Франц Улсын "Лэтр Дипломатик"/Lettre Diplomatique/ сэтгүүлийн 2008 оны нэгдүгээр улирлын 81 нэг дэхь дугаарын 58-88 хуудсанд Монгол улсын тухай нийтлэл хэвлэгдэн гарсан байна. Үүнд Монгол Улсын улс төр эдийн засгийн байдал, байгаль, аялал жуулчлалын талаарх нийтлэл, Монгол улсаас Франц улсад суугаа Онц бөгөөд бүрэн эрхт Элчин сайд Раднаабазарын Алтангэрэлийн ярилцлага, Францын Парлементийн гишүүн, Монгол-Францын нөхөрлөлийн бүлгийн дарга Жером Шартиер болон Франц-Тех-Монгол нийгэмлэгийн захирал Жерард Лусинианы нийтлэл зэрэг олон төрлийн мэдээлэл нийтлэгдсэн байна. Үүнээс бид Монгол улсаас Франц улсад суугаа Онц бөгөөд бүрэн эрхт Элчин сайд Раднаабазарын Алтангэрэлийн ярилцлагыг сийрүүлэн тавьж байна.

Бүрэн эхээр нь сонирхохыг хүсвэл уншигч та www.lalettrediplomatique.fr эсхүл www.thediplomaticletter.com веб сайтад зочилно уу.

Монгол улсаас Франц улсад суугаа Онц бөгөөд бүрэн эрхт Элчин сайд Раднаабазарын Алтангэрэлийн Лэтр Дипломатик /Lettre Diplomatique/ сэтгүүлд ярилцлагын хэсгүүдээс.

Сэтгүүлд Монгол улс Франц улс хоорондын харилцаа өн эртнээс тогтсоныг бүр 13-р зуунаас Мөнх хааны үеэс уламжлалтайг манай Элчин сайд хэлсэн байна.

Түүнчлэн хоёр хүчирхэг гүрний дунд орших Монгол Улсад гуравдагч хөрш зайлшгүй хэрэгтэйг ЕХ хийж байгаа худалдааны хэмжээ, дипломат харилцааг авч үзэхэд өнөөдөр ЕХ түүний дотор Франц улс нь манай улсын гуравдагч хөрш мөн. 2007 онд хийсэн Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Н.Энхбаярын айлчлал хоёр орны харилцаа холбоог улам бэхжүүлсэн хэмээсэн байна.

Сэтгүүлчийн удахгүй болох сонгуулийн талаар тавьсан асуултанд Элчин сайд Р.Алтангэрэл хариулахдаа, Монгол Улс ардчилсан нийгэм , чөлөөт зах зээлд ороод өнөөдөр маш эрчимтэй хөгжиж байна. Улс төрийн олон үзэл сжрталтай олон намтай /18 намтай/, хүний эрх эрх чөлөөг эрхэмлэсэн нийгэмтэй улс болон хөгжиж байна. Ирэх сонгуульд МАХН хүчирхэг байна байх гэж бодож байна.

Бусад асуулт хариултаас

Монгол Улс сүүлийн 5 жилд маш хурдацтай хөгжиж эдийн засгийн хөгжил нь 7-9 хувьтай байлаа. 2007 он, болон ирэх жилийдийн хувьд таны бодол ямар байна?

Элчин сайд: Монгол Улсын эдийн засгийн хөгжлийн үзүүлэлт 2006 онд 8,6%, 2007 онд 8,5%-тай байлаа Дэлхийн банкны тоо баримтаар. Энэ ерөнхийдөө олон улсын зах зээл дээрх уул уурхайн бүтээгдэхүүнйи үнийн өсөлттэй зүй ёсоор холбоотой. Гэхдээ өнөөдөр манай улсад үл хөдлөх хөрөнгийн болон зочид буудлын үйлчилгээний салбар мэдэгдэхүйц хөгжиж байна.Мөн банкны салбар болон ресторан үйлчилгээний дурьдахгүй өнгөрч болохгүй.

Ерөнхийдөө эдийн засгийн гол хөдөлгөх хүч уул уурхайн салбар болсон байна.

2007 оны байдлаар нэг хүнд ноогдох ДНБ 1,750 ам долларт хүрсэн, гадаад худалдаа өмнөх оныхоос 32,3%-иар өсөн 4 тэрбум ам долларт хүрсэн мэдээлэл байна. Гэхдээ л гадаад худалдааны тэнцэл 228,3 сая ам долларын сөрөг үзүүлэлттэй гарсан. Өнөөдөр Монгол улсад инфляци 15,1% -тай байна. Дэлхийн зах зээл дээрх нефтийн болон хүнсний бүтээгдэхүүний үнийн өсөлт Монголын эдийн засагт сөргөөр нөлөөлж байна.

Монгол Улсын эдийн засаг өсөхийн хирээр төсвийн зардал нэмэгдэж байна. Мөн Монголд татварын шинэ бодлого хэрэгтэй эсэх талаар таны хувийн бодлыг сонирхвол,

Элчин сайд: Үнэндээ эдийн засгийн өсөлттэй хамт төсвийн зарцуулалт өсч байна. Төсвийн зардал 2007 онд гэхэд л ДНБ-ний 38,4%-тай тэнцүү хэрэгжсэн байна.

Хөгжиж байгаа орны хувьд Монгол улсад маш их хөрөнгө оруулалт шаардлагатай байна. Дэд бүтцээс авахуулаад нийгэм эдийн засгийн бүхий л салбарт төрийн оролцоо их байна. Төр эдийн засгийн бүхий л асуудалд голлох үүрэг гүйцэтгэж байна. Манай улс үнэхээр эдийн засгийн өсөлттэй хамт төсвийн зарцуулалтыг өсгөх бодлого хэрэгжүүлсэн.

Дэлхийн банк болон ОУВС-ийн мэргэжилтэнүүд танай эдийн засгийг даяаршлийн эдийн засагтай уялдан хөгжихийн тулд хөдөлмөрийн зах зээл болон татварын системээ сайжруулах, санхүүгийн салбараа хөгжүүлэх, болон авилгалтай тэмцэх хэрэгтэйг санал болгосон. Монголын Засгийн газар энэхүү зөвлөмжүүдийг хэрэгжүүлэхийн тулд юу хийж байна? Олон улсын санхүүгийн байгууллагуудаас ямар дэмжлэг хүсч байна?

Элчин сайд: Дэлхийн банк болон ОУВС-тай манай улс хамтран ажиллаад удаж байна. Хамтын ажиллагааны үр дүн сайн байгаа. Татварын системийн хувьд Азид хамгийн сайнд тооцогдох нөхцөлүүдийг бид бүрдүүлж өгсөн. Аж ахуйн нэгжүүдээс бид өнөөдөр 10-25%-ийн хооронд хэлбэлзэх татвар авч байна. Харин Монгол Улсын нийгмийн хувьд ядуурал хамгийн ноцтой асуудал болж байна. Монгол Улсын Засгийн газар ядууралтай тэмцэхийн тулд ажлын байрыг нэмэгдүүлэхээр төсвөөс хөрөнгө оруулалт хийж байна. С.Баярын Засгийн газрын гол асуудал нь ядууралтай тэмцэх бөгөөд өнөөдөр уул уурхайн салбарын хөрөнгө оруулалтын орчинг сайжруулах, улс орны хүн амыг хүнсээр хангахын тулд хөдөө аж ахуйн салбарыг хөгжүүлэх , дэд бүтэц, нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлт, барилгын салбарт гадаад болон дотоодын хөрөнгө оруулагчдыг татахын тулд бизнесийн таатай орчин бүрдүүлэхээр ажиллаж байна.

ОХУ танай гол хөрөнгө оруулагч бөгөөд эрчим хүч нийлүүлэгч, харин БНХАУ импортын бүтээгдэхүүний ихэнх хувийг нийлүүлдэг. Хоёр хөрштэйгээ худалдааныхаа харилцааг хэрхэн хөгжүүлэх танай улс, та юу хүлээж байна?

Элчин сайд: Монгол Улс хоёр хөрштэйгээ сайн харилцаатай байхыг эрхэмлэдэг. Манай улс уул уурхай ашигт малтмалыг олборлон эдийн засгийг богино хугацаанд хөгжүүлэх бодлого баримталж буй болохоос биш урт хугацаанд бол нэмүү өртөг шингэсэн үйлдвэрийн салбарыг хөгжүүлэх бодлого баримтална.

Бүс нутгийн эдийн засагт нэгдэх, ялангуяа Зүүн болон Зүүн хойд Азийн орнуудтай тийм ч учраас БНХАУ, ОХУ-тай дамжин өнгөрөх гурвалсан гэрээ байгуулах алхамуудыг хийсэн.

Монгол улс “гуравдагч түнш“ бий болгох зорилгоор харилцоо холбоогоо өргөтгөж байна. АНУ, Япон, БНСУ, Европ гээд л. Эдгээр улсуудтай байгуулсан харилцаа холбоо ямар түвшинд явж байна? Та нар Азид өөр түнш хайж байгаа юу? Энэ нь Энэтхэг ч байж болох юм. Эсхүл дэлхийн өөр бүсэд ч юм уу?

Монгол Улсын Үндсэн хууль, 1994 онд батлагдсан Гадаад бодлогонд манай улс “юуны түрүүн эх орныхоо тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг хадгалан нийгэм эдийн засгаа хөгжүүлэн дэлхийн бусад оронтой энхийн харилцаа тогтоон, олон улсын түвшинд өөрийн байр сууриа бэхжүүлнэ” хэмээн тусгасан байдаг. Иймээс ч дэлхийн бүх оронтой харилцаа холбоо тогтоож байна.

Элчин сайд: Өнөөдөр дэлхийн улс орнууд эрчим хүч болон түүхий эдийн шинэ эх үүсвэрүүдийг хайж байна. Монгол улс түүхий эдийн тал дээр дэлхийн зэсийн 2 хувь, молибдений 4 хувийг хангаж байна. Энэ салбарт дэлхийн эхний 10 орны тоонд багтаж байна. Ашигт малтмал олборлох салбарт Монгол улс маш олон том төслүүдийг эхлүүлж байна. Оюу толгой, Таван толгой гээд л. Монгол улс өнөөдөр ашигт малтмалын хуульд өөрчлөлт хийх гэж байна. Статегийн ач холбогдол бүхий ордуудад 51%-ийс дээшхийг Монгол улс эзэмшиж байх талаар. Энэ их маргаантай байгаа.

Монгол улс АНУ харилцаа тогтоосны дараа цэргийн салбарт хамтран ажиллах болсон. Монголоос Иракт 130 цэрэг, Афганистанд 20 цэргийн сургагч илгээж байгаа. Танай улсад, АНУ-д ч сонгууль нүүрлэж байгаатай холбогдуулан ирэх саруудад энэхүү цэргийн хүчин өөрчлөгдөх үү?

Элчин сайд: Монгол АНУ-тай бүх талаар сайн харилцаатай байгаа. Хоёр тэргүүнүүд харилцан айлчлал хийж, АНУ-ын “Мянганы хөгжлийн сан”-гаас манай оронд 280 сая ам долларын тусламж үзүүлсэн.

Манай зэвсэгт хүчнийхэн өөрсдөдөө ноогдсон үүргээ сайн биелүүлж, дэлхий дахинд энх тайвныг бэхжүүлэх үйлсэд хүчин зүтгэж байна.

Түүнчлэн танай улсын НҮБ-ийн энхийг сахиулах үйлсэд зүтгэж яваа Сиерра Леонд 240, Косовад 40 цэрэг байгаа. Олон усад хэрхэн үнэлэгдэж байгаа талаар асуухад,

Элчин сайд: Манай улс дэлхийд энх тайвныг тогтоохын төлөө өөрт ноогдсон үүргээ биелүүлж байгаа. Өнөөдөр Конгод, Суданд, Этопид, Эритрэд болон Гүржид Монголын цэргүүд байгаа. Сиерра Леонд 250 гаруй, Косовад 80 монгол цэрэг НҮБ-ийн энхийг сахиулах хүчний доор алба хашиж явна. Дэлхий дахинд аюулгүй байдлыг тогтоох, энх тайвныг бэхжүүлэх нь Монгол улсын гадаад бодлогын нэгээхэн хэсэг тийм ч утгаараа бид НҮБ-ийн энэ төрлийн үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцож байна. 2015 он гэхэд манай 2 500 зэвсэгт хүчнийхэн НЕБ-ийн хүчинд ажиллаж байх болно гэсэн зорилт тавьсан.

Монгол улс Европын Сэргээн Босголт Хөгжлийн Банкинд /ЕСБХБ/ 2006 онд гишүүнээр элссэн. Тэр онд ЕХ Монголд өөрийн офисоо нээсэн. Монгол улс нь ЕХ-той санамж бичигт гарын үсэг зурсан анхны Ази орон. 2008-2009 онд 100 сая гаруй еврогийн тусламж үзүүлэх ЕХ болон Монгол улсын хоорондох харилцааны талаар ямар бодолтой байна? Хамтын ажиллагааны хүрээнд ямар төслүүд хэрэгжүүлж байна? Ялангуяа хөдөө орон нутгийг хөгжүүлэх тал дээр?

Элчин сайд: Анх Монгол улс нь ЕСБХБ-тай 1996 оноос эхлэн техник болон санхүүгийн мэргэжилтэн сургах асуудал дээр хамтран ажиллаж эхэлж байсан. Монгол улс 2006 онд ЕСБХБ-д үйл ажиллагааны орон болон нэгдэн орсон ба ЕСБХБ 2006-2007 оны хооронд хувийн секторт нийтдээ 75 сая ам долларын хөрөнгө оруулалт хийсэн. 2008-2009 онд 150 сая ам. долларын зээл олгохоор төлөвлөгдсөн байгаа. Энэхүү зээл нь хувийн компаниуд, жижиг дунд үйлдвэрүүдэд олгогдохоор төлөвлөгдсөн байгаа.

ЕХ Монгол улс олон салбарт төсөл хэрэгжүүлэхээр харилцан тохролцсон. Орон нутгийг хөгжүүлэх тал дээр хамгийн сүүлд 2008-2010 онд хэрэгжүүлэх 14 сая долларын хөрөнгө оруулалттай төсөл хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн.

ЕХ манай улсын гуравдагч худалдааны түнш мөн. ЕХ Монгол улс хоорондын худалдаа 2007 онд 3 дахин нэмэгдсэн бөгөөд ЕХ-ийн манай улсад оруулсан хөрөнгө оруулалт 100 сая ам долларт хүрлээ.

ЕХ орнуудаас Франц улс нь танай улсын хоёрдогч том худалдааны түнш. Хоёр орны хоорондох харилцаа өсөх болов уу? Францын Мишлен, Бофур ипсен, Франц Тех, Жи Эн И Си зэрэг томоохон компаниудын хөрөнгө оруулалтыг татахын тулд юу хийх хэрэгтэй бол? Ашигт малтмал олборлох болон ураны цахилгаан станцтай барих дээр хамтын ажиллагааны хандлага ямар байна? Ялангуяа Ареватай хэрхэн хамтарч ажиллах вэ?

Элчин сайд: 2007 онд Монгол Улс Франц Улсын хоорондох худалдаа 29 сая ам долларт хүрсэн. Манай улсаас Франц руу оёмол нэхмэл бүтээгдэхүүнүүд экспортолж, харин Францаас вино, уул уурхайн машин тоног төхөөрөмж болон эмийн бүтээгдэхүүнүүд импортолж байна.

Монголчууд Францын хөрөнгө оруулалтыг ихээхэн сонирхож байна. Хувийнхайй зүгээс ч Францчууд Монголд очин хөрөнгө оруулаль хийгээсэй хэмээн хүсч байна. Арева компани нь аль хэдийн Монголд хөрөнгө оруулалтаа хийх алхамуудаа хийсэн.