Өнөөдөр Хууль эрх зүй дотоод хэргийн яам, Хүний эрхийг хангах үндэсний хөтөлбөрийн хороо, Монголын ажил олгогч эздийн нэгдсэн хорооноос зохион байгуулан “Хүний эрхийг хангах үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд хувийн хэвшлийн орлцоо ба аж ахуй эрхлэх эрхийн төлөв байдал” хэмээх  зөвлөлт уулзалт бүхий хэлэлцүүлэг зохион байгуулуулагдлаа. Энэхүү уулзалт хэлэлцүүлгийн зорилго нь хувийн хэвшлийн оролцоонд тулгуурлан хүний эрхийг хангах үндэсний хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг сайжруулах бизнесийн үйл ажиллагаанд тулгарч буй хууль, эрх зйүн зөрчлийн эрсэг авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээг хувийн хэвшлийн байр суурь саналд тулгуурлан эрх бүхий байгуууллага албан тушаалтанд тавьж шийдвэрлүүлхэд чиглэсэн байна. Уулзалт хэлэцүүлэгт нийт 200 орчим хувийн бизнес эрхлэгчид оролцлоо.

 

Манайд сүүлийн 20 жилд гайхалтай үр дүнд хүрэн ажилласан гэж хэлж болохуйц үйл ажиллагаа явуулсан байгууллага бол Монголын ажил олгогч эздийн холбоо байсан. Холбооноос гаргасан дүгнэлтэнд хүний эрхийг, ажил олгогчдын эрхийг хамгийн их зөрчиж байгаа зүйл бол шийдвэр гаргагчид гэж үзэж байна. Ажил ологочид бангын татварын дарамтанд байдгаас болоод цалин нэмэгдэхгүй байна. Нэмсэн ч тэр нь иргэдэд хүч амьдралд нь нэмэр болж чадахгүй байгааг МАҮЭХ-ныхон онцлон хэлсэн юм.

 

Хүний эрхийг хангах үндэсний хөтөлбөр нь 2008-2010 оны хооронд нэгдүгээр шатны төсөл нь хэрэгжсэн бөгөөд энэ хооронд хүний хөдөлмөрийн эрх, хувийн хэвшлийн байгууллагын эрх ашигийн хөндсөн 81 хуульд өөрчлөлт оруулсан бөгөөд цаашдаа 36 хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулахаар УИХ-д өргөн бариад байна. Өнөөдөр болж буй энэхүү уулзатын бас нэгэн зорилго нь ирэх 12-р сарын 10-ны өдөр чуулах “Үндэсний чуулган”-д санал дэвшүүлэхэд чухал ач холбогдолтой юм. Уг чуулганд оруулах саналын дийлэнх нь иргэдийн амжигргааг дээшлүүлэх зорилтойгоор цалингийн хэмжээг нэмэгдүүлэх, бүх салбарт ажиллах ажиллах боловсон хүчин хүний нөөцийг бүрдүүлэх, барилгын материал үйлдвэрллийг дэмжих, хууль эрх зүйн орчинг сайжруулан тогтворжуулах, байгууллагыг татварын дарамтаас чөлөөлөх, зээлийн барьцааны асуудлыг болиулах, тендрийг нээлттэй хүртээмжтэй байдлаар явуулдаг байх, төрийн албаны зөвллийг өөрчилж төрийн албан хаагчдыг чадваржуулах зэрэг саналыг Үндэсний чуулганаар хэлэлцүүлэхээр санал оруулсан юм.

 

Мөн манай өнөөгийн хөдөлмөрийн зах зээлийн нилээд хувийг эзэлдэг барилгыг салбарынхан энэ хуралд оролцож салбарынхаа өнөөгийн байдлыг талаар танилцуулсан. Барилгын ассоцицийн дэд захирал Ч.Эрдэнцогттой ярилцлаа.

 

Хуучин социлизмийн үед жаахан сурлага муутангуудыг барилгын ТМС-руу хуваарилдаг байсан. Гэтэл өнөөдөр барилгын салбар тийм биш болжээ. Энэ салбарт хамгийн сайн бүтээнт босгогч сэтгэлгээтэй хүмүүс хэрэгтэй байна. Мэргэжлээ сайн мэддэг, чадвартай хүмүүс ажиллад ирхээр чинь асуудал өөр өнцгөөс харагдах болно. Барилга, уул уурхай гээд хүнд, ачааллын салбарт өнөөдөр хүнйи эрхийн асуудад зөрчигдөж байна гээд байгаа боловч тэдгээр хүмүүс чанагүй, чадваргүй байгаатай ихээхэн холбогдолтой байгаа. хэрэв хийж чадвал энд сайхан амьдрах боломж бий.

 

Барилгад зөвхөн зохион байгуулалт, чадварлаг боловсон хүчний асуудал чухал байна. Мөн ганц нэг орон сууцны барилгыг энэ тэнд барих нь хөгжлийн гарц болж чадахгүй. Өнөөгийн шаардлага бол хорооллоор нь хотоор нь, үйлдвэртэй цогцоор нь шийдэхийг шаардаж байна.  У нь барилгын салбарт маш их хэмжээний хөрөнгө оруулалт, мөнгөний урсгал орж ирж байгаа. тэр мөнгийг зөв ашиглаж монголчууд өөрсдөө баяждаг баймаар байна. 1990-ээд онд Монголд барилга хэрэггү йюм шиг боддог байсан. Тэр үед талхчин хүн барилга барьж, барилгачин хүн талх барьдаг тийм нийгэмд амьдарч байж, гэтэд өнөөдөр тэр бүдүүлэг цаг үе өнгөрч салбар тус бүрдээ мэргэжлийн хүн л хэрэгтэй болсон. ингэснээр хөгжил ярьхад дөхөж очно.  

 

Барилгад хүн хэрэгтэй байна. Өнөөдрйин байдлаар монголд 64 мянган байгууллагаас 40 мянга нь л үйл ажиллагаа явуулж байна. Үүний 1400 нь барилгын салбарын ажил эрхэлдэг ба энд нийт 23 мянган хүн ажиллаж байна. Социализмийн үел барилга дээр 75-80 мянган хүн ажиллаж байсан. Энэ тоо хэд дахин буурсан байгааг харахад ажлын байр ямар байгааг харж болно.  Тэгхээр энэ хурлыг хийж ажил олгогчид нэгдэж чадснаараа дээр хэлсэн тооны бас боловсон хүчний чанарын асуудлыг сайжруулах боломжтой болж байгаа. чадвартай хүмүүс байхад барилгын энэ том салбарт нэг хүний сарын сая төргөгний цалин бол боложтой. Өнөөдөр барилга дээр 200 мянган хүн хэрэгтэй байна. чадвартай, амьдрах ажиллах хүсэл эрмэлзэлтэй хүмүүс барилгад дутагдаж байна.

 

Энэ хурлын хамгийн гол ач холбогдол бол бизнесменүүд нэгдэж өөрсдийнхөө эрх ашгийг хамгаалж байгаа нь гол ач холбогдол нь болж байна.

 

Хөтөлбөрийн хэгэжилтийн үр дүн маш сайн байгаа. Нийгэмд ажлыг бий болгож байгаа ажил олгогчид, бизнесмэнүүд нэгдэж чадсан. Бизнесийн гол ач холбогдыг ойлгодог болсон. Байгууллага зөвхөн өнөө маргаашийн ахиу ашгийн төлөө биш урт хугацааны өөрсдийн зах зээлийг бий болгох нь чухал гэдгийн мэдсэн нь үр дүн нь болж байна. Мөн нийгмийн өмнө хариуцлагаа ойлгох, сайхан монгол оронд амьдрах болмжийг олгож, нийгмийн өмнө хүлээсэн хариуцлагаа биелүүлдэг болж байгаагаараа онцлог үр дүнтэй байна.

 

Ер нь энэ хүрээнд хүний эрх зөрчигдөж байгаа, гэхдээ хэн нэгний г буруутгах гэж энэ хурлыг зохион байгуулж байгаа юм биш. Тэд муу ч бай сайн ч бай бидэнд ажил олгодог. Тэгхээр хүний эрхийг ч байгууллагын эрхийг ч зөрчөөд байгаа энэ хууль эрхийн асуудлыг шинэчлэх цаг болчихоод байна. Энэ тендрийн будилаан, эх захгүй авилгал хээл хахуулийн асуудал эхлээд ажил олгогчдын эрхийг зөрчдөг тэндээсээ цаашлаад иргэдийн эрх ашигийн зөрчиж байна. Тиймээн энэ байдалдаа удаан байхгүйн тулд аливаа асуудлыг ил тод үнэн зөвөөр шийддэг, асуудлыг авч хэлэлцдэг баймаар байна.

 

Энэ тал дээр бид хөдөлмөрийн зөвлөгөө өгөх салбар хороодыг нээн ажиллуулж байна. Мөн өмгөөллийн байгуудыг бид ажиллуулж байгаа энэ мань бүх аймагт байгаа. Одоохондоо бидний хийж чадаж байгаа зүйл энэ, харин энэ дээр иргэдийн өөрсдийнх нь оролцоо чухал байна. Тэр хятадын үйлдвэрт ажиллад байгаа иргэд өөрсдийнхөө эрхийг мэдээд зөрчигдөөд байвал нэргүй захидал бичээд бидэнд ханд бид очоод асуудлыг шийдвэрлэхэд, монгол ажилчдыг хамгаалхад бэлэн байна. Гэхдээ өнөөдрийн бодит байдал дээр монгол хүмүүс дээрэлхүүлээ дарамтлуулаад дасчихсан, бидний эрхийг хамгаалаач гээд дуугарах зориггүй байна, энэ байдал үнэхээр харамсалтай байна,  энийг л болиулах хэрэгтэй. Манай ҮЭ-ийн 13 холбоод тасралтгүй байнгын ажиллагаатай ажиллаж байгаа. Тиймээс иргэд өөрсдөө ханддаг болох л их чухал.

 

Хуулинд өөрчлөлт оруулахад бэрхшээлтэй зйүл их бий. Монголын үйлдвэрчний эвллийн хөдөлмөрийн хуулинд өөрчлөлт оруулах гэж байгаа зүйл бол хөдөлмөрийн маргааныг зохьцуулдаг, хөдөлмөрийн хороогоо УИХ-ын дор аваачих гэх мэт их олон том том агуулга бүхйи зүйл хөндөгдөнө. Бид “Хөдөлмөрийн маргааныг шуурхай зохьцуулах салбар хороо” гэж байгуулсан энэнд иргэд ханддаг байсаар хуулинд өөрчлөлт оруулсны үр дүн гардаг болно. Мөн өнөөдөр УИХ-д байгаа 76 гишүүний 70 нь олигарх байна, эдний болиулах хэрэгтэй,  гэхдээ эд нар дунд бас ард түмийхээ төлөө ажилладаг хүмүүс ч бий тэднийг үгүйсгэж болохгүй.