Тиймээс гадаадад айлчлаад ирсэн дарга нар ямар олз омогтой ирснийг манай сонин энэхүү булангаараа уншигчдадаа хүргэхээр боллоо. Энэ удаад Тайландын Бангкок хотод айлчилсан нийслэлийн Засаг даргын Барилга, хот байгуулалт, дэд бүтцийн асуудал хариуцсан орлогч Б.Мөнхбаатартай уулзаж ярилцлаа.

-Тайландын Бангкок хотод айлчлаад ирлээ. Ямар зорилго өвөртлөн тус улсыг зорив?

- НҮБ-ын Ази номхон далайн бүс нутаг болох Тайландын Бангкок хотод Ази номхон далайн орнуудын Эдийн засаг, нийгмийн хороо байдаг юм. Ази болон Латин Америкийн хотуудын хооронд үр ашиг болон тогтвортой дэд бүтэц гэсэн сэдэвт хурлыг тус хорооноос Бангкок хотод зохион байгуулж, Улаанбаатар хотоо төлөөлөн оролцоод ирлээ.

-Та хотын дэд бүтцийн салбарыг хариуцдаг. Энэ чиглэлээрээ хуралд суугаад иржээ. Олз омог, шинэ санаа ихтэй ирсэн биз дээ?

-Дэлхийн олон хот хөгжилдөө үр ашигтай, тогтвортой дэд бүтцийг нэвтрүүлэх, бий болгох бодлогыг баримтлах болжээ. Яг энэ сэдвээр хуралд оролцогчид санал бодол, өөрийн хотуудын туршлагыг хуваалцлаа. Хот бүрт энэ тухай ойлголт харилцан адилгүй байна. Тухайлбал Киргиз улсын хойд нутаг нь хүйтэн уур амьсгалтай харин урд тал нь харьцангуй дулаан бүсэд хамаарагддаг. Гэтэл бүгд нэг стандартын барилгуудтай, тодруулж хэлбэл хойд хөршийн барилгуудыг тэр хэвээр нь барьсан байх жишээтэй. Тиймээс тус хотын дэд бүтцийн салбарт үр ашиг гэх зүйл бараг л алга. Мөн манай нийслэлийн ихэнх барилга хойд хөршийн загвараар баригдсан. Халаалтаасаа эхлээд нэгдсэн системтэй болохоор дэд бүтцийн салбарт үр ашиг, хэмнэлт гэх зүйл мөн л байдаггүй. Тогтвортой дэд бүтцийг Улаанбаатар хотод хэрхэн байгуулах вэ гэдэг сэтгэлгээг аль аль талдаа бий болгох хэрэгтэй болжээ. Хувийн хэвшил, бодлого тодорхойлогч байгууллагуудад энэ талаарх ойлголтыг бий болгох асуудал гарч ирж байна. Германы техник хамтын ажиллагааны төслийн хүрээнд Чингэлтэй дүүргийн таван давхар нэг байрыг дулаалснаар дулаан алдагдлыг гурав дахин бууруулсан байдаг юм. Цаашдаа барилга барих бүрт үр ашгийн талаар бодож байх нь чухал. Орон сууцны иргэд шүдээ угаахдаа усаа гоожуулж л байдаг.

Гэтэл манай нийслэл чинь хэрэглэсэн усаа дахин ашигладаг системгүй. Тиймээс угаалтуурт гараа дөхөхөөр ус нь өөрөө гоождог тийм л технологийг нэвтрүүлж болно. Дээр нь агаарын бохирдол дэндлээ гэж бүгд ярьдаг. Гэтэл монгол гэрийн, дүнзэн байшингийн дулаан алдагдал нь ямар байна. Иргэд гэр, байшинаа сайн дулаалчихаад дөрвөн тонн нүүрс түлдэг байсан бол гурвыг түлдэг болж байна. Өрх бүр нэг тонн нүүрсийг хэмнэж чадвал агаарын бохирдлыг бага ч гэсэн бууруулна шүү дээ. Тиймээс иргэн, байгууллага, төр нь бүгдээрээ бага гэлтгүй хэмнэлтийн талаар бодож, сэтгэж байвал улс орон хөгжинө. Урсгал шат байнга л урсаж байдаг. Үүний оронд хүн дэргэд нь очихлоор урсдаг тийм л шатыг нэвтрүүлэх гэх мэт сэдвээр уулзалтад оролцогчид санал бодлоо хуваалцлаа. Яриад байгаа эдгээр зүйлийг хот төлөвлөлтийн бодлогод хэрхэн тусгах талаар ч мөн ярилаа. Бид байшин барьж байна. Үүний цаана ямар үр ашиг байгааг бодох хэрэгтэй. Манай улсад нар гарах хугацаа нь урт байдаг. Нэг хэсгийнх нь халаалтыг нарны энергиэр шийдэж болох нь. Мэргэжлийн архитектор, инженерүүдийн дунд үр ашгийн энэхүү сэтгэлгээг бий болгох нь нэн тэргүүний чухал асуудал болж байна. Бид Германы төсөлтэй хамтран нийслэлд “Эко” хотхон байгуулах тухай ярьж байгаа. Энэхүү төсөлд дэд бүтцийн үр ашиг гэдгийг тусгах болно. Ирэх долоо хоногоос уг төслийн ажилтай танилцахаар төлөвлөөд байна.

-Байгууллага аж ахуйн нэгж, инженерүүд гээд иргэдийн сэтгэхүйг өөрчлөх нь хамгийн чухал юм байна даа?

-Хот ганцаараа энэ асуудлыг шийдэж чадахгүй. Хотод нэг барилга баригдлаа гэхэд тухайн барилгын компанийнхан, барилгын зураг төслийг боловсруулсан архитекторууд, барилгын ханын дулаан алдагдлыг тооцдог инженерүүд гээд бүх түвшинд сэтгэлгээний өөрчлөлт хийх хэрэгтэй. Хувийн хэвшлийнхэн маань энэ тал дээр хамгийн их үүрэгтэй оролцох ёстой. Энд нэг зүйл хэлэхэд Улаанбаатар дэндүү хямд өртөгтэй хот. Ус, цахилгаан, халаалтын үнэ хямд. Хямд учраас хэмнэх гэсэн сэтгэлгээ хаана нь ч байдаггүй. Үнэ өндөр бол хэмнэх сэтгэлгээ тэртэй тэргүй бий болох нь гарцаагүй. Хамгийн түрүүнд архитекторуудын дунд тогтвортой, үр ашигтай дэд бүтцийн талаар уулзалт хийе гэж бодож байна даа. Дэд бүтцийн салбарын тогтвортой байдал, үр ашиг гэдэг асуудал барууны орнуудад их нэвтэрсэн байдаг. Олон жилийн туршлага ч тэнд байна. Амьдралын өртөг өндөр Лондон хотод л гэхэд хэмнэлтийн систем дээд зэргээр хөгжсөн. Хамгийн гол нь манай улсад энэ талын сэтгэлгээг өөрчлөх хэрэгтэй гэдгийг дахин дахин хэлмээр байна. Төр захиргааны байгууллагынхан ганцаараа анхаарах бус иргэд, байгууллага, мэргэжилтнүүдийн хамтын ажиллагаа чухал. Дээр нь тогтвортой дэд бүтэц гэдэг нийтэд тэгш хуваарилагдах учиртай. Уулын мухарт байгаа иргэдэд ч дэд бүтцийн үр ашгийн тухай яригдах асуудал мөн үү гэвэл мөн.