Гурван сарын хугацаанд хийсэн дээрх судалгааны талаар ярилцлаа.

-Судалгааны зорилго нь юу байв?

-Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангаас зарцуулагдаж байгаа хөрөнгө нь зорилтод бүлэгтэй хүрч, ажилгүй иргэд болон хөдөлмөр эрхлэлтэд хэр нөлөөлж байгааг тогтоохыг зорьсон. Үүний хүрээнд дээрх сангийн санхүүжилтийн хэмжээ хүрэлцэж байгаа эсэх, төр хувийн хэвшлийн түншлэлийн арга механизм нь эдийн засгийн үр өгөөжийг нэмэгдүүлж байгааг эсэхийг судлах байсан юм. Судалгаанд төсөл хэрэгжүүлэгч долоон сургалтын төв, 525 төгсөгч ажил хийдэг 300, түүвэр асуулга, ярилцлагад 100 гаруй иргэн хамрагдсан. Мөн дээрх төсөл барилгын салбарт хэрэгжиж байгаа тул судалгаагаа энэ чиглэлээр хийсэн.

-Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангаас зарцуулагдаж байгаа хөрөнгө хүрэлцэж байна уу?

-Сангаас гаргаж байгаа хөрөнгө мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн төвд зарцуулж байгаа хөрөнгөөс суралцагчид болон барилгын салбарынханд хангалттай гэж дүгнэсэн. Хөдөлмөр эрхлэлтийн сангийн хөрөнгөөр суралцсан улсын дундаж хувь 47 байдаг. Тэгвэл энэ үзүүлэлт 20 хувиар нэмэгджээ.

-Манай улсад түншлэл ямар түвшинд байна вэ?

-Улс, байгууллага, ажлын хэмжээний түншлэл ижил хэмжээнд хөгжиж үр дүнд хүрдэг. Гэтэл манайд байгууллага хоорондын түншлэл сул байгаа нь судалгаанаас харагдсан.

-Байгууллагын түншлэл сул байгаа нь юунаас болж байна вэ?

-Санхүүжүүлэгч байгууллага хөдөлмөр халамж, үйлчилгээний газартай түншлэн төгсөөд гарсан бүтээгдэхүүн хэрэглэх ажил олгогчидтой түншилдэггүйтэй холбоотой. Тухайлбал, төгсөгч ажилд ороход тухайн барилгын салбарын даамалтай түншлэх боломж алга. Энэ нь тухайн суралцагч ажил дээр гараад ажиллах дараалал, хөтөлбөр байхгүйгээс болдог. Мөн ажил олгогч бэлэн ур чадвартай ажилчдыг авах сонирхол давамгайлдагаас хамаарч байна. Ажил олгогч түр сургалтаар технологийн дараалал сурч төгссөн иргэнийг дадлагажигчаар ажиллуулж бага цалин өгч байна. Үүнээс гадна үндэсний хэмжээнд дадлагын зөвлөмж шийдвэр гаргах Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих үндэсний зөвлөлийг байгуулах шаардлагатай гэсхэн саналтай байгаа.

-Өнгөрсөн жилүүдэд шаардлага хангахгүй, чанаргүй гэж хасагдаж байсан сургалтын төв тендерт ялах тохиолдол байгаа.

-Тендерт техникийн нөхцөл болон хамгийн бага үнийн саналыг харж шалгаруулдаг. Тиймээс чанар, чадварт хяналт тавих боломжгүй сул тал бий.

-Барилгын салбарын шингээх чадвар ямар байгаа вэ?

-Хамгийн ихдээ 65-70 мянган хүн багтаах чадвартай. Энэ салбарт ажиллагсад жилийн дотор VI зэрэгтэй ажилтан болтлоо өсч сард 500 мянган төгрөгөөр цалинжих боломж байдаг. Дахин сануулахад, ажлын байр хангалттай байгаа.

-Залуучууд барилгын салбарт мэргэжил эзэмших дургүй байдаг гэж сонссон юм байна. Үнэхээр тийм зүйл ажиглагдсан уу?

-Энэ үнэн.

-Тэднийг мэргэжил эзэмшихэд сонирхолтой болгох арга байгаа юу?

-Энэ нь хүн бүрийн төлөвшилтэй холбоотой. Эцэг, эхчүүд хүүхдүүдээ сургалтын төв бус их, дээд сургуульд суралцуулдаг. Гэсэн ч хүүхдүүд нь төгсөөд ажил-гүй атлаа сургалтын төвд сурч мэргэжил эзэмшихийг хүсдэггүй. Цалин хөдөлмөрлөх нөхцөл болдоггүй гэдгийг ойлгохгүй байна. Цалин чухал хүчин зүйлд орох ч хамгийн гол нь биш. Үүнийг дэлхийн олон энэ чиглэлийн мэргэжилтнүүд хэлдэг. Энэ салбарт дөнгөж төгсөөд ажилд орсон хүн дадлага туршлагагүй учраас эхлээд юм сурч мэдэхийг илүүд үздэг бол дараа нь мэргэжлийн зэрэгтэй болж цалингаа нэмүүлэхийг хүсдэг. Мөн 3-6 cap ажиллахаараа цалин хамгийн чухал болдог. Харин зургаагаас дээш cap ажилласан хүн цалингаас илүү хамт олонтой боллоо гэж баярладаг.

-Манайд энэ салбарт зарим ажлын байр тогтвортой байдаггүй. Энэ юунаас болж байна вэ?

-Залуучуудын ихэнх нь ажилд ороод гурван сарын дотор ажлаа орхидог. Ингэж байгаагийн шалтгаан нь үнэгүй сургалтад хамрагдан ажиллах сонирхолгүй байгаагаас л болж байна. Дэлхий нийтэд барилгын салбарыг гурван "D" буюу заваан, хэцүү, хүнд гэж үздэг.

-Сургалтын төвд суралцахаар ирсэн залуус ямар мэргэжил сонгож байна вэ?

-Залуус засал чимэглэлийн сургалтыг илүү сонирхдог. 100 айлын барилгын материалын зах дээр засал чимэглэл хийх хүн олон байгаа. Мөн телевиз, сонин, радиогоор энэ зар байнга явдаг. Мөн "Бетон арматурчин авна" гэсэн зар их байдгийг анзаарсан уу. Манайд одоогоор дээрх мэргэжил эзэмшсэн хүмүүс цөөн байдаг. Тиймээс иргэд мэргэжил эзэмшихдээ ажлын заруудыг судлах хэрэгтэй гэж зөвлөмөөр байна.