Хотын мээр Т.Билэгт НЗДТГ-ын харъяа газруудаар хийсэн аяллаа Буянт-Ухаагийн хорооллын шугам таталт, Спортын цогцолборын барилгын ажилтай танилцахаар vргэлжлvvлсэн юм. 2005 онд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч БНХАУ-д айлчлах vеэр Хятадын Засгийн газраас манай спортын салбарт буцалтгvй тусламж vзvvлэхээр болсон. Энэ хvрээнд хэрэгжиж буй спорт цогцолборын барилгын ажлыг “Шанхайн констракшн” компани гvйцэтгэж байгаа бөгөөд явц 40 хувьтай хийгдэж байгаа юм. Харин манай тал цогцолборын гаднах инженер шугам сvлжээг хариуцсан байна. Нийт 111 сая юаний өртөгтэй тус цогцолбор 5040 суудалтай, хэвлэлийнхэнд зориулсан тусгай өрөө, шууд дамжулах дэлгэцтэй олон улсын стандартад дvйцсэн спорт цогцолбор болох аж. Хотын биеийн тамир, спорт хорооны дарга Ж.Ганболд хотын захирагчид ажлаа танилцуулахдаа “ Азийн наадам, Зvvн Азийн спорт наадам зэргийг зохиох эрх авахад дөхөмтэй болохоос гадна, цогцолборын эргэн тойронд оюутны хотхон, Буянт-Ухаа хороолол бий болох юм. Цаашид дvvрэг бvрт спорт хороог төрөлжvvлэн барих төлөвлөгөөтэй байна” хэмээн ярьж байв. Хятад ажилчид ба¬рилгыг барьж, дизайн өнгө төрхийг гаргасан байлаа.

ЗУНААС ХОЙШ ТАВЬСАН АСУУДАЛ ӨЧИГДӨР Л МЭЭРТ ДУУЛДАВ

Дараа нь Т.Билэгт Био комбинатын халаалтын зуухны ажиллагаатай танилцсан юм. Эндхийн цэвэр агаарт хоргодож байгаа айл олон ч энэ тосгоны орон байрны халаалт тун муу аж. Иргэд халаалтгvй хэмээн байрны мөнгө төлдөггvй гэнэ. Гэвч vvнээс болж өргvй хэрнээ хvйтэн гэрт суусан айл ч олон. Хотын дарга ирэх сургаар оршин суугчид байрныхаа гадна цугласан байв. Ардын жvжvгчин Дамчаа гуай хvртэл халаалтын асуудлаар хотын мээрт санал хvсэлт, гомдлоо хэлж амжсан. Гэвч төсөвлөсөн хөрөнгө айлуудыг халаахад хvрэлцдэггvй байна. Тухайлбал сард долоон сая төгрөг төсвөөс төлөвлөсөн боловч энэ мөнгөөр долоо хоног зуух халаагаад дуусдаг байна. 3.5 сая төгрөгөөр вагон нvvрс аваад vлдсэн 3.5 сая төгрөгөөр ажилчдын цалин, хоол, унааны мөнгөнд өгөөд таардаг аж. Зун долдугаар сараас хойш захиргаанд тулгамдсан асуудлаа хvргvvлсэн байв. Захирагч “Асуудал байхгvй гээд байсан. Энд олон асуудал байна шvv дээ. Хороо, дvvрэг аж ахуйн тооцоог яаралтай хийж энэ асуудлыг тvргэн шийд” хэмээв. Мөн УС-15 уурын зуухыг vзэж сонирхсон. Амгалангийн тролейбусны эцсийн буудалд байх уурын зуухыг өнгөрсөн жилийн арванхоёрдугаар сард хvлээн авч ашиглалтад оруулжээ. Био комбинатыг бодвол тvлэх нvvрс хангалттай, тээврийн зардал бага юм байна. Тус уурын зуухны инженер Ч.Чойжил “Амгалангийн таван давхар таван байрыг халаадаг. Манайх уурын зуух биш халаалтын тогоо. Хvмvvс уурын зуух гэж андуурдаг. Шугам сvлжээг яаралтай шинэчлэхгvй бол энэ жилдээ өвлийг давахгvй ч байж мэднэ. Айлуудад эндээс 18 градусын халаалт очих ёстой. Өвлийн сар гарчихаад байхад 18 градустаа хvрдэггvйн улмаас иргэд мөнгөө төлдөггvй” хэмээн танилцуулж байв.

“Төгрөгнуурын энержи” ХХК Оросын хөрөнгө оруулалтай компани. Мөн өөрийн гэсэн нvvрсний ордтой. Нийслэлээс 170 километрийн зайд байрлах Төв аймгийн Баян сумд “Төгрөг нуурын энержи” уурхай нь 500 тонны нөөцтэй юм байна. Энэ өдрийн хамгийн сонирхол татсан зvйл утаагvй шахмал ноён Бики тvлш байв. Биднийг компанийн төв байранд очиход Бикиг шатаан утаа гарахгvй, vнсгvй гэдгийг vзvvллээ. Сvvлийн арван жил судалгаа хийн, дэлхийн олон орны туршлагаас vvдэн энэхvv технологийг Монголд нэвтрvvлсэн байна. Эрдэмтэн докторуудын баг энэхvv төслөөр Хотын захиргаатай 2006 оноос хамтран ажиллаж байгаа аж. Т.Билэгт дарга “Хотын утаа хэзээ ч арилахгvй юм шиг хvмvvс ярьдаг. Энэ шахмал тvлшийг айл бvр хэрэглээд эхэлбэл дараа дараагийн жил битгий хэл энэ жил хотын утаа арилж болох юм” хэмээн магтаж байв. Хагас коксжуулсан энэхvv бvтээгдэхvvнийг нvvрснээс гарган авжээ. Нvvрсний дотоод энергийн 30 хувийг ашигладаг байна. Утаа таригч хэмээн нэрийддэг гэр хороолол жилд 7000 тонн нvvрс хэрэглэдэг байна. “Миний дэлгvvр” сvлжээнvvдэд гvйлгээнд гараад байгаа Бики шахмал тvлшийг энэ жилдээ 3000 айл хэрэглэх боломжтой аж. Дараа жилээс 30 мянга тvvний дараа жил нийслэлийн гал тvлдэг бvх айл хэрэглэх нөөцийг бэлдэж байгаа аж. Ингэснээр 2010 он гэхэд л нийслэлийн утаа бvрмөсөн алга болох юм байна. Технологийн орчин vеийн шинэчлэл шинжлэх ухааны салбараас гарсан маш чухал асуудлыг цөмийн физикийг ашиглан эрдэмтэд хийж байгаагаараа онцлог юм. Хvн бvрт тулгамддаг асуудлын нэг бол яах аргагvй vнийн асуудал. “Төгрөг нуурын энержи” ХХК-ийн гvйцэтгэх захирал, доктор Л.Дvгэржав “Дэлхийн дөрөв дэх утаагvй коксжуулсан шахмал тvлшний vйлдвэр юм. Шахмал тvлшний vнэ ердийн vнээс ялгаагvй vнэтэй. Айл өдөрт 15-20 килограмм нvvрс тvллээ гэж бодоход шахмал тvлшийг өдөрт гурван килограммыг тvлэхэд л хангалттай. Зах зээлийн ханшаар бодоход кг-ыг нь 3000 төгрөгөөр худалдвал аль болох зvгээр байна” хэмээн ярьж байв. Мөн дотоодод vйлдвэрлэх боломжтойгоороо “Бики” давуу талтай юм. Шахмал тvлшийг тvлэхийн тулд мөнгө хэмнэе гэвэл байгалийн бэлэн бvтээгдэхvvн, хөдөө орон нутгаар зvгээр хийсээд явж байдаг хамхуулыг зах зээлд оруулахаа ч хэлээд авсан.

 Баянзvрх дvvргийн 15 дугаар хорооллын дөрөв¬дvгээр хорооны нутагт байрлах хөл бөмбөгийн талбайд барилга барьж эхэлсэн. Энэ цэг дээр хотын мээр айлчлахад “Зvvн хөгжил Ази” ХХК-ийн захирал, хуулийн зөвлөх нар угтсан юм. Монголын vйлдвэрчний хорооны өмчлөлд шилжин 2002 оноос хувьчлагдсан энэ хөл бөмбөгийн талбайг өнгөрсөн жилээс “Зvvн хөгжил Ази” ХХК авсан байна. Уг талбайг биеийн тамирын зориулалтаар хотын төлөвлөгөөнд оруулсан байж. Ингээд Улаанбаатар хотын захирагчийн зарлигаар барилгын ажлыг зогсооход хvрсэн билээ. Барилгын ажлын явц зогсож нам гvм болсон байв. “Зvvн хөгжил Ази” ХХК-ийн хуулийн зөвлөх Д.Батсvхийн хотын даргад тавьсан асуулт Т.Билэгт даргыг уурлуулаад авав. “Та хуулийн 40 дvгээр заалтыг хуулийн хvчин төгөлдөр гэж ойлгож байна уу? Та нарын “хор” хийсэн газрын наймаанаас болж олон компани хохирч байна. Сонгуулийн дараа энэ бvгдээ зогсоож болох байсан” гэсэн асуултад Т.Билэгт “Та нар улстөржих юм бол ха¬рин ч бид хvч хэрэглэнэ шvv. Ажлаа даруй зогсоо. Удахгvй нvv” хэмээгээд унаандаа суусан юм. Ингээд энэ асуудлыг энэ долоо хоногтоо багтаж шийдэхээр болсон билээ.

Хотын цагдаагийн газрын хөдөлгөөнт эргvvлийн ажилтай танилцахад цагдаа нарын нэр хvнд өсч, иргэдийн талархлаар дvvрэн угтлаа. Өнгөрсөн хоёрдугаар сараас нийслэлд хөдөлгөөнт эргvvл ажиллуулж эхэлсэн. Шөнө орой харих замдаа гэр хорооллын гэрэлтvvлэггvй харанхуй гудамжаар айдас, тvгшvvртэй, дээрэм тонуулд өртөх иргэд олон байсан. Цагдаагийн хөдөлгөөнт эргvvл онц ноцтой гудамж, алслагдсан хороололд зогссоноор энэ асуудал эрс буурсан байна. Хөдөлгөөнт эргvvл гарснаар иргэд дуудлага өгч, өөрийгөө хамгаалуулж байгаадаа талархан хөдөлгөөнт эргvvлийн тоог нэмэхийг хvсчээ. Гэвч эргvvлийн машин цөөн, байгаа хэддээ бензин шатахуун хийж хvрдэггvй байна. Мөн 24 цагаар ажилладаг цагдаа нар өдөрт 1000 төгрөгийн хоол иддэг байна. Энэ мэт олон тулгамдсан асуудлыг цагдаа нар ярьсан юм. Өнгөрсөн хугацаанд 780 гэмт хэрэг илрvvлж, 1286 гэмт хэргийг vйлдэл дээр нь таслан зогсоожээ. Мөн гурав, тав, зургаа, есдvгээр сард гэмт хэргийн тоо олширдог байна. Vvнийг цаашид таслан зогсоох арга хэмжээ авч байгаа аж. Ингээд Хотын захирагч Т.Билэгт цагдаа нарт тулгамдсан асуудлаас өчигдөр газар дээр нь бензиний мөнгөний асуудлыг шийдэж өглөө.