Өнөөдөр агаарын бохирдлыг бууруулах, утаа тортгийг багасгах асуудал нь өрх айл, хороо дүүрэг зөвхөн хотын ч асуудал бус гүнзгий авч үзвэл хүн амын эрүүл мэндээр дамжин улс орны аюулгүй байдал, хойч үедээ үлдээх цэвэр байгаль, экологийн асуудалтай холбогдон дэлхийн асуудал ч гэж авч үзэж болохоор байдалтай байна .
Бидний амьдран суугаа нийслэл Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлын асуудал гамшгийн байдалд хүрээд байгааг бүх түвшинд хүлээн эөвшөөрч арга хэмжээ авах төлөвтэй байгаа ч Та бид л өөрсдийн аюулгүй тухтай орчны төлөө санаа тавихгүйгээр юу ч өөрчлөгдөхгүй. Утаа болон аюулгүй амьдрах орчны асуудал зөвхөн нийслэлийн биш бүх хот суурин газруудад тулгамдаж байгаа гамшиг гэдгийг хүлээн зөвшөөрөх хэрэгтэй.
Бидний дэвшүүлж буй санаа гэвэл нэгэнт томоохон цахилгаан станцуудад үйлдвэрлэгдэж байгаа эрчим хүчийг бүрэн дүүрэн, үр ашигтайгаар хэрэглэх явдал юм. Манай орны цахилгаан эрчим хүч үйлдвэрлэл УЦС-уудад тулгуурлан нэмэгдэх төлөвлөгөөтэй байгаа нь яах аргагүй хөгжлийн чиглэл, утаанаас салах боломжийн үндэс гэж үзэж болно.
Мамай компани ОХУ~ын Батлан Хамгаалах салбарын технологийг иргэний хүрээнд нэвтрүүлэгч "Галан" компанийн цахилгаан эрчим хүчээр ажилладаг, утаа тортоггүй.ашиглахад хялбар, овор хэмжээ багатай төхөөрөмжүудийг судлан, Монгол орны нөхцөлд тохиромжтой хэмээн үзэж, оруулж ирсэн бөгөөд одоогийн байдлаар суурилуүлагдсан газрууддаа амжилттай ажиллаж байна.
Эдгээр халаалтын төхөөрөмжүүд нь овор хэмжээ бага ч одоо манайд ашиглагдаж байгаа нам даралтын тогоо, зуухны үүргийг гүйцэтгэж чадаж байгаа үчир халаалтын тогоо хэмээгдэж буй юм.
Дээрхи тогоонуүдын талаар Монгол орны нөхцөлд ажилласан байдлаас болон хэрэглэгчдийн гаргасан санал, хүсэлт, шаардлагаас харахад :
•Тоног төхөөрөмжийн овор хэмжээ нь бага.
• Хэрэглэгчийн зүгээс байнгын үйлчил-гээ, хяналт бага шаарддаг тул цаг завыг нь үрдэггүй байдал,
• Суурилуулах тусгай өрөө байр шаардахгүй,
•Түлш, нүүрс их хэмжээгээр нөөцлөх хэрэггүй,
•Утаа тортоггүй, үнс гаргаж цэвэрлэгээ хийдэггүй,
•Аюул осолгүй, найдвартай ажиллагаатай,
• Ижил зориулалтын тоног төхөөрөмжүүдээс харьцангуй хямд,
•Цахилгаан эрчим хүчний тарифт тоолуүр ашиглан хоногийн тодорхой цагуудад хэмнэлт гаргах боломжтой зэрэг давуутай галууд нь хэрэглэгчдэд таалагдаж байгаа юм.
Зарим нөхцөлд тог, цахилгааны зарцуулалт тооцоолсноос өндөр байгаа нь хэд хэдэн шалтгаантай байна. Үүнд:
1.Манайд ашиглагдаж байгаа байшин барилгууд дулаан алдагдал ихтэй байна. Зарим нь хуучирч муудсан барилгууд байна, Нөгөө нь гоё чаминд анхаарснаас бус дулаан алдагдалд анхаарал тавиагүй байна. Ер нь халаалтын зарчим бол байрыг халаахдаа гол нь бус байранд дулааныг хадгалах нь илүү чухал. Дулааны асуудлыг үр дүнтэйгээр шийдэхэд барилга, орон сууц, монгол гэрийн дулаан алдагдлыг багасгах нь онц чухал ач холбогдолтой юм. Дулаан алдагдалгүй байрыг ганц ширхэг шүдэнзээр ч халааж болно гэдэг үг байдаг билээ.
2. Зарим хороо бүсүүдэд цахилгааны хүчдэл тогтворгүй, заагдсан стандартынхаа хэмжээнд хүрдэггүйгээс халаалтын тогооны ажиллах гүйдэл ба хугацаа ихэсч байна.
Үүний зэрэгцээ манай компани ОХУ-ын "Билюкс". "ССТ-Теплолюкс" компаниудтай хамтран ажиллах, бүтээгдхүүнийг нь Монголын зах зээлд нэвтрүүлэх гэрээ байгуулан ажиллаж байна. Эдгээр компаниудын бүтээгдэхүүн болох инфра-улаан туяаны халаагуур, "Дулаан шал" систем буюу шалны цахилгаан халаалт зэрэг нь мөн л утаагүй халаалт гэдэг ойлголтонд хамрагдана.
Бидний нэвтрүүлж буй бүтээгдхүүнүүдээр зөвхөн байшингийн ч биш мөн монгол гэрий дулааныг ч шийдэх боломжтой гэдгийг "Улаанбаатарын агаарын бохирдлыг буүруулах мастер төлөвлөгөө" боловсруулах ажлын хэсгийн туршилтанд хамрагдан баталсан юм, Мэдээж хэрэг энэ асуудлыг шийдвэрлэхэд Төр захиргааны байгүуллагуудын зүгээс бодлогын чанартай зохицуулах арга хэмжээ авах явдал зайлшгүй шаардлагатай байна.
Цахилгаан утаагүй халаалтыг нэвтрүүлэхэд хэд хэдэн чухал хүчин зүйл байна . Үүнд:
•Цахилгаан хангамжийн асуудал,
• Цахилгааны үнэ өртгийн асуудал.
• Байрны дулаан алдагдлын асуудал зэрэг байна .
Утаагүй халаалтыг нэвтрүүлэхийн тулд цахилгаан халаалт ашигтай байх ёстой. Орос улсын жишээгээр бол хотын тодорхой бүсэд утаатай, бохир зэрэг үйл ажиллагаа явуулж байгаа газруудад экологийн татвар гэж ноогдуулдаг. Энэ татвараар цахилгааны үнийн зөрүүг нөхөж болох талтай.
Гэр хороололд дулааны төвлөрсөн шугам тавина гэж олон улсад хоцрогдсон зүйл ярьж төлөвлөж байгаа нь хөрөнгө үрсэн утгагүй хэрэг гэдэг нь тодорхой юм. Ус цахилгаан хоёр байгаа газар ямар ч тухтай орчин үүсгэж болох технологи өнөөдөр та бидний дэргэд ирчихээд амьдралд хэрэгжиж байна.
Манай эрчим хүчний салбарын үр ашгийг дээшлүүлэх зорилготой, гадна дотны олон төслүүдийн үр дүнд гэр хорооллыг эрчим хүчээр хангах асуудал 2007 он гэхэд бүрэн шийдэгдэнэ гэж Эрчим хүчнийхэн мэдэгдэж байгаа билээ. Өнөөдөр найдвартай цахилгаан эрчим хүчний эх үүсвэртэй байхад хотын агаарын бохирдлын асуудлыг шийдэх боломжтой юм.