Улаанбаатар хотод барилгын материалын худалдаа хэд хэдэн газар төвлөрдөг. Эдгээрийн нэг нь “Зуун айл” дахь барилгын дэлгvvрийн хотхон. “Бvргэд” хаалга, вакум цонхноос эхлээд шалдан хадаас хvртэл цөм бий. Томоохон мухлагаас гадна жижигхэн пинд ч худалдаа явагдана.

        Өвлийн улирал ойрдмогц хотын агаарын бохирдол эрс нэмэгдэж, хvхэрлэг хий, нvvрсхvчлийн дутуу эсэл, азотын давхар ислийн агууламж олон дахин ихэсгэдэг нь олон жилийн туршид давтагдаж байгаа авч дорвитой арга хэмжээ авагдахгvй байгаа юм.
        Хотын агаарын бохирдолд ташуур өгдөг нэг хvчин зvйл нь галлагаатай байр, гэр хороолол билээ. “Зуун айл” орчимд өглөө, оройн цагаар татсан утаа тогтонги байдгийг анзаарч судалж vзлээ. Тэнд барилгын материал, хаалга, цонх худалдаалдаг 60 гаруй дэлгvvр байдаг гэнэ. Хvйтний улирал эхлэхэд халаалтын нэгдсэн сvлжээнд холбогдох боломжгvй учир даарч зутрахгvйн тулд энэ асуудлыг өөрсдөө бие даан шийдвэрлэдэг гэж “Бvргэд хаалга” дэлгvvрийн эзэн М. Төмөрбаатар ярив. Хэрхэн шийдвэрлэдэг талаар сонирховол:” Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газраас олон удаа шаардуулсны эцэст энэ жилээс арай өөрчлөгдсөн. Өмнө нь мод, тvлээ, нvvрсээр болгодог байсан. Одоо манайх тень тавьсан. Мөн халаагуур чийдэнг ашигладаг” гэж байлаа.

        Энэ бол хотын төв талдаа байх томхон дэлгvvрийн жишээ. Харин цаашаа vргэлжлvvлэн бэдэрвэл галлаж буй жижиг дэлгvvр тааралдаж эхлэв. Тийм нэгэн дэлгvvрээр орж материалын ханш сонирхов. Дэлгvvрт ороход эвгvй vнэр хамрын угт мэдрэгдэх нь хаймрын vнэр мөн гэж нотолмоор санагдав. Хананаас хөндий тавьсан пийшингийн ойролцоо тал шуудай нvvрс байх юм. Дэлгvvрийн эзэнтэй танилцаж, эрээний ханшийг эндхийн ханштай харьцуулан хөөрөлдсөөр овоо дотносов. Тvvний нэрийг Тvдэвдорж гэнэ. Дэлгvvрийн хажуу өнцөгт “Хамгаалалтын төмөр хаалга” гэсэн тодоос тод хаяг хадсан байсан ч тvvнд хаалга, цонх байсангvй. Харин төрөл бvрийн хадаас, дээврийн цаас хураалгаатай цемент, улаан, шар, хөх, өнгийн будаг зарагдаж байлаа. “Танайх галлагаатай хэрнээ галынхаа ойр будаг, дээврийн цаас хураадаг нэг л онцгvй” гэсэн санаа хэлвэл “Өө зvгээр зvгээр гээд тоосонгvй. “Танайх хаймар шатааж байгаад нvvрс тvлдэг юмуу ?” гэж асуухад “Заримдаа дугуй шатааж дулаацдаг юм. Зах зээлд аль хямдыг нь харахаас аргагvй” гээд огтхон ч санаа зовсон шинжгvй зогсоно.

        Дугуйн найрлаганд аммиак, хлор, нvvрс төрөгч, хар тугалга, гэх мэт арваад төрлийн хорт нэгдэл байдаг. Тvvний шатаахад эдгээр хорт нэгдлvvд задарч, дэгдэмхий хий болон агаарын бохирдолд vлэмж нөлөөлдөг тухай ярихад ч ойшоосонгvй. Энэ vед эхнэр нь бололтой нэг бvсгvй орж ирэн миний яриаг чагнан байв. “За та хоёр хаймраас ялгарах утааг амьсгалж өдөржин зогсоод хэдэн төгрөг олно. Тэр хэмжээгээр нас чинь богиносож буйг анзаараач. Хэдэн төгрөг олсон нь дээр vv, хоёр хvvхдэдээ харагдахад энх тунх амьдарсан дээр vv? гэвэл эхнэр нь “Өнөөдөртөө болж байвал бусад нь яршиг л байна” гэснээр бидний яриа дуусав. Харин Тvдэвдорж араас гарч ирэн “Өнөө маргаашгvй тень тавина. Урагш нь захичихсан” гэж учирлаад эхнэрийнхээ өмнөөс уучлал эрэв. Дугуй тvлдэг барилгын дэлгvvрvvд тень тавьж өөрчлөгдөж байгаа ч орчны бохирдол, хvний эрvvл мэндийг vл тоомсорлох сэтгэхvйд нь “дугуй тvлээтэй” байна.