“Чандраар хийсэн тоосго бүхэн чам шиг хүмүүст сууц болно, бүү гунихар…” гэх Омар Хайямын шүлгийг учир ойлгохгүй насандаа уншаад их л цочирдож байж билээ. Ув улаан, тэв тэгшхэн тоосгыг харахаар одоо ч гэсэн эвгүйцдэгээ нуухгүй. Шалтгааныг нь хэлж мэдэхгүй ч Омар Хайям бээр үүнтэй холбоотой гэдгийг л гадарлана.

Өрсөн тоосго шиг нэг хэвийн амьдралд дурладаг хөршийн өвөө “Ханын тоосго болно доо…”, “Муу туйпуунууд” гэж ирээд л бачуурдаг нь одоо ч чихэнд хангинадаг юм. Үзэхээс ихийг үзсэн хөх өвгөн яагаад ийн бачуурдаг байсныг сайн ойлгоогүй. Гэхдээ өөдөө тэмүүлдгийнхээ хүчинд л хүн өндөр болдог болохоор өрсөн тоосгыг хараад сэтгэлээр унадаг түүнийг өрөвддөг байснаа л санадаг. Өвгөдийн үг болохоор л зөв байдаг гэж би төөрөөгүй.

Нэг тоосго, хоёр тоосго, гурван тоосго… нэмэгдсээр нэг байшин сүндэрлэнэ. Ув улаан, тэв тэгшхэн тоосгоор ув улаан тэв тэгшхэн тэр ертөнц бүтнэ. Хятадууд тусгаар тогтнолоо хадгалагч хүчин зүйлсийн нэгээр тоосгыг нэрлэсэн байна лээ.

Ердийн л нэг тоосгоор тэд ер бусын хэрэм бариагүйсэн бол дэлхийн улс төрийн газрын зураг тэс өөр өнгөтэй байж мэдэхээр байв. Нэг тоосго бол нэг л тоосго. Нийлэхээрээ харин хэрэм, хамгаалалт болдгийг тэд баталсан. …Шороо арвидвал уул болно Туйпуу арвидвал балгад (балгас буюу хот гэдгийн олон тоо) болно хэмээн Равжаа хутагт бээр “Цаасан шувуу”-ны сургаалдаа айлдсаныг мунхаг би сая л олж уншсан юм.

Хөгжил гэгч том яриа, тэрбум төгрөгөөр бус, туйпуу өрөх сэтгэлээс эхэлдгийг энэ эрхмээс хождож ухаарсандаа ичсэн. Энэ хэвээрээ үлдчихээгүйдээ харин баярласан. Нэг тоосго, хоёр тоосго, гурван тоосго… гэсээр нийслэл хот минь хөгжиж байна. Тоосго тогших чимээгээр хөгжил цуурайтна.

Тийм ч болохоор их хурлын эрхэм тү- шээгээс эх орныхоо төлөө тоосго өрж суугаа барилгачныг үнэлэх цаг ирсэн. “Чандраар хийсэн тоосго бүхэн чам шиг хүмүүст сууц болно, бүү гунихар”.

Ж.Тэгшжаргал
Эдийн засаг, үйлдвэрлэл,бизнесийн албаны сурвалжлагч