Энэ жил нийслэл хотод бүтээн байгуулалтын ажил ид ундарна. Нийслэлийн төсөвт ч бүтээн байгуулалтын ажилд зориулан нэлээдгүй хөрөнгийг төсөвлөөд байгаа. Тиймээс бид энэ дугаараасаа эхлэн "Шинэ Улаанбаатар" нэртэй булан шинээр нээж, нийслэл хотын хөгжил болоод бүтээн байгуулалтын талаар цувралаар хүргэхээр шийдээд байна. Энэ удаад шинээр баригдах Долдугаар хорооллын ажлын эхлэлийн талаар уншигчдадаа хүргэхээр нийслэлийн Барилга, хот байгуулалт төлөвлөлтийн газрын Хот байгуулалтын хэлтсийн Сонгинохайрхан дүүрэг хариуцсан архитектор О.Одбаяр, Сүхбаатар дүүрэг хариуцсан архитектор Ц.Хорлоо нартай ярилцсан юм. Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Г.Мөнхбаяр санаачлан анх удаа нийслэл хотод шинээр баригдах Долдугаар хорооллын газар чөлөөлөх ажилд зориулан 20 тэрбум төгрөгийг зарцуулах шийдийг гаргаад байгаа билээ.

Сүхбаатар дүүрэг хариуцсан архитектор Ц. Хорлоо:
- Шинээр баригдаж байгаа Долдугаар хорооллыг бий болгоход энэ жилийн нийслэлийн төсөвт 20 тэрбум төгрөг суугдсан. Энэхүү 20 тэрбум төгрөгийг хэрхэн, ямар журмаар зарцуулах гэж байна?
- 20 тэрбум төгрөг энэ оны төсөвт суугдсан байгаа. Шугам сүлжээ замын трансыг чөлөөлөхөд 854 айл орж байгаа. Бидний хэллэгээр бол 854 нэгж талбарын айлыг дээрх газраас чөлөөлөх юм. Энэ газрыг чөлөөлөхийн тулд 20 тэрбум төгрөгийг 2011 оны төсөвт суулгасан хэрэг. Хавраас эхлээд энэ ажил маань хийгдэж эхэлнэ. Дээрх газарт амьдарч байгаа одоогийн айлуудын газрыг орон сууцаар солих, иргэдтэй тохиролцох замаар асуудлыг шийдэж байгаа. Түүнээс гадна одоо баригдах гэж орон сууцанд орох айлуудыг 300 айлыг түр байршуулах орон сууц гэж баригдаж байгаа бөгөөд энэхүү орон сууцанд түр байршуулах юм. Орон сууц нь баригдаад дууссаны дараа тухайн байрандаа орно.

Долдугаар хорооллын ажил эхлэхтэй холбогдуулаад шугам сүлжээний ажлын тендер БХБЯ дээр зарлагдаж "Бээжин констракшн" ялалт байгуулсан. Энэ ажилд 23.4 тэрбум төгрөг төсөвлөгдсөн байдаг юм. Долдугаар хорооллын хэрэгжүүлэх үе шатыг таван үе болгож хуваасан. Нэгд, 50 га газартаа орон сууцны хороолол ихэнхэд нь барих, хоёрт, орон сууцны гэхдээ нам давхарын орон сууц баригдах, гуравт, олон нийтийн өндөр барилга байгууламж баригдах, дөрөвдүгээрт, Ногоон нуур орчмын ногоон байгууламж хийх, тавдугаарт дээрх дөрвөн ажил хэрэгжээд дууссаны дараа одоо байгаа хуучин барилгуудыг шинэчлэх ажил хийгдэх юм. Энэ бол Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлыг бууруулахын төлөө хийгдэж буй ажил юм. Нөгөө талаар энэ орчмын газрын хөрсний бохирдол маш их байгаа. Долдугаар хороолол дээр 10949 айлын орон сууц баригдах юм. Дээр өгүүлсэн 50 га-гийн 70 хувьд нь орон сууц баригдаж байгаа юм.

- Иргэдийн хувьд олон жил энэ газартаа амьдарсан болохоор нүүхэд хэцүү байх нь мэдээж ч амьдрах орчинг нь сайжруулъя гэхэд хэн дургүйцэх билээ. Гэхдээ элдэв шаардлага тавих хүн олон гарна даа?
- Иргэдэд хэд хэдэн хувилбар байгаа шүү дээ. Газраа орон сууцаар солих, зах зээлийн үнээр тохиролцоод зарах, мөнгө хөрөнгөтэй хүмүүс бол зураг төсөл нь хийгдсэн газарт нийлээд орон сууц барих нөхцөл бололцоо бол бий. Хоёр гурван айл нэгдээд нэг барилга барих боломж ч бий. Энэ нөхцөлийг бид хамгийн нааштайгаар хүлээн авч дэмжиж байгаа гэдгийг хэлье. Шинээр баригдах хороололтой холбоотойгоор иргэд бидэнд маш их хандаж, асууж лавлаж байна.

Сонгинохайрхан дүүрэг хариуцсан архитектор О.Одбаяр

- Нийслэл хотод энэ жил ямар барилгажилтын ажил хийгдэх зураг төсөл гарч батлагдаад байна вэ?
- 1952 онд нийт 82500 хүн амтай, 28800 га нутаг дэсвсгэртэй байсан. 1961, 1974, 1985 онуудад оросын мэргэжилтнүүд дөрвөн удаа нийслэл хотын ерөнхий төлөвлөгөөг шинэчлэн хийсэн байдаг юм. Харин анх удаа монголын архитекторууд 1998 онд нийслэл хотыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөг хийсэн байдаг юм. Энэ үед 2020 оны ерөнхий төлөвлөгөөг хийж байхад Улаанбаатар хотын газар нутаг 470 мянга орчим га нутагтай, 638400 хүн амтай байсан бол одоо хэдийнэ нэг сая хол гарчихаад байна. Гэхдээ Улаанбаатар хотыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх төлөвлөгөөнд нийслэлийн хүн амыг 1.5 сая болно гэж тооцоолсон байдаг юм. Улаанбаатар хотод байнга оршин суух хүн нь нэг сая, Налайх, Багануур, Багахангай дүүрэгт үлдсэн 500 мянган хүн нь амьдарна гэж тооцоолсон байдаг юм билээ. Гэтэл одоо энэ тоо өсөөд нийслэлд сая явагдсан хүн ам, орон сууцны тооллогоор нэг сая 100 мянга гаруй хүн ам тоологдоод байна шүү дээ. Ер нь Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөө болоод бусад дэд хөтөлбөрийн хүрээнд инженерийн шугам сүлжээнд холбогдох боломжтой гэр хорооллыг орон сууцны хороолол болгон хөгжүүлье гэсэн үзэл баримтлалыг авч яваа.

Үүнийхээ хүрээнд Долдугаар хороолол, Гандан, Радио телевиз гээд хэд хэдэн газруудын ерөнхий төлөвлөгөөг хийж боловсруулсан байгаа. Мөн Ханын материал, 14 дүгээр хороолол, Цэргийн хотхон зэрэг газруудын одоо гэр хороолол байгаа инженерийн шугам сүлжээнд холбогдох боломжтой хэсэг болон Хүүхдийн урлан бүтээх төвийн хойд талын хэсэг Ногоон нуур, Гучин хоёрын тойргийн тэр орчмын гэр хороолол зэрэг орж байгаа юм. Хүүхдийн урлан бүтээх төвийн хойд хэсэг болоод Ногоон нуур, Гучин хоёрын тойрог орчимд нийт 2100 гаруй айл амьдардаг гэсэн тоо бий. Энэ хэсгийг дахин барилгажуулснаар 10000 айлын орон сууц барих боломжтой. Мөн дээрээс нь энэхүү 40 га-д Ногоон нуур орчим цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулах зураг төсөл нь хийгдээд байна. Төвийн хэсгээрээ засаг захиргаа, соёл үйлчилгээний төвүүд гол хэсгээрээ байх юм. Дээрх газрын дөрөвний нэг хэсэгт нь 10000 айлын орон сууц баригдах юм. Ингэснээр газар ашиглалт нь сайжирна тэр хэрээр агаар хөрсний бохирдол үгүй болно.

- Дээр өгүүлсэн газруудын бүтээн байгуулалтын ажлаас гадна өөр ямар газруудад энэ жил газар чөлөөлж орон сууцны барилгын ажил эхлэх вэ?
- Дээрх газруудаас гадна Дэнжийн мянгын гэр хорооллын эхний хэсгийг орон сууцны хороолол болгоно. Хоёр дахь хэсэг буюу бүр дээшхи хэсгийг нь тохилог амины орон сууцны хороолол болгох юм. Түүнээс гадна Хайлааст, Чингэлтэйн гэр хорооллыг тохилог амины орон сууц болгох юм. Гуравдугаар бүс бол инженерийн шугам сүлжээ, гуу жалганд буусан өөрөөр хэлбэл суурьших боломжгүй газарт буусан айлууд бий. Тэдний судалгааг гаргаж инженерийн шугам сүлжээнд холбогдох боломжтой газрууд руу шилжүүлэх, тохилог амины орон сууцанд орьё гэвэл Налайхын зам дагуу шилжүүлэх зэрэг бодлогыг барьж байгаа юм. Миний дээр хэлсэн эдгээр бодлогууд бол 2011 оны нийслэлийн гол зорилго. Нэгдүгээрт бүсчлэлээ тогтооё, эхний барилгажих ерөнхий төлөвлөгөө нь хийгдчихсэн хэдэн айл байна тэдгээрийн барилгажилтын ажлыг эхэлье, хоёрдугаарт инженерийн шугам сүлжээтэй тохилог амины орон сууц болох айлууд нь аль дүүргийн хэддүгээр хороо, хэддүгээр гудамжаар зааглагдаж байна вэ гэдэг энэ бүсчлэлийг нарийн тогтоож гаргана. Мөн дээр өгүүлсэн нүүлгэн шилжүүлэлтийн ажлыг нарийвчлан гаргана. Үүнээс гадна бас нэг том ажил нь Хятадын Засгийн газрын импортын зээлийн хүрээнд 300 сая ам.долларыг Улаанбаатар хотын инженерийн шугам сүлжээнд зарцуулахаар хуваариласан.

Үүний 40 сая ам.долларыг Долдугаар хороолол, Гандан, Радио телевизийн орчмын инженерийн шугам сүлжээний ажлыг хийхэд зарцуулахаар болсон. Дэнжийн мянгын эхний хэсгийн нийт 1550 айлын орон сууцыг барих боломжтой болж байгаа бөгөөд инженерийн шугам сүлжээг нь "Бээжин констракшн" компани хийнэ. Энэ компани тендерт ялсан. Зураг төслийн ажлыг нь манай хэлтэс хийгээд дуусч байна. Инженерийн шугам сүлжээний угсралтын ажил энэ оноос эхлэн хийгдэнэ.

- Газраа чөлөөлж өгөхгүй иргэд нэлээд сандаргадаг. Энэ тухайд..?
- Энэ ажлын хүрээнд газар чөлөөлөх ажлыг Улаанбаатар хотоос тодорхой хэмжээний мөнгө зарж хийе гээд судалгааг нь гаргасан. Эхний ээлжинд шугам сүлжээ баригдах, зам талбай, соёл ахуй үйлчилгээний төв барих газарт байгаа айлуудыг нүүлгэх, газар чөлөөлөх ажлыг хийх ажлын хэсэг гараад энэ оноос эхлэн хийнэ. Айлуудад бид хамгийн боломжтой, нааштай саналуудыг тавина.

- Дээрх хорооллын ажлуудыг хэдийнээс эхлэх вэ?
- Хавар барилгын ажил хийгээд эхлэхээр түүнийг дагаад энэ хорооллын ажлууд эхэлнэ шүү дээ.

- Шинээр баригдах орон сууцны хороололд амьдрахын тулд газраа байшингаар сольё гэсэн хүсэл иргэдэд байгаа ч гэлээ харин эрсдэл ихтэй хэмээн эмзэглэх хүн олон байх шиг байна?
- Түр суурьшуулах 300 айлын орон сууц гэж баригдаж байгаа. Өнгөрсөн жил Ерөнхий сайд шавыг нь тавьсан шүү дээ. Үүнтэй уялдаад төвийн зургаан дүүрэгт мөн ийм түр суурьшуулах газрыг тогтоож өг гэсэн үүргийг өгч газраа тогтсон байгаа. 1200 айлын түр суурьшуулах газар юм. Гэхдээ зарим айлын газруудыг хувийн компани иргэдэд үнийн санал хэлээд худалдаж авч байгаа. Энэ бүхнийг зохицуулах "Дахин барилгажуулах тухай хууль"-д БХБЯ-наас манай газраас санал аваад УИХ-д өргөн барихаар болоод байна.

Б.Анар