Шинээр баригдах орон сууцны долдугаар хорооллыг 100 айл, Ногоон нуурын орчим барихаар төлөвлөөд байгаа билээ. Харин тэр орчмын газар намаг ихтэй, хөрсөн дороо усархаг учраас барилга барихад хүндрэлтэй, барьсан хойноо суулт өгөх эрсдэлтэй аж. Тэгвэл газар доорх тэр их усыг зайлуулах ажлыг "Боорчи" компанийнхан хийж дуусгажээ. Энэ талаар тус компанийн захирал М.Нямжавтай ярилцлаа.

-100 айл, Ногоон нуур орчмын гүний усыг зай­луулах ажлыг хийсэн гэлээ. Энэ талаараа тодруулаач?

-Манай байгууллага өнгөр­сөн онд Барилга, хот төлөв­лөл­тийн газраас зарласан тен­­дерт шалгараад Улаанбаа­тар хотын төв болон хойд хэс­гийн ул хөрсний усны түвшинг доошлуулах шугам сүл­жээ­ний угсралтын ажлыг хийж гүйцэтгээд одоо ашиглалтад өгч байна. 2.5 тэрбум төг­рөгийн өртөг бүхий ажлыг гэ­рээт хугацаандаа хийж дуус­галаа. Одоо улсын ко­мисст хүлээлгэж өгөх гээд байж байна.

Энэ ажил маань ямар учиртай вэ гэвэл 100 айл, Цагдаагийн гудамж гэж нэр­лэгддэг Иргэний бүртгэл мэ­дээл­лийн төв орчмын хэсгийн хөрс нь устай, ба­рилга бай­гууламж барихад хүндрэлтэй газар. Улаан­баатар хотын ерөнхий төлөв­лөгөөний дагуу тэнд дол­дугаар хороолол буюу орон сууцны иж бүрэн хороолол барихаар өнгөрсөн жилээс эхлэл нь тавигдаад, ганц нэг барилга баригдаж эхэлсэн байгаа. Гэхдээ энэ барил­гажилтыг хийхэд хөрс­ний усны асуудлыг зайлшгүй шийдэх ёстой. Улсын төв­лөрсөн төсвөөс хөрөнгө мөн­гөний асуудлыг шийдэж өгөөд энэ ажлыг эхэлсэн.

-Яг ямар ажил хийсэн гэсэн үг вэ?

-Зүүн Сэлбэ, Баруун Сэл­бэ гэж хоёр гол урсаж байж. Зүүн Сэлбэ нь одоо урс­дгаараа урсаж байна. Ба­руун Сэлбэ нь хөрсөнд шур­гасан учраас ил урсгалгүй болсон. Энэ нь  Засгийн газ­рын орд­ноос хойших орон сууц­нуу­дад муугаар нөлөөлж эхэлсэн байдаг. Зоорины давхар нь усаар дүүрдэг. Засгийн газ­рын ордноос эх­лээд хойших бүх барилга доошоо суулт өгөөд, хагардаг. Байшин ба­рих гээд суурь ухахад доо­шоо 1.5 метр яваад л ус гараад ирдэг. Энгийнээр хэ­лэ­хэд хөрсөн доорх энэ усыг гурван салаа болгож цуглуулж аваад Туул гол руу цутгаж байгаа юм. Нийтдээ 5.5 км шугамын угсралтын ажил хийлээ.

-Газар доогуур шугам татна гэсэн үг үү?

-Газар доор шугам угсар­сан гэсэн үг шүү дээ. Бид 4-5 метрийн гүнд 1-1.5 метрийн голчтой бетонон хоолой уг­сар­сан. Одоо угсарсан хоо­лойны 80 хувьд нь ус дүүр­гэлттэй ажиллаж байна. Юу гэсэн үг вэ гэхээр ус цуглаад тэр хэсгийн хөрсөн дороос зайлуулагдаж байгаа хэрэг. Бидний хийсэн ажил зорилгоо биелүүлж байна гэсэн үг.

-Хоолойгоо хаана нь тавихыг яаж тогтоодог вэ. Шууд л газар ухаад тавь­чихгүй биз?

-Яалаа гэж. Энэ ажил 2005 онд эх үүсвэр нь тавигдсан байдаг. Усны барилга бай­гууламж гэдэг компани эрэл судалгаа хийж, ажлын зургийг гаргасан байгаа. Тэр зургийн дагуу ажлаа хийсэн. Манай зургийн автор нь Усны барил­га байгууламж гэдэг компани.  Эд нар судал­гааны­хаа үндсэн дээр ажлын на­рийвчилсан зураг гаргасан байгаа. Энэ дагуу л бид угсрал­таа хийсэн.

-Гүний ус нэг л хоо­лойгоор Туул руу цутгах уу?

-Манайх бол хоёр дахь шатны ажил нь. Эхнийх нь Туул голоос Арслантай гүүр хүртэл хоолой татсан байгаа. Бид үүнийг үргэлж­лүүлээд 5.5 км цуг­луулах, шүүрүүлэх хэс­­гийнх нь угсралтыг хий­сэн.

-Ус нь одоо урсаж бай­гаа юу?

-Нэг метрийн голчтой шу­га­мын 80 хувьд нь дүүр­гэлттэй урсаж байна.

-Ингэснээр гүний усны түвшин хэр доошлох вэ?

-Угсралт хийгээд явж бай­хад 100 айлын барилгын "Жо­би" дэлгүүрийн ард орон сууцны барилгын суурь уха­хад устай байсан. Одоо бол тэр ус алга болсон. Түвшин доошилж байна л гэсэн үг.

-Өмнө нь ийм ажил ма­найд хийгдэж байсан уу?

-Хийгдэж байгаагүй. Энэ төр­лийн анхны ажил гэж бол­но.

-Угсралт хийж байхад хэр хүндрэл бэрхшээл гарч байв даа?

-Шугамын судалгаа, зур­гийг  2005, 2006 онд хийсэн байгаа. Үүнээс хойш  тэнд ба­рил­га шинээр баригдсан, ай­лууд нэмж буусан байна. Шугам угсрахад маш хүнд­рэлтэй байсан. Хамгийн том жишээ гэхэд, зураг хийж байхад 32-ын тойрог руу холбосон шинэ зам бариг­даагүй байсан. Тийм боло­хоор ажил гүйцэтгэх орон зай маш хүнд, бага байсан. Ухсан шороогоо хаана хийх билээ. Шороо биш бараг намаг ухаж байлаа. Хязгаарлагдмал ор­чинд 3-5 метрийн гүнд намаг шалбааг ухаж угсралт хийнэ гэдэг хүндрэлтэй байсан.  Үүний хажуугаар айл, байшин нүүлгэх, зарим төрлийн инже­нерийн шугам сүлжээг зөөх зэрэг асуудал маш их гарч байсан. Бид хоолой тавих гээд ухахад зарим газар 50 см-ээс л ус гарч эхэлсэн. Усыг нь соруулж байгаад угсралтаа хийнэ.

-Зураг хийснээс хойш айлууд нэмж буусан гэлээ. Газар доогуур шугам та­тахад айлын хашаан дун­дуур гаргах тохиолдол байв уу?

-Гарч байсан. Айлын ха­шаан дундуур дайруулахын тулд гэрийг нь буулгаад бу­цааж барьж өгч байлаа. Энэ мэт бэрхшээл зөндөө байсан.

-Ер нь нэлээн хүн хүч шаардсан ажил юм аа даа...

-Нийтдээ угсралтын гур­ван бригад ажиллуулсан л даа. 50-иад инженер техни­кийн ажилчид, албан хаагчид хийж гүйцэтгэлээ.

-Хөрсөн доорх усыг Туул руу юүлж байгаа бо­лохоор Туулын усны түв­шин нэмэгдэнэ биз?

-Мэдээж, ус урсаж орж байгаа болохоор нөлөөлөх байх. Бидний угсарсан шугам маань 110-220 литр усыг нэг секундэд зайлуулах боломж­той.  Маш их ус зайлуулж байна гэсэн үг.

-Газар доогуурх хоолой хаагуур Туул руу цутгах вэ?

-Оргил рашаан сувиллын орчмоор цутгаж байгаа. Яг Туул руу цутгаж байгаа хэс­гийг нь бид хийгээгүй.

-Газар дор тавьсан хоо­лой хэр бөх вэ. Хэдэн жи­лийн баталгаа өгөх вэ?

-Цемент бол усанд улам бэхэждэг. Стандарт шаард­лага хангасан хоолой л доо. Бид өөрсдөө үйлдвэрлэдэг. Гадны нөлөөллөөр гэмтэхгүй бол байж л байна. Төмөртэй адил зэвэрнэ гэсэн ойлголт байх­гүй. Энэ ажлыг хийж гүй­цэт­гэхэд нийслэлийн Засаг дар­га, нийслэлийн Засаг дар­гын Тамгын газрын дэргэдэх ин­же­нерийн байгууламжийн хэлтсийн ажилтан, албан хаагчид маш их тусалж дэм­жиж байсан.

-Танайх өмнө нь ямар томхон ажил хийж байсан бэ?

-Манайх 1994 онд бай­гуулагдсан. Барилга, сантех­никийн чиглэлээр үйл ажил­ла­гаагаа явуулдаг. Зөвхөн 2007-2008 онд Сайншанд хотын инженерийн шугам сүлжээг шинэчлэх ажлыг Азийн хөгжлийн банкны сан­хүүжилтээр хийсэн. Энд 30 гаруй км инженерийн шугам сүлжээний угсралтын ажил хийсэн.

Өдрийн сонин