Төвлөрсөн дулаан хангамжийн шугамаас хамааралгүй орон сууц барилга байшин барьж ашиглах боломжууд
Төвлөрсөн дулааны шугамаас татгалзахыг уриалахаас өмнө түүний дутагдалтай талуудыг тоочвол:

• Цахилгаан шугамтай харьцуулахад анхны хөрөнгө оруулалт маш өндөр,
• Ашиглалт засварын зардал өндөр,
• Шугамын болон бусад алдагдал их,
• Одоогийн байгаа шугам сүлжээний элэгдэл 40 гаруй % болсон зэрэг байна.

Төвлөрсөн дулаан хангамжаас татгалзаж байгаа дэлхийн туршлагыг харвал:
Франц улсад нийт сууцны 40% нь тусгайлсан дулаан хангамжтай байгаа ба шинээр баригдаж байгаа байрнуудын 90%-д нь бие даасан шийдлийг ашиглаж байна,

• Норвеги улс нь шинээр баригдаж буй барилгынхаа 96%-д нь бие даасан дулаан халуун усны хангамжийн шийдлүүдийг ашигладаг ажээ,
• Зарим тохиолдолд шинээр баригдах байгууламжийг байгаа шугам сүлжээнд холбох боломжгүй байдал гардаг. Прага Вена зэрэг түүхийн цогцолбор бүхий хотуудад энэ асуудлыг цахилгаан халаалтаар шийджээ,
• Шигүү барилгатай хотын төвүүдэд цахилгаан халаалт нь уламжлалт дулааны шугам татах түвэгтэй, өндөр зардалтай асуудлаас зайлсхийхэд тусалдаг,
• Алслагдсан дүүргүүд рүү дулааны шугам тавьсанаас нэгэнт татах цахилгааны шугамын хүчин чадлыг нэмэгдүүлээд ашиглах нь чирэгдэл зардал багатайг улам бүр ойлгон нэвтрүүлсээр байна.

Бие даасан \төвлөрсөн бус\ дулаан хангамжийн системүүд нь ашиглаж байгаа дулаан үүсгэх аргуудаасаа хамаарч доорхи байдлаар ангилагддаг:

• Хатуу түлшний \нүүрс, мод г.м.\,
• Хийн ба шингэн түлшний,
• Холимог түлшний,
• Цахилгаан,
• Дулааны насосууд,
• Газрын гүнийн дулаан ашиглах,
• Нар, салхины эрчим хүчийг ашиглах зэрэг болно.

Амины орон сууц, дунд зэргийн аж ахуй зэрэгт дээрхи системүүд өргөн ашиглагддаг амьдралд нэвтрээд удаж байгаа технологи учир олон давхар орон сууцны байшин, орон сууцны хороололд хэрэглэгддэг бие даасан дулаан хангамжийн тухай танилцуулъя.

Цахилгаан дулаан хангамжийн системүүдийг 2 ангилж болно. Үүнд:

• Дулаан тээгчээр дамжуулан халаах цахилгаан халаалтын систем буюу халаах хэрэгслүүдийг түүгээр дамжих ус антифриз зэргийг халаах замаар халаадаг,
• Шууд цахилгаан халаалт \ШЦХ\ буюу тусгай халаах хэрэгслээр цахилгаан эрчим хүчийг ямар нэгэн завсрын дамжуулагч дулаан тээгчгүйгээр шууд дулааны эрчим хүч болгон хувиргадаг систем юм. \Ж. Цахилгаан дулаан шал, цахилгаан конвектор, радиаторууд г.м.\

Цахилгаан халаалтын системүүдийн давуу талууд:

• Харьцангуй бага анхны хөрөнгө оруулалт,
• Ашиглалт засварын зардал бараг байхгүй,
• Шугамын буюу бусад алдагдал тооцогдохоор их биш,
• Тасалгаа бүрээр шаардлагатай тааламжтай орчин бүрдүүлэх боломж,
• Удирдлага, хяналтанд түвэггүй хялбар байдал,
• Эрчим хүч хэмнэлт,
• Хамгаалалт хялбар, аюулгүй байдал өндөр,
• Угсралтын хялбар хийц, хөнгөн ажилбар г.м.

Дулаан тээгчээр дамжуулан халаах цахилгаан системүүдэд ТЭН-тэй, электродтой цахилгаан тогоонууд орохоос гадна хуйлралтын дулаан үүсгүүр зэрэг технологи амжилттай нэвтэрч байна.
Хуйлралтын дулаан үүсгүүр нь цахилгаан хөдөлгүүрийн тусламжтай хуйлралтын камераар дамжиж байгаа дулаан тээгчийг хуйлрах урсгалын онолын дагуу халаадаг автомат удирдлага бүхий төхөөрөмж юм. Хуйлралтын дулаан үүсгүүрийн найдвартай, аюулгүй, экологийн цэвэр, овор хэмжээ бага зэрэг давуу талуудаас гадна АҮК \ашигт үйлийн коэффициент\ нь 1,75-д хүрдэг онцлогтой. Энэ нь 100 кВт дулаан гаргахад 75 кВт чадалтай хуйлралтын дулаан үүсгүүр хангалттай гэсэн үг. Эдгээр дулаан үүсгүүрүүд нь 55-аас 400 кВт чадалтай 5 000-аас 40 000 куб. метр эзлэхүүн халаах боломжтой үйлдвэрлэгдэж байна.


                                           Хуйлралтын дулаан үүсгүүр \ерөнхий байдал            Хуйлралтын дискэн камер


Шууд цахилгаан халаалтыг ашиглах болсон гол нөхцөл нь “Цахилгаан хэрэглэгчдийн давуу удирдлагын систем” юм. Энэ “давуу удирдлагын систем”-ийн үүрэг нь тухайн байр объектод хязгаарласан эрчим хүчний хэрэглээнээс илүү хүчин чадал шаардахгүйгээр бүх хэрэглээг зохицуулахад оршиж байгаа юм.
Жишээ. Дулаан болон бусад нийт хэрэглээ 12 кВт ачаалалтай ажиллаж байх үед 1 кВт хүчин чадал шаардах цахилгаан данх залгамагц нэг цахилгаан халаалтын панель унтарч данх ажиллах ба нийт ачаалал 12 кВт хэвээрээ байна. Цахилгаан данх ажиллаж дуусмагц халаалтын панель буцан залгагдаж хэвийн байдалд орно.

Шууд цахилгаан халаалт ШЦХ ба халуун усны хангамжийн цогц шийдлийн давуу талууд:

• Нэг сууц нэг байгууламжийн суурилуулах эрчим хүчний чадлыг багасгахын тулд халуун усны хангамж ба цахилгаан пийшинг хийн түлшний тоног төхөөрөмжөөр орлуулж болно,
• Халуун ус гаргах хоол хийх зэрэг хугацаа нь халаалттай харьцуулахад маш бага хугацаа авах учир агаар бохирдуулж хүчилтөрөгч шатаах нь харьцангуй бага байна,
• Дулаан, халуун ус зэргийг гаргах зардал нь сууц эзэмшигч эзэн дээр цахилгаан ашигласны төлбөр, хийн үнэ зэргээр шууд тусах учир хэмнэх сэтгэлгээ тэр чинээгээр хөгжинө,
• Өөрийн дулаандаа эзэн болж эрт хаагдсан дулаанаас болж даарах зэргийг мартаж болно.
• Шууд цахилгаан халаалт хэрэглэснээр хөрөнгө оруулалтын хэмжээ 2-3 дахин багасах ба ашиглалтын зардал бараг үгүй болно.