Нийслэлд 100 мянган айлын орон сууц хөтөлбөрийн хүрээнд 75 мянган айлын орон сууцыг 33 газарт барихаар болсон. Гэтэл өнгөрсөн хугацаанд барилгын салбар ийм төрлийн бүтээн байгуулалтад аль ч талаараа бэлэн биш байгаа нь нотлогдсон.

Салбарын хэмжээнд нийт 2000 гаруй аж ахуйн нэгж барилга угсралт, зураг төслийн тусгай зөвшөөрөлтэй ажилладаг. Үүнээс 700 орчим нь өнөөдөр идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж буй. Харин дээрх 700 компани бүгд 100 мянган айлын орон сууцны хөтөлбөрт хамрагдаж, орон сууцны хороолол барих чадамжгүй. Учир нь тэдгээрийн дунд барилгын дээвэр, дотоод заслын чиглэлд бригад төдийхнөөр үйл ажиллагаа явуулдаг цомхон бүрэлдэхүүнтэй компани цөөнгүй бий.

Ажиллах хүчний асуудал ийнхүү тулгарч байхад нэг компани хэдэн мянган хүний амьдрах орон сууцны тендерт ялбал юу болох вэ. Магадгүй хятад ажилчид олноороо орж ирэх асуудал энд гарч ирж мэдэх юм. Ажиллах хүчний асуудлаас гадна бид барилгын материалын зах зээл дээр тоосгоноос бусад бүх зүйлээр Хятад улсаас хамааралтай. Гэтэл их хэмжээний бүтээн байгуулалт, эдийн засгийн эргэлтийн талаар ярьж байхад ядаж дотооддоо орон сууцны дулаалганы материал үйлдвэрлэж чадахгүй байгаа нь жижиг, дунд үйлдвэрлэл хөгжихгүй байгаатай холбоотой юм.

Мөн манай улс төмөрлөгийн үйлдвэртэй атлаа барилгын төмөр хийцүүдээ урд хөршөөс тонн, тонноор нь худалдан авсаар байгаа. Өнөөдөр Яармаг, Нисэх, Зайсан зэрэг газарт хэдэн зуун га талбайг тойруулж хашааг босгосон нь харагддаг. Барилгын салбарын зарим мэргэжилтнүүдийн үзэж буйгаар дээрх газрууд нь орон сууцжуулах хөтөлбөрийн сургаар хэн нэгний эзэмшилд аль эрт орчихсон. Тиймээс дээрх газрыг эзэмшигчид нь 100 мянган айлын орон сууцыг барьж эхлэхтэй зэрэгцээд дэд бүтцээ үнэгүй шийдүүлж эзэмшлийн газартаа барилга барьж, үнэд оруулах сонирхолтой байгаа бололтой.

Уг нь үүнийг шийдэх зорилготой хуулийн төслийг боловсруулсан байдаг юм билээ. Хуулийн төсөлд зааснаар бол томоохон хэмжээний газар өмчилж аваад хоёр жилийн турш байшин бариагүй бол төр өмчдөө эргүүлэн татах аж. Гэхдээ Газрыг улсын мэдэлд эргүүлэн татах тухай хуулийн төсөл хэзээ батлагдах нь тодорхойгүй байгаа. 100 мянган айлын орон сууц хөтөлбөрт зориулж Засгийн газраас 300 тэрбум төгрөгийн бонд гаргахаар болсон. Эхнээсээ тэрхүү мөнгийг хэрхэн захиран зарцуулах талаар хэлэлцсээр байна. Саяхан гэхэд гэр хорооллын нэг айлын газрыг 40-50 сая төгрөгөөр худалдан авна гэх зар гарч байсан.

Дээрх 300 тэрбумаар шууд байшин бариад, иргэддээ өгөх боломжгүй тул эхний ээлжинд дэд бүтэц, зураг төсөл, газар чөлөөлөхөд л зарцуулж дуусгах бололтой. Шинэ бүтээн байгуулалт төслийн дагуу бол уул уурхайн баялгаа барьцаалж гадаад зах зээлээс мөнгө босгож, шат дараатайгаар санхүүжилтийг нь шийдэх юм. Хэрвээ дараа, дараагийн хөрөнгийн эх үүсвэрийг шийдэхгүй бол 40 мянган айлын орон сууц хөтөлбөрийн адилаар барьсан барилгаа гурав нугалж үнэлдэг байдал давтагдаж мэдэх юм.

Уг нь 40 мянган айлын орон сууц зарим талаар 100 мянган айлын орон сууц барих бэлтгэл болох ёстой байлаа. Харамсалтай нь барилгын салбар руу мэргэжлийн биш хүмүүс олноороо орсноос үүдэн орон сууцны болон газрын үнийг хөөрөгдсөн. Энэ нь эргээд 100 мянган айлын орон сууц барих ажлыг чөдөрлөж байна. Өнөөдөр гэр хорооллын айлууд газраа зарахаас татгалзаж, орон сууцны зах зээл дээр үнэд хүргэх сонирхолтой байгаа. Энэ бүхэн 100 мянган айлын орон сууцны хөтөлбөр хэрэгжиж эхлэхэд улам бүр үнэд хүрэх нь ойлгомжтой.

Монголын барилгачдын холбооны ерөнхийлөгч М.Батбаатартай дээрх сэдвээр ярилцлаа.

-40 мянган айлын орон сууц хөтөлбөр Монголд юу өгсөн бэ. Уг нь 100 мянган айлын орон сууц барих бэлтгэл байх ёстой байсан. Тийм үү?
-40 мянган айлын орон сууцны хөтөлбөр бол ерөнхийдөө зоосны нүхээр харсан тийм ажиллагаа болоод л өнгөрсөн. Барилгын хөгжил дэвшилд олигтой үр дүн авчраагүй. Хэдэн мөнгөтэй хүмүүс нь барилгаа бариад, үнийг эх адаггүй өсгөж зараад л өнгөрсөн.

-Долдугаар хорооллыг барих ажилтай холбоотойгоор газрын үнийг нэлээд хөөрөгдсөн юм шиг ээ. Иргэд Засгийн газраас санал болгож байгаа 50 сая төгрөгийг чамлаж байна лээ?
-Энэ нь мөн л 40 мянган айлын орон сууцны үеэр бий болсон зүйл. Гэхдээ нөгөө талаас иргэд маань өөрсдөө ойлгох хэрэгтэй. Бохир газраас нь холдуулах гэж хичээж байна шүү дээ. Өвчин зовлон, агаар, гэмт хэрэг бүх л талаараа амьдрал нь дээшилнэ биз дээ. Гэтэл зарим нэг төрийн бус байгууллагууд гэр хорооллынхонд хандаж газраа өндөр үнээр зар, Засгийн газрыг хяхаж, хавч гээд үймүүлээд байгаа харагдсан.

-100 мянган айлын орон сууцны хөтөлбөр нэлээд эрчимтэйгээр эхэлж байна. Үүнээс том бүтээн байгуулалтын хөтөлбөр манайд байгаагүй байх?
-Хөтөлбөрийн хүрээнд эхний таван жилдээ дэд бүтэц, холбогдох судалгааны ажлуудад үндэслэн бэлтгэл ажлууд явагдах байх. Харин эд ажил эхэлж байгаатай холбогдуулан Хяналтын зөвлөл гэж энэ хөтөлбөрт дэмжлэг үзүүлдэг төлөөллийг бүрдүүлэх юм. Хяналтын зөвлөлд Монголын үйлдвэрчний эвлэл, Ажил олгогч эздийн холбоо, Засгийн газрын төлөөлөл орох юм. Өнгөрсөн сард гурван талт хэлэлцээр байгуулсан. Ерөнхийдөө зөвлөлийн зүгээс үнэт цаасны хоёрдогч зах зээлийн тогтолцоог бий болгох эрхзүйн орчныг бүрдүүлж, урт хугацааны хөнгөлөлттэй зээлийн системд хамруулах замаар төрийн албан хаагч, бага, дунд орлоготой иргэдээ орон сууцжуулахаар ажиллана.

-100 айлын орон сууц хөтөлбөр барилгын салбарыг босгож байгаа гэж ойлгож байна?
-Барилгын салбарынхан өндөр ашгийн төлөө биш 15-20 орчим хувийн ашигтай ажиллахыг зорьж байгаа. Ашгаас гадна энэ хөтөлбөр барилгачдыг 5-10 жилийн турш ажлын байраар хангахаараа их чухал юм.

Т.Есөн-Эрдэнэ