Шороон зам, харанхуй гудамж, элдэв хог, угаадас гээд гэр хороололд амьдарч буй хүмүүсийн орчин тийм ч таатай бус. Өнөөдөр ийм орчинд нийслэлийн хүн амын 50 гаруй хувь нь амьдарч байна. Гэхдээ саар зүйлийн хажуугаар сайн зүйл бас байна аа. Хэдэн жилийн өмнө хүмүүс байшин хорооллыг шүтэж байсан бол эдүгээ хашаандаа ногоо тарьж, худаг гарган тохилог орчныг гэр хороололд бүрдүүлсэн. Хаана ч хэнд ч боломж байдгийн жишээ энэ юм. Тэгвэл гэр хорооллынхонд бас нэгэн боломж нээгдлээ.

Сүхбаатар дүүргийн 17 дугаар хороо буюу Дамбадаржаад 80 өрх, найман байгууллагыг хананаасаа ус авах боломжоор хангажээ. Энэ буянтай үйлсийг Дэлхийн банкны хөнгөлттэй зээлээр "Улаанбаатар хотын нийтийн аж ахуйг сайжруулах төсөл II" буюу "USIP''-ын хүрээнд хэрэгжүүлсэн байна. Дээрх айл өрх, албан байгууллагуудыг цэвэр усанд холбож бохир усыг нь зайлуулах төхөөрөмж суурилуулахад нийт нэг тэрбум гаруй төгрөг зарцуулжээ. Харин бага оврын цэвэрлэх байгууламжийг барихад 200 гаруй сая төгрөг зарцуулсан байна.Эл цэвэрлэх байгууламж нь хоногт 90 метр куб бохир усыг цэвэрлэх хүчин чадалтай аж. Цэвэрлэх байгууламжийн угсралтын ажлыг "Наран рашаан" ХХК гүйцэтгэжээ.

Герман, Италийн технологиор бүтсэн цэвэрлэх байгууламжийн ажиллах дүрэм нь сонирхол татав. Эхлээд бохирыг хатуу зүйлээс нь ялгаж авах камер руу шилжүүлэх аж. Дараа нь авах камераас насос станц руу шилжүүлэн бохирын усыг 100 хувь цэвэршүүлж байгальд шингээх юм байна.

Төслийн судалгааны багийнхан дээрх цэвэрлэх байгууламжийг хаана байгуулахыг 2008 оноос эхлэн судалжээ. Тэд Нисэх, Яармаг, Баянхошуу, Дамбадаржаа, Дарь-Эх, Хайлааст, Дөрвөн буудал зэрэг найман байршлаас дээрх найман байгууллага, 80 өрхийг сонгосон байна. Дамбадаржаагийн 80 өрхийг сонгохдоо байршлын хувьд шигүү, бүгд байшинтай гэдгийг нь онцолжээ. Одоогийн байдлаар айл бүрт 4,6 км цэвэр усны шугам, 2,4 км бохир усны шугамыг суурилуулж цэвэрлэх байгууламжид холбосон байна.

Цэвэрлэх байгууламжийг ашиглалтад оруулсны дараа иргэд Ус сувгийн удирдах газартай ашиглалтын гэрээ байгуулах юм байна. УСУГ цэвэрлэх байгууламжийн ашиглалт, засвар үйлчилгээг хариуцан ажиллах аж. Иргэдийн зүгээс гэртээ суултуур, угаалтуур, холбох хэрэгслээс гадна нэмэлтээр агшин зуур халаагчийг авах юм байна. Ирэх хавраас эхлэн Дарь-Эх, Дамбадаржаагийн усан хангамжийн шугам шүлжээнээс ус татаж дээрх 80 айл тохилог орчинд амьдрах нь ээ.

Загвар туршилтанд хамрагдсан дээрх албан байгууллага, өрхүүдээс нэг ч төгрөг гарахгүй бөгөөд мөнгөөр тооцвол нэг айлд 10 сая төгрөгийн өртөг гарч байгааг төслийнхэн хэлж байсан. Юутай ч Дамбадаржаад хананаасаа ус авч тохитой орчинд амьдрах нөхцлийг бүрдүүлэв. Гэр хорооллыг орон сууцтай адил болгох эхлэл ийнхүү тавигдлаа.

Ц.БААСАНДОРЖ: ОРОН СУУЦНААС ДУТАХААРГҮЙ ОРЧИНД АМЬДАРНА

Сүхбаатар дүүргийн 17 дугаар хорооны иргэн

-Туршилтанд танайх хамрагджээ. Сэтгэгдэл ямар байна вэ?
-Орон сууцнаас дутахааргүй орчинд амьдрах гэж байгаадаа сэтгэл хангалуун байна. Дотроо "00", шүршүүртэй болно гэдэг чинь сайхан хэрэг шүү дээ. Агшин зуур халаагч авахаар судалж байгаа.

-Загварын айлуудаас мөнгө гарсан уу?
-Биднээс нэг ч төгрөг гараагүй. Манай энэ хавийнхан загвар туршилтанд хамрагдсандаа их баяртай байгаа.

-Ингэхэд танайх халаалтаа яаж шийдсэн бэ?
-Сая нэмэлт паар тавьсан. Амьдрах орчин сайхан болж буй учраас халаалтаа тогоор шийдэж байгаа. Танай сониноор дамжуулан төсөл хэрэгжүүлсэн хүмүүст баярласанаа илэрхийлье.

Б.Ариунзаяа