Барилгын материалын судалгаа

1. Барилгын дулаан техник БНбД 2.01.03,-ийн шаардлагад нийцүүлэн хувийн "Загвар" орон сууцны 24 хувилбарыг сонгон тэдгээрийн дулааны алдагдал, түлшний жилийн хэрэглээ, СО2-ын ялгарлын хэмжээг тооцож үр дүнг Тайланд тусгасан. Хувийн "Загвар" орон сууц барьснаар барилгын материалын зардал 15-20 хувиар нэмэгдэх боловч тулшний жилийн хэрэглээ ба СО2-ын ялгарал 35 -50 хувиар буурах тооцоо гарч байна. Загвар сууцны дулааны тодорхойломж 0,7 Вт/ м3 °С болно.
2. Манай улсын барилгын салбарт түгээмэл хэрэглэж буй хаших хийц ба дулаалгын материалын үнэ өртөг, дулаан-физикийн шинж чанар, үйлдвэрлэлийн хэмжээ, эерэг ба сөрөг талууд зэргийг хэрэглэгч байгууллага, хувь хүмүүсийн эрэлт хэрэгцээнд нийцүүлэн судалж үр дүнг нэгтгэн сургалт, сурталчилгаанд ашиглах анхдагч, нэгдсэн мэдээллийг боловсруулж байгаагаараа онцлог юм.
3. Хаших хийцийн ба дулаалгын материалыг сонгох үндэслэл, арга зүйг боловсруулж түүний дагуу материалуудыг хооронд нь дулааны эсэргүүцэл ба үнийн үзүүлэлтээр харьцуулж үр дүнг график ба хүснэгтээр нэгтгэн үзүүлсэн.
4. Хувийн орон сууцыг шаардлагын хэмжээнд хүртэл дулаалахад шаардагдах материалын нэмэлт зардлыг түлшний зардлын хэмжээгээр 0.8 - 2 5 жилийн дотор нөхөх боломжтойг судалгаагаар тогтоов.
5. Барилгын материалыг сонгох болон инженерийн тооцоонд нэн чухал ач холбогдолтой гол үзүүлэлт болох материалын дулаан нэвтрүүлэлтийн коэффициентыг тодорхойлох энгийн бөгөөд нарийвчлал сайтай "Calibrated Hot Вох" хэмээх туршилтын төхөөрөмжийг Канад Улсын "Balanced Solutions Inc.,”-ийн зураг схем бүхий зааварчилгааны дагуу ШУТИС-ийн Дулаан Дамжуулалт хуваарилалтын багийн ажилтнууд угсарч зарим (хөөсөнцөр хавтан, үртэс, эсгий, синтифон, керамзит зэрэг) материалын дулаан нэвтрүүлэлтийн коэффициентийг тодорхойлов.

                                                                                    ШУТИС-ийн Эрчим хүчний сургуулийн судалгааны баг
Дулаалгын зузаан, үний хамаарал
Тоосгон өнгөлгөөтэй, хөөсөнцөр дулаалгатай, балкан ханатай барилгын эдийн засгийн үзүүлэлт дулаалгын зузаанаас хамаарах хамаарлыг зурагт харуулав. Зургаас харахад барилгын ханын дулаан тусгаарлагч материалын зузаан нэмэгдэхэд үнэ нэмэгдэж дулааны алдагдал ба түлшний хэрэглээ буурч байгаа нь харагдаж байна.

 1. Судалгаанд хамрагдсан 110 хувийн орон сууцны 95 нь хувийн сууц бөгөөд тэдгээрийн 10 нь 1980-90 онд 30 нь 1990-2000 онд 55 нь 2000 оноос хойш баригдсан байна. Төслийн шугамаар баригдсан 15 байшингийн ханын дулаалга стандартын шаардлага хангаж байгаа боловч шал, тааз дулаалга муутай байна. Эдгээр сууцны байшингуудын 48 нь огт дулаалгагүй, 32 нь дулаалгатай боловч шаардлага хангахгүй байгаа. Сууцны 45м2 талбайтай нэг байшинг нэмж дулаалахад материалын зардалд дунджаар 270-300 мянган төгрөг (2004 оны ханшаар) шаардлагатай ба стандартын хэмжээнд дулаалсан тохиолдолд жилд 1,6-2,0 тн нүүрс хэмнэнэ.
2. Хувийн орон сууцанд амьдардаг нэг айл жилд дунджаар 4.3 тонн нүүрс, 1 тонн мод халаалтандаа хэрэглэдэг болохыг тогтоов.
3. Хувийн орон сууц ба гэрт 20-оод төрлийн зуух хэрэглэж байгааг тогтоож тэдгээрээс янз бүрийн хийцийн 12 зууханд АҮК ба утааны хийн найрлагыг тодорхойлох туршилт хийж ханан пийшинтэй зуухны АҮК 60 - 70 хувь, ердийн зуухны АҮК 40- 45 хувь байгааг, нэг кг нүүрс (Налайх, Багануур мэтийн) шатаахад дунджаар 1.3 - 1.6 кг хүлэмжийн хий (СО2) ялгарч байгааг тогтоов.
4. Улаанбаатар, Дархан хотын агаарын бохирдлын дийлэнх хэсэг нь гэр хорооллын зуухнуудаас гарч буй угаарын хийтэй холбоотой бөгөөд айлууд өвлийн улиралд хоногт 2200 тонн нүүрс шатааж 24.5 мянган тонн утааны хий ялгаруулан агаар бохирдуулж байна. Хотын агаарын бохирдлыг багасгах хамгийн үр дүнтэй, хэрэгжүүлэхэд хялбар арга бол байр, орон сууцаа дулааны алдагдал багатай барих замаар түлшний хэрэглээг бууруулах явдал юм.
5. 1990 он хүртэл иргэд хагархай тоосго, зах банз, хайрцагны мод зэрэг хаягдал голдуу материалаар түр зуурын шинжтэй, дулаалгагүй сууц барьж амьдарч байсан байна. Нэг хувийн орон сууц дунджаар 103 мэ эзэлхүүн, 45м2 талбайтай, нэг хүнд 9 м2 талбай ноогдож байна
6. Хувийн орон сууцнуудын дулааны эсэргүүцэл дунджаар хананд 1.36 м2К/Вт, шаланд 0.86 м2К/Вт, таазанд 0.85 м2К/Вт байгаа нь өнөөдөр мөрдөж буй нормтой харьцуулахад дунджаар 2-3 дахин бага байна. Энэ нь одоо ашиглаж буй ихэнх хувийн орон сууцнууд дулааны алдагдал нилээд ихтэй байгаагийн нотолгоо юм.
7. Хувийн орон сууцны хаших хийц, хаалга, цонхны зай завсраар алдагдах дулааны тоо хэмжээг тодорхойлох туршилтыг манай орны хувьд анх удаа хийж, судалгаанд хамрагдсан нийт 110 хувийн орон сууцны 90 сууцанд инфильтрацийн дулааны алдагдал нь нийт алдагдлын 27 хувийг эзэлж байгааг тогтоов
8. Хувийн орон сууц ба гэр тус бүрийн дулааны алдагдлын тооцоог хаших хийцийн материалын төрөл. зузаан, сууцны геометр хэмжээс зэрэг анхдагч өгөгдлуүдийг ашиглан хийсэн ба барилгын дулааны тодорхойломж нь судалгаанд хамрагдсан нийт сууцнуудын хувьд дунджаар 1.78 Вт/м 0С болох нь тогтоогдов. Энэ утгыг сууцны нэгж талбайд шилжүүлбэл 3.84 Вт/м3 °С.