-МОНГОЛ ХЭЛ АЛБАН ЁСНЫХ ГЭДЭГ ШИГ ҮНДЭСНИЙ МӨНГӨН ТЭМДЭГТ ТӨГРӨГ Ч БАС АЛБАН ЁСНЫХ БАЙХ УЧИРТАЙ-

-Монгол Улсын мөнгөн тэмдэгт үнэгүйдэж, манайхан валютыг илүүд үзэх болсон. Тиймээс валютын зохицуулалт хийх хуулийн төслийг боловсруулах ажлын хэсэг байгуулсан байх. Ажлын хэсгийн явц хэр байна вэ? 

-Тийм ээ, Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр хэн дуртай нь валютаар төлбөр, тооцоо хийдэг болж. Уг нь манайх чинь валютын зохицуулалтыг хянах хуультай ч хянаж чадахгүй байгаа. Хэн дуртай нь валютын захаас 50 мянга, 100 мянган ам.доллар худалдаж авах. Улмаар хил давахыг хянахгүй, мэдэхгүй байна. Гадаадаас ч их хэмжээний валют орж ирж байгаа боловч бас л хяналтгүй. Тиймээс энэ бүхнийг хяналттай болгох хэрэгтэй. Гудамжинд хэн дуртай нь валют сольдог байдлыг хуулиар хязгаарлах ёстой. 

-Хууль байсаар байтал хэрэгжүүлж чадахгүй байгаа биз дээ. Тэгэхээр таны бодлоор яаж зохицуулах гэж? 

-Заавал бүртгэл, зөвшөөрөлтэй аж ахуйн нэгжээр дамжуулж борлуулдаг болох шаардлагатай юм. Гадагшаа гарч байгаа валютын урсгалд ч тодорхой хэмжээний хязгаар тавьж, үүнийг богино хугацаанд хэрэгжүүлэх хэрэгтэй гэж бодож байна.Тэгэхгүй бол валютын нөөц, ханш, урсгалын асуудал хүндрэлтэй болсон. Инфляци буураад бараа бүтээгдэхүүний үнэ буух боломж гарч байхад валютын ханш буурахгүй байгаа нь эргээд өргөн хэрэглээний барааны үнэ өсгөж мэдэхээр боллоо. 

-Валютын зохицуулалт хийх хуулийн төсөлд монгол төгрөгийн үнэ ханшийг тогтвортой байлгах заалт орох уу? 

-Төгрөгийн үнэлэмжийг өсгөх асуудал зайлшгүй тусна. Монгол хэл албан ёсных гэдэг шиг үндэсний мөнгөн тэмдэгт төгрөг ч бас албан ёсных байх учиртай. Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт валютаар үйл ажиллагаа явуулж орлого олдог байдлыг хязгаарлах, хорих болно. Зөрчсөн тохиолдолд хатуу хариуцлага тооцох зохицуулалтыг хуульд тусгана. Хилээр оруулдаг бүтээгдэхүүний онцгой албан татварыг валютаар авдаг байсныг төгрөг болгож өөрчлөх зэргээр эхнээсээ арга хэмжээнүүд хэрэгжиж байна. Төсөвт валютаар төлбөр тооцоо хийх шаардлага бий ч валютын өөрчлөлтөд төдийлөн нөлөөлөхгүй. 

-Хэрэв энэ хууль батлагдвал хуулийн хэрэгжилтийг ямар байгууллага хянах вэ? 

-Монголбанк, Санхүүгийн зохицуулах хорооны аль алинд нь хамаарна. Санхүүгийн зохицуулах хороо валютын арилжаа явуулах байгууллагад үйл ажиллагааны зөвшөөрөл олгодог. Монголбанк өдөр тутмын үйл ажиллагаанд нь бодлогын хувьд оролцдог. Ийм утгаар хоёр байгууллагын оролцоо зайлшгүй шаардлагатай. 

-Энэ хуулийн төсөл хаврын чуулганаар хэлэлцэх асуудлын жагсаалтад орсон уу? 

-Тэгэлгүй яахав, хаврын чуулганаар хэлэлцэх асуудлын жагсаалтад орсон. Валютын зохицуулалт хийх хуулиас гадна Өрсөлдөөний тухай, Бэлчээрийн тухай хуулиудыг яаралтай шийдвэрлэх учиртай. Үүний зэрэщээ Мэргэжлийн боловсролын тухай хуулийг нэн даруй батлах шаардлагатай. Саяхан УИХ-ын долоон гишүүн, Япон, Солонгос улсад туршлага судлаад ирлээ. Мэргэжлийн боловсролын тухай хууль нэлээд чамбай болох байх. Мэргэжлийн боловсон хүчнийхээ бэлтгэлд сайн анхаарал хандуулснаар үндэсний хөгжил яригдана шүү дээ.