Орон сууц, барилгын үнэ нэмэгдсэн хэвээр байна. 2007 оны 7-р сарын байдлаар 580-800 мянган төгрөгт хүрч 60 хувиар өсөв. Харин нэг жилийн өмнө орон сууцны нэг ам метр талбайн хөлс 450-580 мянга байжээ. Орон сууцны үнэ өсөхөд юу нөлөөлсөн юм болоо. Дараах шалгаануудыг дурьдаж болно.

Шалтгаан 1. Үнийн өсөлтөд барилгын гол материалын үнэ нөлөөлсөн Барилгын гол нэрийн материалуудаас зарим нэгийг түүвэрлэн авч 2004 оны наймдугаар сар ба энэ оны тавдугаар сарын байдлаар үнийн харьцуулалт хийвэл арматурын үнэ 40 орчим хувь, цементийн үнэ 20 орчим хувь өсчээ. Өөрөөр хэлбэл арматураас бусад материалын үнийн өсөлтийг барилгын өртөгтэй харьцуулахад маш бага байна. Тогтвортой байгаа бусад материалын үнэтэй харьцуулбал энэ дүн 10 орчим хувиар буурахаар байгаа юм.

Шалтаан 2. Үнийн өсөлтөд газрын үнэ нөлөөлжээ Сүүлийн жилүүдэд Улаанбаатар хотод газрыг иргэд, аж ахуйн нэгж, байгууллагад дуудлагын худалдаа, төсөл сонгон шалгаруулах хэлбэрээр эзэмшүүлж байна. Мөн Нийслэлийн газрын албанаас байгууллага, аж ахуйн нэгж, иргэдэд ашиглуулахаар 2004 оноос өмнө шийдвэрлэсэн газрыг дамжуулан худалдах явдал ихээхэн гарч байна. Газрын үнэ өсч, иргэд хүссэн үнээ хэлэх болжээ. Дуудлагын худалдаагаар олгосон болон дамжуулан худалдсан газрын үнэ барилгын үнийн өсөлтөд нөлөөлөх боломжтой. Жишээлбэл: "Газрын тухай" хуулийн 33 дугаар зүйлийн 1.2-т заасны дагуу Нййслэлийн газрын албанаас 2005 оны арваннэгдүгээр сард зохион байгуулсан дуудлагын худалдаагаар Улаанбаатар хотын Сонгинохайрхан дүүргийн 13 дугаар хорооны нутаг дэвсгэр /104 айлын, үйлчилгээтэй орон сууцны зориулалтаар/ дэх 2000 ам метр талбайтай газрыг 170 сая төгрөгөөр ашиглуулахаар гэрээ байгуулсан байна. Олгосон газар дээрх барилгын өртгийг дунджаар тооцвол 4.5 тэрбум орчим болох ба газрын үнэ энэхүү үнийн дөрөв орчим хувь болж байна. Иргэд, аж ахуйн нэгж, байгууллагуудын дамжуулан худалдсан газрын үнэ дээрхээс ойролцоогоор хоёр дахин илүү үнэтэй гэж үзвэл газрын үнэ барилгын өртөгт нөлөөлсөн байна.

Шалтгаан 3. Гадаадаас ажиллах хүчин авсан цалин, татвар зэрэг ч мөн хамааралтай Улаанбаатар хотод баригдаж байгаа ихэнх том барилга дээр голчилон хятад иргэд ажиллах боллоо. Монгол Улсын Засгийн газрын энэ оны "2007 онд гадаадаас авах ажиллах хүч, мэргэжилтний эзлэх хувийг тогтоох тухай" 58 дугаар тогтоолоор барилгын материалын үйлдвэрлэл, барилга угсралтын салбарт авах ажиллах хүчний тоог аж ахуйн нэгжийн дүрмийн сангийн хэмжээ ба ажиллагсадын тооноос хамааруулан дунджаар 20 орчим хувиар тогтоосон байна. 2006 оны хавар, зун, намрын сар дунджаар авч үзвэл албан ёсны бүртгэлтэйгээр Монгол Улсын барилгын салбарт ажиллаж байгаа гадаадын иргэдийн тоо 1025 гэж гарчээ. Энэ нь 34.000 ажилчдын гурван хувь орчим хувийг эзэлж байгаа юм. Албан бус мэдээгээр барилгын салбарт ажиллагсдын тоо дээр дурдсанаас даруй дөрөв дахин их хэдий ч ажилчдаас ажилгүйдлын сангийн татвар авах боломжгүй байгаа нь өртөг нэмэгдэхэд нөлөөлсөн гэж үзэж байна. Дээр дурдсан гурван хувийн цалинг монгол ажилчдаас хоёр дахин, ажилгүйдлийн сангийн татварыг тооцвол гурав дахин илүү гэж үзвэл гадаадын ажиллах хүчний зардал барилгын өртөгт хамгийн ихдээ хоёр хувийн нөлөө үзүүлж байна. Зах зээл дээр нэгж ажлыг гүйцэтгэхэд шаардагдах хятад ажилчдын цалингийн хэмжээг монгол ажилчдын цалингийн хэмжээтэй харьцуулахад ойролцоогоор 10-20 хувиар илүү байна. Өөрөөр хэлбэл гадаадын ажиллах хүчийг ажиллуулснаар цалингийн өртөг нь барилгын өртөгт хамгийн ихдээ хоёр хувиар нөлөөлж байна. Гэхдээ хөдөлмөрийн бүтээмж, ажлын хариуцлага зэрэг бусад олон зүйлийг тооцвол гадаадын ажилчдыг авч ажиллуулах нь өөрийн иргэдийг ажиллуулахаас ашигтай байдаг тухай барилгын зарим компанийн удирдлагууд дурдаж байсан.

Шалтгаан 4. Үнийн өсөлтөд цалингийн тариф нөлөөлсөн 2001 оноос хойш хэрэглээний үнийн индекс ихээхэн нэмэгдсэнтэй холбогдон барилгачдын цалин хөлсийг 80 хувиар нэмэгдсэн байна. Энэ барилгын өртгийг 6-7 хувиар нэмэгдүүлэхэд хүргэжээ. Энэ өсөлт энэ оны эхний улирлын байдлаар 10-12 хувь болон нэмэгдэв. Үүнээс барилгын өртөгт хэрхэн нөлөөлж буйг харьцуулан харж болох байх.

Шалтгаан 5. Төмөр замаар ачаа тээвэрлэх хөлс нэмэгдсэн нь бас л ... 2004 оноос хойш газрын тосны бүтээгдэхүүний үнэ 60 орчим хувь өслөө. Энэ нь барилгын материалын болон барилгын төсөвт өртөгт эзлэх тээврийн зардлын хэмжээг нэмэгдэхэд нөлөөлжээ. Монголд газрын тосны бүтээгдэхүүний жижиглэнгийн үнэ нь 80 орчим цент байгааг хүн амын орлого, амьжиргааны төвшин зэрэгтэй харьцуулахад дэндүү өндөр үзүүлэлттэй гарч байгаа юм. Энэ оны тавдугаар сарын 1-нээс Улаанбаатар төмөр замаар ачаа тээвэрлэх төлбөрийн хэмжээг 20 хувиар нэмэгдүүлсэн нь хоёр хөршөөс импортлож буй барилгын материалын үнэд цаашилбал орон сууц, барилгын үнэд нөлөөллөө.

Шалтгаан 6. Үнийн өсөлтөд төрийн удирдлага, зохион байгуулалт нөлөөлсөн. Орон сууцны болон бусад хангагч байгууллагуудаас техникийн нөхцөл олгохдоо гол шугам сүлжээнээс барилга байгууламж хүртэлх салбар шугамыг хөрөнгө оруулагчийн хөрөнгөөр бариулж, өргөтгөл хийсний дараа өөрийн эзэмшилд шилжүүлдэг. Тиймээс хөрөнгө оруулагч нь гарсан зардлаа өөрийн бүтээгдэхүүний үнэд шингээдэг нь орон сууцны үнэд нөлөөлдөг. Мөн инженер техникийн нөхцөл, хийц бүтээцийн шийдэл, засал, тохижилт нь ижил барилгын төсөвт өртөг харилцан адилгүй байх нь бий. Өөрөөр хэлбэл зураг, төсөл зохиогчийн хариуцлага, төрийн хяналтыг хэрэгжүүлэгч байгууллага, тэдгээрийн ажиллагсадын ёс суртахуун, хүнд суртал зэрэг нь үнэд нөлөөлдөг.