Өчигдөр “Улаанбаатар дулааны сүлжээ” төрийн өмчит үйлдвэрийн газрын инженер техникийн ажилтнууд мэдэгдэл гаргасан. Тус мэдэгдэлд барилгуудыг дулаанаар хангах үйл явц 2013, 2014 онуудад хэцүүхэн байдалд орно гэдгийг дурьдсан байлаа.

Мөн барилгын компаниуд барилга барихаасаа өмнө техникийн нөхцлүүдээ зөвшөөрүүлэх байтал ямар ч зөвшөөрөлгүй, дулаанаар холбох ч боломжгүй газар орон сууц барьчихаад биелүүлэх боломжгүй шаардлага тавьдагаа болих цаг болсныг сануулсан байлаа. Тиймээс бид энэ талаар “Улаанбаатар дулааны сүлжээ” төрийн өмчит үйлдвэрийн газрын техник хяналтын хэлтсийн дарга Э.Батмөнхөөс зарим зүйлийг тодрууллаа.

-“Барилгуудад дулаан өгөхгүй” гээд байгаа атлаа зарим нь дулаанд холбогдоод, зарим нь холбогдохгүй байна гэдэг нь барилгын компаниуд танай байгууллагын зохих албаныханд авлига өгч буйтай холбоотой гэх хардлага нийгэмд байна. Үнэхээр ийм зүйл байдаг уу?
-Барилгыг эхлээд дулаанд холбохын тулд техникийн нөхцөл бүхий зөвшөөрөл өгдөг. Энэ зөвшөөрөл нь Эрчим хүчний зохицуулах газраас гаргасан холболтын журмын дагуу 1-3 жилийн хүчинтэй. Ер нь бид яам, зохицуулах хороо, нийслэл гээд “дээрээс” өгсөн журмыг л мөрдөж ажилладаг. Тэгэхээр манайхаас техникийн нөхцөлийг олгох комисс ажиллаж  техникийн нөхцөлийг олгоно. Олгохдоо хоёр жилийн хүчинтэй гэж өгдөг. Гэтэл өнөө байгууллага нь хугацаандаа барилгаа дуусгаж дулаанаа авах боломжгүй болох тохиолдол олон гарна. Тэр үед нь хугацааг дахин нэг жилээр сунгадаг. Энэ мэтчилэн өмнө олгогдсон нөхцөлүүдээр сунгагдсан гэрээнүүд бол байна.

-Түүнээс шинээр олгоод байгаа асуудал бол байхгүй юу?
-Тийм асуудал байхгүй.

-Э.Бат-Үүл захирагч хууль бус барилгуудыг дулаанаар хангахгүй байх захирамж гаргасан. Энэ хэр биелж байгаа вэ?
-Нийслэлийн засаг даргын захирамж нь хоёр чиглэлтэй. Нэг нь, нийслэл хотод зөвшөөрөлгүй баригдаж байгаа барилгуудыг эрчим хүчээр хангахгүй байх. Үүний дагуу бид бүх судалгаагаа хийгээд хотын орчимд 90 барилга зөвшөөрөлгүй байна гэдгийг гаргасан. Ингээд энэ барилгуудыг дулаанд холбоогүй. Хоёр дахь нь, өвөлжилтийн бэлтгэл хангах чиглэлээр хуучин хэрэглэгчдээ дулаан өвөлжүүлэхийн тулд зөвшөөрөлтэй шинэ барилгуудыг дулаанд холбохыг хориглосон. Бид дулааны техникийн нөхцөлтэй орон сууцны голдуу 160 гаруй барилгыг төвлөрсөн дулаанд холбосон байна. Захирамжийн дагуу дахиж дулаанд холбохгүй.

-Иргэдийн дунд “хажууд шинэ барилга барьчихаар манай орон сууцны халаалт муудчихлаа” гэдэг яриа байдаг. Жишээ нь 11-р хороолол гэхэд жилийн жилд хүйтэн өвөлждөг нь хажууд нь өндөр барилгууд баригдчихсантай холбож ярьдаг?
-11-р хороолол үе үе доголддог байсан. Гэхдээ сүүлийн гурван жил хэвийн байгаа. Яагаад гэхээр улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар Их тойруу орчимд байдаг хоёр насос станцаа бүрэн шинэчилсэн. Үүнтэй холбоотой инженерүүдийн тооцооллоор тодорхой ажлуудыг хийсний үр дүнд 11, бичил хороолол болон 16-р хорооллууд өнгөрсөн жилүүдэд хэвийн байсан энэ жил ч бас хэвийн байна.

Мэдээж хажууд нь шинэ барилга барихаар дулааныг булаалдана. Гэхдээ 11-р хороолол авч байгаа 100 тонн усыг хажууд нь барилга барьснаар 90 тонн болгочих асуудлыг гаргахгүйн тулд л мэргэжлийн хүмүүс энд ажилладаг юм шүү дээ. Тэгэхээр манай байгууллага энэ асуудлыг зохицуулдаг гэж ойлгож болно.

-Цаашид гэр хороолол руу шугам татаж, барилгажуулах, хувийн орон сууцны боломжийг хангах асуудал яригдаж байгаа. Гэхдээ одоо дулаан хангамж хэцүүхэн болоод ирэхээр гэр хороолол руу шугам татах нь бүр худлаа болох нээ?
-Одоогийн байгаа энэ сүлжээ, станцууд дээрээ тулгуурлан гэр хорооллыг холбоно гэвэл маш хэцүү. Тэгэхээр бие даасан бичил станцуудыг барих нь зүйтэй. Бид эхнээсээ санал оруулж байна. Ингэж барьж чадвал 2014 онд дулаан хангамжийн асуудал нэг амьсгаа авах боломжтой болно. КТМС орчим буюу цагаан давааны орчимд ч юм уу барих нь зүйтэй юм. Гадаадын орнуудад туршлага судлаад явж байхад манайх шиг ийм том төвлөрсөн систем байдаггүй. Хотоо тойроод болон хотын ойр орчмоо бие даасан жижиг станцуудаар хангадаг.

-Цаашлаад барилгажилт явагдахад хүндрэлтэй л болох юм байна?
-16-р хороолол, 3, 4-р хороолол, Зайсан зэрэг хүнрэлтэй цэгүүд дээр хэрвээ дулааны шинэ эх үүсвэр баригдахгүй бол 2013-2014 онд байдал хэцүүднэ. Нэмж хэрэглээ холбож чадахгүйд хүрч, шинээр барилгажилт явагдах боломжгүй болно. Зөвхөн дулааны хэрэглээ ч ингээд хомсдолд ороод байгаа юм биш. Цахилгааны асуудал ч мөн хүнд болсон. Цахилгаан эрчим хүч доголдоод эхэлвэл дулаан ч мөн адил дагаад л доголдоно.

-Шинээр баригдах барилгуудад зөвшөөрөл олгохгүй байх хугацаа хэдий хүртэл үргэлжлэх вэ?
-Тооцоолол дээр үндэслэж байж болно. Бичил дулааны станц барих, мөн ТЭЦ IV-өөс шинэ шугам татуулах инженерийн шийдлүүд нь гарчихсан. Энэ ажлын хөрөнгө оруулалтыг улсаас шийдвэрлэхээр болчих юм бол 2013 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс эхлээд шинээр барилга барих гэж байгаа иргэдийн хүсэлтийг хүлээн авъя гэж байгаа.

-Барилгын компаниудаас танайд ямар хүндрэл учруулж байна?
-Алсхандуу газрууд үнэхээр хүндрэлтэй цэгүүд. Гэтэл тэнд хэний ч зөвшөөрөлгүйгээр байшин бариад эхэлчихдэг. Тэгэхээр бид жишээ нь “23-р байр хүндхэн өвөлждөг байлаа гэхэд та хажууд нь барилга барьчихаар бид энэ 23-р байрныхны үндсэн хэрэглээг тасалж таньд өгөх ямар ч боломж байхгүй” гэдгийг хэлдэг. Ингэхээр л манайхыг хүнд суртал гаргалаа, авлига авах гэлээ л гээд байдаг. Барилгаа бариад айл өрхүүдийг оруулчихаар “эд нар дулаан өгөхөөс зайлахгүй” гэж боддог шиг байгаа юм. Тэгээд дулаан өгөх боломжгүй орон сууцанд иргэдийг оруулчихаад иргэдээр өргөдөл гомдол бичүүлээд аваад ирэх нь ч бий. Бид үндсэн хэрэглэгчдийнхээ дулааныг хаах ямар ч боломжгүй шүү дээ.

-Энэ өвлийн хувьд нийслэлчүүд дулаахан өвөлжих үү?
-Бид үйл ажиллагааны бүх тооцоо судалгаагаа хийгээд яам, удирдах харъяа байгууллагуудаараа батлуулсан. Энэ өвлийн хувьд хэвийн байх болно.

О.Ариунбилэг gogo.mn