Монгол Улс анх удаа европ стандартын арьс шир боловсруулах цэвэрлэх байгууламжтай боллоо. Монгол, Чехийн улсын Засгийн газар хоорондын хөгжлийн хөтөлбөрийн хvрээнд Чехийн Засгийн газраас буцалтгvй тусламжаар 27 сая крон буюу 1.2 сая ам.долларын өртөгтэйгөөр Дархан-Уул аймгийн “Дархан нэхий” ХК-д дээрх цэвэрлэх байгууламжийг шинээр барьж өгч байгаа юм. 1972 онд байгуулагдсан цагаасаа хойш нэг ч удаа шинэчлэгдээгvй, засварт ороогvй хуучны технологиор арьс шир боловсруулах цэвэрлэх байгууламжтай байсан “Дархан нэхий” ХК шинэ цэвэрлэх байгууламжтай болсноор vйлдвэрийн район орчмоос vнэртдэг эвгvй муухай vнэр арилах юм. Бvр тодруулбал, Дархан-Уул аймаг байгаль экологийн цэвэр байдалдаа анхаарал тавихад томоохон тvлхэц болж байна.

Энэ сарын 20-нд туршилтын vйлдвэрийн нээлт болж, цэвэрлэх байгууламж ажиллуулан усыг хэрхэн цэвэршvvлж байгааг харууллаа. Энэ арга хэмжээнд Чех улсаас Монголд суугаа Онц бөгөөд Бvрэн эрхт элчин сайд болон тус vйлдвэрийг барьж байгаа Чехийн “Евро саунд” компанийн удирдлагууд, аймгийн ЗДТГ-ын дэд бvтэц vйлдвэрлэл хариуцсан хэлтийн ажилтнууд оролцов. Vйлдвэрээс гарч байгаа хромтой усыг цэвэрлээд шууд төвийн шугамд нийлvvлж болох юм байна. Хром сульфидыг уснаас нь ялгаад дахин ашиглаад хуурай болгон преслээд хаягдалгvй болгож байгаа гэнэ. Хуурай хаягдал маш бага гарах нь технологийн бас нэгэн дэвшил аж. Гарсан хаягдлыг эргvvлээд барилгын материалд ашиглана. Ингэснээр Дархан хот химийн хаягдлаас бvрэн цэвэрлэгдэх боломжтой гэсэн vг.

Туршилтын vйлдвэрийг нээхээс өмнө цэвэрлэх байгууламжийг барьж буй ажилтнууд нэлээд туршилт явуулжээ. Энэ явцад ямар технологиор яаж цэвэрлэвэл vр дvнтэй хямд болохыг тодорхойлсон байна. Туршилт vр дvнтэй болж тавьсан зорилгодоо хvрсэн учраас энэ өвлөөс эхлэн төслийн томсгосон загварыг хийнэ. Анхны гэрээ ёсоор бол хоногт 1500 куб метр бохирдсон усыг цэвэрлэх чадалтай, европын стандартын төвшинд хvрсэн цэвэрлэх байгууламж байх юм. Бvрэн автомат ажиллагаатай учир учир хоёроос гурван инженер л ажиллана. Цэвэрлэх байгууламжийн угсралтын багт Дарханы арваад залуу ажиллаж байгаа гэнэ. Чехийн “Евро саунд” компанийн захирал Ян Новати: -“Дархан нэхий”-гийн хамт олон Испани, Турк зэрэг олон улстай хамтран ажилладаг юм билээ Энэ төслийг хэрэгжvvлэх эрхийг авч хамтран ажиллаж байгаадаа баяртай байна. Манай компани Монголд анхны ажлаа хийж байна. Бvрэн хэмжээгээр ашиглалтад орсноор Монголд ажиллаж буй арьс ширний vйлдвэрvvдэд vлгэр авахуйц жишиг болно” гэж ярилаа.

“Дархан нэхий” ХК-ийн Гvйцэтгэх захирал Э.Батсайхан “Сvvлийн vед байгаль орчныг хамгаалах асуудал маш сэтгэл зовоож байгаа асуудал. Энэ төсөл хэрэгжээд усыг цэврээр нь гаргадаг болохоор байгаль орчинд халгvй, бохир усны асуудлаа нэлээд сайн шийдэж байгаа юм. Хамгийн цэвэр технологийг нэвтрvvлснээр, экологийн цэвэр бvтээгдэхvvн гэдэг утгаараа цаашдаа экспортод гаргах бvтээгдэхvvний тоо ч нэмэгдэнэ. Чехийн Засгийн газраас буцалтгvй тусламжийн хvрээнд “Дархан нэхий” компани дээр хэрэгжvvлж байгаа тэрбум гаруй төгрөгийн өртөгтэй төслийн vйл ажиллагаа гурван жил vргэлжилнэ. Энэ хугацаанд бvтэн vйлдвэрийн хэмжээнд цэвэрлэх байгууламжийн цогцолбортой болно. Энэ бол цаашдаа манай Дарханд арьс ширний цогцолбор байгуулагдах эхлэл болж байгаа юм. Vслэгийн, савхины гээд арьс боловсруулах vйлдвэрийн хамгийн гол зvйл бол цэвэрлэх байгууламж. Дархан-Нэхийг тvшиглээд манай аймагт аж vйлдвэрийн паркийн хэмжээний цогцолбор баригдаж байгаа тул их баяртай байна. Та бvхэн хоёроос гурван жилийн дараа барилга байшин бvгд өөрчлөгдөөд энэ байгууламж нь маань том хэмжээгээрээ ажиллаж эхлэх энэ сайхан vйл явдлын гэрч болж байна”хэмээн нээлтийн ёслолын vеэр ярилаа. Хуучин Чехословак улс гэж байхад тэд манай аймагт цементийн vйлдвэрийг барьж өгч байсан юм. Харин одоо Чех улс ийнхvv Дарханд дахин тусламжийн гараа сунгалаа.

Зууны Мэдээ