани бий. Vндэсний статистикийн хорооноос мэдээлснээр эдгээр компани энэ оны хагас жилийн байдлаар дотоод хэрэгцээний цементийн дөнгөж 15,4, тоосгоны 52,7 хувийг vйлдвэрлэжээ. Vлдсэнийг нь гадаадаас импортолсоор өдийг хvргэлээ. Даяаршсан санхvvгийн зах зээлийн хямралаас болж урд хөршид 4-5 дугаар сард сvvлийн арван жилд тохиогоогvй 11 хувь хvртэлх инфляц нvvрлэсэн. Хятадын vнэ манайд импортлогдож, орон сууцны ханшийн өсөлтийг улам хөөрөгджээ. Дотоодод барилгын материалын vйлдвэрлэл хөгжихгvй байгаагийн цаана татвар, гаалийн “модон” бодлого нуугдаж байна. Гадаадаас барилгын vйлдвэрлэлийн орчин vеийн, овор хэмжээ ихтэй, хvчин чадал сайтай тоног төхөөрөмж оруулаад ирье гэхээр татвар нь асар өндөр. Иймээс л хувийн хэвлшийнхний хувьд, гаднаас материал импортолсон нь дотооддоо хийснээс илvv ашигтай тусч байгаа юм. Татварын хувь хэмжээ буурсан гэж эрх мэдэлтнvvд бардамнадаг ч нийлбэр дvнгээрээ дэлхийд өндөрт тооцогдож байна. Гэтэл гадаадын хөгжингvй орнуудад хувийн хэвшлийн vйлдвэрлэлийг хөл дээрээ бостол нь эхний 3-5 жилд элдэв хураамжаас чөлөөлж, эдийн засгийн бодит өсөлтийг хангахад дэм болдог. Баялаг нь төр бус хувийн хэвшлийнхний оруулж буй хөрөнгөөс бий болдог гэдгийг мэддэг болохоор тэр. Манай улсад дэлхийнхээс эсрэг эргvvлэг vvсчихээд байгаа нь барилгын материалын vйлдвэрлэлийг хойш чангаасаар. Vр дvнд нь “40 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөрийн хэрэгжилт ч саарсан. Vvнийг Орон сууцны санхvvжилтийн корпорацийн гvйцэтгэх захирал Ж.Алдаржавхлан “Манай корпорацид 10 мянга гаруй өргөдөл ирснээс энэ жилдээ дөнгөж 400-600-г шийдэх боломжтой. Бидний санхvvгийн нөөц боломжийн хязгаарлагдмал байдал ийм байдалд хvргэлээ” хэмээн хэлснээс харж болохоор байна.

БАЙРНЫ VНЭ ХЯМДАРСАН Ч БАГА ОРЛОГОТОЙ ХVМVVСТ ХАМААГVЙ

“Арматур төмөр гаалиар оруулж ирэхийн тулд бид Оросын хилд 400, эх орныхоо гаальд 800 доллар төлж байна. Тэгэхээр vнэ өсөхөөс аргагvй шvv дээ” хэмээн нэгэн бизнесмэн манай сонинд өгсөн ярилцлагадаа бухимдангуй хэлсэн нь бий. Төрөөс vнийг тогтворжуулна, хямд орон сууцаар иргэдээ хангана гэж олонтаа мэдэгдэл хийдэг. Тэгсэн хэр нь ханшид нөлөөлж байгаа шат, шаттай хvчин зvйлийг өөрсдийнх нь нvсэр том аппаратууд өөгшvvлсээр буйг харсан ч хараагvй юм шиг өнгөрдгийн жишээ энэ. Ингэхээр орон сууцтай болох нь бага, дунд орлоготой иргэдийн хувьд сэрvvн зvvд хэвээр vлдэж байна. 50 саяын байр хоёр саяар хямдарлаа гээд сарын 200-300 мянган төгрөгийн орлоготой нэгэн нь худалдан авах чадалтай. Төрийн бодлогоор барилгын материал vйлдвэрлэгчдийг дэмжиж, дотоодынхоо хэрэгцээг хангахуйц хэмжээнд хvргэж чадвал орон сууцны ам.метрийн vнэ 400 долларт эргэн очих боломж бий.

МVХАVТ-ын дарга С.Дэмбэрэл: БАНКНЫ ЗЭЭЛЭЭР БАЙР АВАХ НЬ БАГАСЧЭЭ

-Манай улсад орон сууцны нийлvvлэлт эрэлтээсээ бага зэрэг давсан нь vнэ хямдрахад хvргэлээ. Монголбанк бодлогын хvvгээ өсгөснөөс арилжааны банкууд зээлийн хvvгээ өсгөж, зарим нь тvр хязгаарласан. Ингэхээр банкны зээлээр орон сууц авах хvний тоо багассан хэрэг л дээ. Гэхдээ дундаас дээш орлоготой хvмvvсийн худалдан авалт буурсан гэсэн vг. Тvvнээс биш бага орлоготой иргэд байр худалдан авахад хvнд байна шvv дээ. -Цаашид яах ёстой вэ? -Монголбанк юун тvрvvнд зээлийн хvvгээ бууруулах хэрэгтэй. Ингэж арилжааны банкуудын зээл олголтод тулгарч байгаа саадыг арилгах хэрэгтэй. -Зарим хvн манай зах зээлд vл хөдлөх хөрөнгийн vнэ унаж байгаа нь АНУ-ын эдийн засгийн хямралыг давтаж мэднэ гэх юм? -Одоохондоо манай улсад тэр зах зээл чинь хөгжөөгvй байна. Хууль эрх зvйн талаасаа ч шийдвэрлэгдээгvй. Тэгэхээр тийм юм болохгvй.