Барилга, хот байгуулалт, нийтийн аж ахуйн vндэсний төвийн Нийтийн аж ахуйн хэлтсийн дарга Ө.Цэдэндамбатай өвөлжилтийн бэлтгэл ажлын явцын талаар ярилцлаа.

-Нийтийн аж ахуйн салбарын өвөлжилтийн бэлтгэл 88 хувьтай ч зарим газарт хангалтгvй байгаа. Энэ нь юутай холбоотой вэ?

-Өвөлжилтийн бэлтгэлээ vндсэндээ хангасан. Гэхдээ зарим нь салбарын байгууллагуудаасаа харьцангуй доогуур хувьтай байгаа. Энэ нь өвөлжилтийн бэлтгэл хангах ажлыг зохион байгуулж байгаа менежмент, салбарын байгууллагуудын хөрөнгө, санхvvгийн чадавхитай холбоотой. Мөн олон улсын банк, санхvvгийн байгууллага, улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар хийж байгаа инженерийн шугам сvлжээний өргөтгөл, шинэчлэлт, барилга байгууламжийн ажлын явц удааширч байна. УИХ-ын сонгууль, найр наадам, амралт зэрэг нь нэлээд урт хугацаанд vргэлжиллээ. Удирдлага, зохион байгуулалтын хувьд энэ бvхнийг анхаарч, ажлаа хугацаанд нь дуусгах талаар санаа тавих ёстой.

 -Баянхонгор, Хэнтий зэрэг аймагт нvvрс нөөцлөхөд бэрхшээлтэй байна гэсэн?

 -Манай харъяа байгууллагуудаас бага оврын халаалтын зуухны ашиглалт, vйлчилгээ хариуцдаг цөөн хэдэн газар бий. Орон ну¬тагт байгаа уурхайнууд хөрөнгө санхvvгийн боломжгvйгээс хөрсөө хуулж, нvvрсээ гаргаагvй байна.

-Уурхайнууд цахилгаан станцуудаас багагvй хэмжээний авлагатай юм билээ. Дулааны сvлжээний хувьд хэр өртэй байна?

-Манайхан эрчим хvчнийхэн шиг том зуух хэрэглэдэггvй болохоор их хэмжээний өргvй. Баянхонгор, Хэнтий, Сvхбаатар, Булган, Дорноговь, Говь-Сvмбэр аймагт л бага оврын зуух хэрэглэдэг. Гэвч нvvрсээ нөөцлөөд авах хэмжээний хөрөнгө, санхvvгийн чадавхи тааруухан байна.

-Их хэмжээний өр авлагагvй ч vйл ажиллагаа нь доголдоод байгаа юм биш vv. Яагаад ийм байдалд хvрчихэв ээ?

-Нийтийн аж ахуйн байгууллагуудын орлого есдvгээр сард багасдаг. Оюутны сургалтын төлбөр зэрэг өрхийн хэрэглээний зардал өсөхийн хэрээр нийтийн аж ахуйтай холбоотой vйлчилгээний хөлсөө төлөх нь удааширдаг. Салбарын орлогын хувь хэмжээ 10-12 сард нэмэгддэг.

-Орон сууцны дулааны асуудал хvндхэн байгаа. Өнгөрсөн сарын 24-ний байдлаар 1111 байрнаас 932 байр халаалтаа авсан. Дулаан аваагvй байранд ойрын хугацаанд халаалт өгөх ажлыг тvргэтгэх арга хэмжээ авч байгаа. 180 орчим байр халаалтгvй vлдсэн нь хэд хэдэн шалтгаантай. Орон сууц, нийтийн аж ахуйн удирдах газрын харъяа компанийн өр авлагатай холбоотойгоор дулаан аваагvй 57 байр, “Улаанбаатар дулаан тvгээх сvлжээ” ХК-ийн шугам сvлжээний өргөтгөл, шинэчлэлтийн ажилтай холбоотой 96 байр, шугам сvлжээний өмчлөлийн маргаанаас халаалт аваагvй найман байр, СӨХ-ны дундын өмчлөлийн шугам сvлжээний засвартай холбоотой нэг байр бий. Хvйтэрч эхэлж байхад энэ нь бэрхшээлтэй байна. Дор бvртээ өр авлага, гэрээ, засвар vйлчилгээ, өгөгдсөн vvрэг даалгаврыг шуурхай биелvvлж байж дулаанаа авна шvv дээ.

-СӨХ мөнгө хурааж авахаа л мэддэг. Өөр юу ч хийдэггvй гэсэн гомдол иргэдийн дунд байдаг?

-Уг нь сууц өмчлөгчид өөрсдөө бий болгосон ашгийн бус байгууллага шvv дээ. Сууц өмчлөгчдийн холбоодын эрхзvйн байдал нийтийн зориулалттай орон сууцны байшингийн дундын өмчлөлийн эд хөрөнгийн тухай хуулиар 1997 оноос байгуулагдсан. Хуулийн дагуу тухайн байрны дундын шугам сvлжээ, барилгын засвар, орчны тохижилт, цахилгаан шатны ашиглалт, vйлчилгээ, байруудын харуул хамгаалалтыг хариуцаж байгаа. Дотроо удирдах болон хяналтын зөвлөлтэй. Сайн ажиллаж байгаа нэг хэсэг байхад сууц өмчлөгчид өөрсдөө vйл ажиллагааг нь дэмждэггvй нөгөө хэсэг бас бий.

-Өвөлжилтийн бэлтгэл гэхээр л жил болгон хөрөнгө хvрэлцсэн, хvрэлцээгvй гэж ярих юм. Ер нь хэдэн төгрөг төсөвлөдөг юм бэ?

-Нийтийн аж ахуйн салбарт 3,5-4 тэрбум төгрөгийг улсаас төсөвлөгддөг. Энэ онд өнгөрсөн жилийнхээс долоо дахин нэмэгдсэн. Хөрөнгө санхvv өссөнтэй уялдаад тодорхой хэмжээгээр шинэчлэн сайжруулж байгаа ажил олон. Гэхдээ хэдэн арван жил болсон инженерийн шугам сvлжээнд засч сайжруулах зvйл мундахгvй. “40 мянгат”, “120 мянгат”, эхэн vед баригдсан хорооллын доторхи инженерийн шугам сvлжээ их муудсан. Yе шаттайгаар засвар, vйлчилгээг хийхгvй бол хэзээ нэгэн цагт маш их хэмжээний хөрөнгө шаардсан томоохон бэрхшээл гарах магадлалтай. Төр, засгийн зvгээс сvvлийн vед нийтийн эзэмш¬лийн орон сууцны засварт анхаарч байгаа. Хуульд заасны дагуу нэг удаагийн их хэмжээний хөрөнгө шаардсан засвар, шинэчлэлтийг хийж өгч байна. Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар энэ онд 47 цахилгаан шатыг 1,4 тэрбум төгрөгөөр шинэчилсэн. Өнгөрсөн онд 20 цахилгаан шатыг 643 сая төгрөгөөр шинэчилж сайжруулсан юм. Дээврийн засварт өнгөрсөн онд 1,2 тэрбум төгрөг зарцуулж 81 байр, энэ онд 50 гаруй байрыг тэрбум төгрөгөөр зассан.

-Орон сууц хувьчлагдсан. Тэгсэн хэр нь ус, цахилгаан, дулаан, хогны мөнгөнөөс гадна байрны мөнгө гэж аваад байдаг. Yvнийг юунд зарцуулдаг юм бол?

-Дундын өмчлөлийн эд хөрөнгийн засварт зориулж сууц өмчлөгчид СӨХ-ндоо хуримтлал бий болгодог. Цахилгаан, дулаан, ус, бохирынхоо vйлчилгээний төлбөрийг орон сууцны байгууллагад өгнө. Ер нь цахилгаан, дулаан, цэвэр, бохир усны vйлчилгээг эцсийн цэг хvртэл нь хангагч байгууллага хариуцдаг механизмд шилжих хэрэгтэй. Тэгэхгvй бол дундын өмчлөлийн инженерийн шугам сvлжээг СӨХ хариуцахад хvндрэлтэй байдал ажиглагдаж байна. Энэ талаар холбогдох хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулж зохицуулах шаардлагатай. Уг нь хуульд зааснаар дундын өмчлөлийн инженерийн шугам сvлжээний засварыг СӨХ тусгай зөвшөөрөлтэй мэргэжлийн байгууллагаар хийлгэх учиртай. Бодит байдал дээр СӨХ биеэ даасан байгууллага учир дарга, нягтлан, байрны жижvvр, vйлчлэгч, лифтчинтэй байна. Ихэнх хуримтлал цалинд явж байгаа.