Чингэлтэй дүүргийн гадна байрлах самбар дээр нийслэл дэх азот, хүхэрлэг хий, угаарын хий, тоосжилтын агууламж зөвшөөрөгдөх хэмжээнээс 70 хувиас хоёр дахин давсан тухай мэдээлэл зурайн. Энэ нь агаарын бохирдол таны эрүүл мэндийг яг одоо сүйтгэж байгааг анхааруулж буй хэрэг юм. Гэвч хичнээн анхааруулаад нэгэнт л хүмүүс агаарын бохирдлоос урьдчилан сэргийлж чадахгүй тул хий дэмий л санаа алдана.

Тэгвэл бид ийм байдалтай хэр удаан явах вэ. Өглөө, үдэш бүр улам өтгөрөх гашуун утаатай эвлэрч хэдэн өвлийг илээх вэ. Төрийн агаарын бохирдлыг бууруулах “мэргэн” санаа болох шахмал түлш хэзээ үр дүнгээ өгөх вэ. Өнөөгийн нөхцөлд шахмал түлшинд хамаг найдвараа өгөх нөхцөл боломж харагдахгүй байна. Жирийн иргэдээс эхлээд дүүргийн Засаг дарга нар нь хүртэл шал хэрэггүй зүйл хэмээн дүгнэсэн шахмал түлш нийслэлийн агаарын бохирдлыг бууруулна гэвэл нэлээд олон жилийг илээх хэрэгтэй бололтой.

Энэ байддаар 76 гишүүн агаарын бохирдлыг бууруулна хэмээн найдсаар байвал бухын доодохыг харсан үнэг болж хувирах янзтай. Агаарын чанарын албанаас хоёр жилийн өмнө 50 тэрбум төгрөг төсөвт суулгачих, ингэвэл агаарын бохирдлыг шийдчих боломжтой хэмээж байсан. Одоогийн өнцгөөс харвал ганц, хоёр тэрбумаар нь цувуулж өгч буй мөнгө 50 тэрбумд хүрч, агаарын бохирдлыг бууруулна гэвэл дор хаяж арван жил хүлээх хэрэгтэй болох бололтой. Хамгийн гол нь тэр хүртэл хүлээж болох ч бие эрхтэн маань тэсэх үү гэдэг чухал байна. Тухайн үед 50 бус хэдэн зуугаар хэмжигдэх хөрөнгө хэрэг болох вий. Түүний оронд нийслэлчүүд одооноос өөрсдийн санаачилгаар агаарын бохирдлоо бууруулж, өөрийн болоод үр хүүхдийнхээ эрүүл мэндэд хөрөнгө оруулбал онох бус уу. Үүнийг хотоос гардан зохион байгуулбал зохино.

Нийслэлчүүд төр засаг агаарын бохирдлыг бууруулна хэмээн хүлээлгүйгээр өөрсдийн санаачилгаар утааг багасгах ямар боломж, давуу тал байна вэ. Тэгвэл асар том давуу боломж бий. Энэ бол эх орны хишиг юм. Улаанбаатарын иргэн 1.1 сая давсан. Өнөөгийн байдлаар эдгээр хүн амын 38 орчим хувь нь ядуу амьдарч байна гэсэн судалгаа гарсан. Тэгвэл ядуу амьдарч буй хүмүүсийг хасаад боломжийн амьдралтай гэх тодотголтой иргэд эх орны хишгийнхээ дөрвөн сарын мөнгийг агаарын бохирдлыг бууруулахад зориулах юм бол хангалттай мөнгөн хуримтлал үүсгэх боломж байна. Тодруулбал, 700 орчим мянган хүнээс 21 мянган төгрөгийн мөнгөн хуримтлал дөрвөн удаа үүсгэлээ гэхэд 58 орчим тэрбум төгрөг бүрдүүлэх боломжтой. Агаарын чанарын албанаас утааг бууруулахад 50 тэрбум төгрөг шаардлагатай хэмээсэнтэй харьцуулж үзвэл дээрх мөнгө хангалттай хүрэлцэнэ. Мэдээж уг мөнгөөр агаарын бохирдлыг хэрхэн бууруулах төлөвлөгөө хотын захиргаа, Агаарын чанарын албанд байгаа гэдэгт найдаж байна.

Боломжийн амьдралтай хүмүүс дөрвөн сарын мөнгө болох 84 мянган төгрөгөөр юу хийх вэ. Хэдэн хоногийн хүнсэнд зарцуулаад дуусна. Зарим нэгний хувьд нэг орой “шоу”-даад дуусах мөнгө юм. Түүний оронд агаарын бохирдлоо бууруулчихвал ирээдүйд эмчилгээнд зарцуулах олон сая төгрөг, цаг хугацааг хэмнэх боломжтой. Тэгээд ч судалгаагаар ихэнх иргэн 805 тэрбумыг бүтээн байгуулалтад зарцуулах хэрэгтэй хэмээн үзсэн байсан. Агаарын бохирдлыг бууруулах нь бүтээн байгуулалтаас ч үнэтэй зүйл. Энэ нь ирээдүйдээ хийж буй том хөрөнгө оруулалт юм. Түүнчлэн, эх орны хишгийн 6-7 хувьтай тэнцэх хөрөнгийг л зарцуулах тухай энд ярьж байна.

Эндээс үзвэл зөв зохион байгуулаад өгвөл нийслэлчүүдийн ихэнх нь агаарын бохирдлыг буруулуулахад дөрвөн сарын хишиг хувиас татгалзах бүрэн боломж байгаа нь харагдана. Яахав, 38 хувьд багтаж байгаа ядуу иргэдийн хувьд хишиг хувиа амьдрал ахуйдаа зарцуулж, агаарын бохирдлыг бууруулахад ухамсар, сэтгэл зүрхээрээ дэмжих юм. Ядаж зах зээлд гаргаж буй бэлэн мөнгө 50 гаруй тэрбумаар буурснаар инфляцийн өсөлт ч дагаад багасах боломжтой. Эх орны хишгээс агаарын бохирдлыг бууруулахад зарцуулснаар зөвхөн утаанаас салаад зогсохгүй олон давуу тал бий болно. Орон сууцны хороолол байгуулах дээр жишээ авъя.

Хороолол босгоход олон хүн ажлын байраар хангагдана. Мөн дотоодын барилгын материалын үйлдвэрлэл дагаж хөгжих боломжтой. Шинэ орон сууцны конторууд бий болж, үйлчилгээ үзүүлж эхлэнэ. Түүнчлэн, гэр хорооллын бүх айлын дулаан алдагдлыг бууруулж, дээвэр, туурга давхарлаж барих боломжтой. Энэ нь түлшний хэмнэлт бий болгож, утааг багасгах нэг хэлбэр юм. Мэдээж дээрх ажилтай холбоотойгоор дотоодын эсгий үйлдвэрлэлийг хөгжүүлж, малчдын амьжиргааг дэмжих боломж бий.’ Энэ мэт олон санаачилга байгаагаас хот ерөнхийд нь зангидан зохион байгуулж хамгийн үр дүнтэй, дотоодын үйлдвэрлэлийг дэмжсэн хувилбарыг сонгон авч болох юм. Бид агаарын бохирдлыг бууруулахад 58 тэрбум төгрөгийг хэрхэн зарцуулах боломж байгаа талаар салбар бүрээс мэдээлэл бэлтгэн хүргэх болно. Нийслэлийн иргэд л ингэж санаачилга гаргахгүй бол төр засаг бэлэн мөнгө тарааж инфляци хөөрөгдөхөөс өөр зүйл бодохоо больжээ.