Өнгөрсөн намар монголчуудын хувьд барилгын салбар дахь хууль бус үйлдэл, монгол хүний амьд явах баталгаа, монгол хүний  үнэ цэнийг  сугалж ярьсан,  онцгой анхаарал хандуулсан  үе байлаа. Ниргэсэн хойно нь хашхирахын үлгэрээр  барилгаас үүдэлтэй ослын дараа энгийн иргэнээс эхлээд  дээд, доод шатны дарга нар, төрийн тэргүүн хүртэл сэтгэл зовж буйгаа илэрхийлж, бүх шатандаа арга хэмжээ авахыг үүрэгдэж байв. Харамсалтай нь, энэ бүхэн хэдхэн сарын настай байв уу. Ар араасаа  хүний амь авч одсон барилгын ослоос хойш хэдхэн сар /3-4 сар/ өнгөрөхөд л энэ асуудлыг эргэж ярих албан тушаалтан, асуудал  хөндөх нэгэн ч  “ховорджээ”. Ингээд олныг нуршилгүй гол сэдэвтээ оръё. Нэгэнтээ баригдчихсан зөвшөөрөлтэй, зөвшөөрөлгүй барилгыг нураадаггүй юм гэхэд  хууль зөрчин барилга барьж байгаад хүний аминд хүрсэн компанийн эзэд,  хууль бус үйлдлийг нь өөгшүүлсэн албан тушаалтанд хариуцлага хүлээлгэсэн үү.

Ослоос үүдэлтэй эрүүгийн хэргийн мөрдөн байцаалт ямар  шатандаа явж байгааг эргэн харъя.

Хичээлийн шинэ жилийн эхний өдөр буюу 2012 оны есдүгээр сарын 3-нд хичээлээ тараад явж байсан Б.Есүгэн охин амиа  алдсан. Ослын дараа Баянгол дүүргийн цагдаагийн хэлтсээс эрүүгийн хэрэг үүсгэн, Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газрын байцаагчид ослын газарт  ажиллан сүр дуулиантай дүгнэлт гаргаж байв. Хэдийгээр  энэ хэрэг гарснаас хойш даруй дөрвөн сарын хугацаа өнгөрч байгаа ч мөрдөн байцаалтын ажиллагаа дууссангүй. Уг нь сар гаруйн өмнө шалгаж дуусаад  нийслэлийн Прокурорын  хяналтад хэргийг шилжүүлээд байсан юм. Харин саяхнаас хэргийг дахин шалгах  шаардлагатай гэж үзээд нэмэлт мөрдөн  байцаалтад буцаажээ. Учир нь осол болох үед барилгын талбайд гүйцэтгэгчээр ажиллаж байсан “Төгс гүрэн” компанийн гэм буруутай үйлдэл тогтоогдоогүй учир дахин шалгах хэрэгтэй гэсэн аж. Тэгэхээр хэрэг хэрхэн шийдэгдэж, хэнд ямар хариуцлага хүлээлгэх  бол гэх хүлээлт дахиад үргэлжлэх  нь. Тухайн үед мэдээлж байснаар  энэ хэрэгт бетон зуурмагийн машины цемент шахагчийн оператор, захиалагч “Мүди”, гүйцэтгэгч “Төгс гүрэн” компанийн нэр бүхий хүмүүсийг шалгаж байгаа. Тэдэнд эрүүгийн хуулийн  181.3-т зааснаар аюулгүй ажиллагааны дүрэм зөрчсөний улмаас хүний амь нас хохирсон, бусад хүнд хор уршиг учирсан, 94.1-т зааснаар бусдыг болгоомжгүй алсан гэх зүйлчлэлээр эрүүгийн хэрэг үүсгэсэн юм. Хэрэв дээрх зүйлчлэлд зааснаар гэм буруутай нь нотлогдвол тодорхой албан тушаал эрхлэх, үйл ажиллагаа явуулах эрхийг гурван жил хүртэлх хугацаагаар хасах, хасахгүйгээр хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 51-250 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох, эсвэл таван жил хүртэлх хугацаагаар хорих ял сонсох хуулийн заалттай. Тэгэхээр одоогийн мөрдөгдөж буй хуулиар захиалагч “Мүди”, гүйцэтгэгч “Төгс гүрэн” компаниудын буруутай үйлдэл нотлогдсон ч 7-36 сая төгрөгийн торгууль төлөөд л өнгөрнө. Бүр төлбөр төлөхгүй мултрах арга зам  бий. Энэ нь  үйл ажиллагаа явуулах, албан тушаал эрхлэх эрхээ дээд тал нь гурван жилээр хасуулаад  л ялаас мултарч болно. Энэхүү хуулиар хорих ял сонсох өндөр магадлалтай нь компаниас цалинжин хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа хангаагүй ажилласан энгийн нэг ажилтан буюу цемент  шахагч машины оператор. Мэдээж түүний жолоодсон  цемент шахагч унаж охин амиа алдсан болохоор шууд утгаараа буруутай  гэж харагдана. Харамсалтай нь энэ хуулийн цаана ямар нэг ял шийтгэлгүй, бүр торгуульгүй үлдэх гэсэн компанийнханд хүлээлгэх хариуцлага бүрхэг хэвээр.

Олон нийтийг цочирдуулсан осол үргэлжилж есдүгээр сарын 18-ны өдөр эрх чөлөөний талбайдаа алхаж явсан  оюутан  залуу барилгаас унасан төмөрт цохиулж  амь насаа алдав. Дахиад л холбогдох байгууллагын  удирдлага, дарга нар сэтгүүлчдийг цуглуулан мэдээлэл хийхтэй зэрэгцэн хууль бусаар барилгаа барьж байсан гэх компанийнхан арьсаа хамгаалсан мэдэгдэл хийв.  Мэдээж ослоос хүний амь эрсэдсэн учир эрүүгийн хэрэг үүсгэн шалгаж байгаа ч өнөөдрийг хүртэл  мөрдөн байцаалтын ажиллагаа үргэлжилсээр. Хэргийг эхлээд Чингэлтэй дүүргийн цагдаагийн хэлтэст  шалгаж байгаад албан тушаалтнуудын оролцоо байгаа учир АТГ-т шилжүүлэхээр болсон юм. Мөрдөн байцаалтын ажиллагаа дуусаагүй, шүүхээр гэм буруутай нь тогтоогдоогүй учир хэн гэгч албан тушаалтан шалгуулж байгаа талаар ам нээсэнгүй. Тэр бүү хэл хүүгээ цаг бусаар алдчихаад сэтгэл  шаналж суугаа талийгаачийн аав, ээжид ч мэдээлэл алга. Тэд нэг л удаа АТГ-т очиж мөрдөн байцаагчтай нь уулзсан гэх. Албан бус мэдээллээр тухайн үед нийтийн эзэмшлийн талбайд газар олгосон, батлагдсан газрын хэмжээг хэтрүүлэн барилга барьсан хууль бус үйлдлүүдэд оролцоотой байж болох албан тушаалтнуудыг холбогдуулан шалгаж байгаа сурагтай. Олон нийтэд ил болсон мэдээллээр, гүйцэтгэгч “Модун спет” компанийн захирал Х.Батбилэг, ажилтан  н.Оюунгэрэл нарыг эрүүгийн хуулийн 138.2-т зааснаар  хөдөлмөр хамгаалал, эрүүл ахуйн журам зөрчсөн,  Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газрын дэд бүтцийн хяналтын хэлтсийн дарга Ч.Мөнхжаргал,  байцаагч н.Цэнгэл нарыг  эрүүгийн хуулийн 272.1-т зааснаар албан тушаалдаа хайнга хандсан  гэх үндэслэлээр тус тус шалгаж буй. Үүнээс гадна хэрэгт  оролцоотой байж болох албан тушаалтнуудыг нэмж шалгаж байгаа учир энэ хэрэг шийдэгдэх хүртлээ  сунжрах нь.

Барилгаас үүдэлтэй осол, хүний амь эрсэдсэн гэх хэргүүд энэ мэт ганц хоёроор дуусахгүй. Өнгөрсөн жил барилгатай холбоотой 46 осол гарч 19 хүн амиа алдсан бол 2007 онд хамгийн их буюу 40 хүн барилгын ослоор нас барсан” гэх мэдээлэл бий. Тухайлбал өнгөрөгч оны есдүгээр сард буюу бяцхан охин амь насаа алдсаны дараахан  Хан-Уул дүүргийн 14-р хорооны нутаг дэвсгэрт орших Хурд компанийн Рапид Харш орон сууцны хороололд баригдаж буй нэгэн барилгын өргөгч кран нурж кранист нь болох 26 настай С амиа алдсан. Энэ хэрэг одоогоор хэрхэн шийдэгдсэн нь тодорхойгүй, мөрдөн байцаалт үргэлжилж байгаа гэхээс өөр хариулт алга. Чөтгөр шүглэсэн мэт барилгын осол  ар араасаа үргэлжилж есдүгээр сарын 12-ны өдөр  Тектоник хэмээх компаний барьж байгаа барилгын найман давхраас натур хаус компаний туслах ажилтан 40 гаруй насны эрэгтэй унаж амь насаа алдсан.

Барилгаас үүдэлтэй энэ мэт ослын жишээг нэг бүрчлэн тоовчол урт дараалал үүснэ. Барилгын ажилтан амь насаа алдахад шүүхээр яваад ч тусыг эс олох нь олонтаа. Мөнгөтэй гэгдэх барилгын компанийнхан ар гэрийнхэнд нь цөөн халтар цаас чулуудчихаад өөрийнхөө буруугаас “осолдсон” гэх дүгнэлт гаргуулчихна энүүхэнд. Харин барилгын гадуур явж байсан энгийн иргэн амь насаа алдахад компанийн хүлээх хариуцлага даанч бага.  хэсэгтээ шуугиж, албан тушаалтнуудын зарим нь асуудлаас чимээгүй мултрах санаархал агуулсан мэдэгдэлх, гэм буруугүй мэтээр өөрийгөө харуулахаар хэвлэлийн хурал зарлагчдын мэдээлэл цаг тутам цацагдаж, хэсэгтээ сенсаацалснаас хэтэрсэнгүй.