Нийслэлийн барилга хот байгуулалт, төлөвлөлтийн газрынхан төмөр бетон хийцтэй барилгын даац, үндсэн бүтэцийг зураг төслийн дагуу баригдсан эсэхийг шалгаж тогтоодог шинэ багажтай болжээ. Удахгүй нийслэлийн бүх барилгыг паспортжуулах ажлыг эхлүүлэх гэж байна. Энэ талаар тус газрын Барилга байгууламжийн чанар, аюулгүй байдлын хэлтсийн ахлах мэргэжилтэн Л.Чинзоригтой ярилцлаа.

- Барилгын чанарыг шалгах шинэ багажуудыг танайхан оруулж ирсэн гэсэн. Барилгын чанарт цаашдаа өөрчлөлт гарна гэсэн үг үү?
- Манайх 2010 онд нийслэлийн хөрөнгөөр барилга байгууламжийг эвдэлгүйгээр шалгадаг багажууд авчирсан. Эдгээр багажаар барилгыг зураг төслийн дагуу баригдсан эсэхийг газар дээр нь очиж шалгадаг юм. Барилгын эхо аппарат гэж ойлгож болно. Далд ажлын бат бэхийг шалгадаг найман төрлийн багажны сүүлийнхийг саяхан хүлээж авсан. Одоогоор манайх багажуудыг зориулалтаар нь хэрэглээгүй байгаа. Цаашдаа багажаа хэрэглээд эхэлбэл мэдээж энэ салбарт өөрчлөлт гарна.

- Сүүлийн үеийн барилгуудын хана нимгэрсэн. Дуу чимээ тусгаарлахаа байсан гэж гомдоллох хүн олон болсон. Үүнийг нарийвчлан тогтоох уу?
- Одоо барилгуудад даацын хана гэхээс илүү цутгамал болон угсармал төмөр бүтээц ашигладаг болсон. Тоосгон хана ч бий. Сүүлийн үед барилгуудыг цутгамал карказ буюу цутгамал төмөр бүтэцээр барьж байгаа. Манайх өнөөдөр барилгыг зураг төслийн дагуу барьж байна уу, хана хугацаандаа бэхжиж үү, даацийн хана байна уу, үгүй юу. 24-ийн ханыг 12-оор өрсөн байна уу гэдгийг шалгах бүрэн боломжтой. Багана, дам нуруу, хучилт зэвэрсэн эсэхийг шалгаж тогтоох боломжтой болсон. Эдгээр багажаар төмөр бетон хийцтэй барилгын даацын, үндсэн бүтэцийг зураг төслийн дагуу баригдсан эсэхийг шалгаж тогтооно. Бетоны бат бэх тодорхойлогчоор шинэ болон хуучин барилгуудын бетоны бат бэхийн тэсвэрлэлтийг тогтооно.

Шинэ болон хуучин барилгуудын бетоны барьцалдалтын зэргийг тогтоох багаж бий. Төмөр бетон хийцийн арматур болон металл эдлэлийн зэврэлтийг тодорхойлогч бас болно. Үүгээр арматур хоорондын зайн хэмжээг гаргана. Бетон хийцийн арматур тодорхойлогчоор төмөр бетон бүтэцийн арматур хоорондын зай, арматурын диаметрийг тодорхойлно. Барилгын хана нурлаа гэж иргэд гомдоллодог. Үүнийг бетоны ан цав тодорхойлогчоор шалгана. Барилгуудад үүссэн ил, далд ан цав, цууралтын хэмжээг ч тодорхойлно."Зонд 12"-оор газрын гүний хөрсний үе давхаргын зузаан, цэвдэг, буурь хөрсний усны түвшнийг тодорхойлно. Газрын гүний чичирхийлэл, түүний давтамжийг Жи-Эс-Ар 24 нүүдлийн станц хэмжигчээр тогтоох боломжтой.

- Таны бодлоор хэзээ энэ багажнуудын ид шидийг үзэх бол?
- Бид бэлтгэл ажил хийж үе шаттайгаар ажиллана. Багажнуудаа ШУТИС-ийн Барилгын бүтэцийн хийцийн тэнхимтэй хамтран энд баталгаажуулна. Манай улсад өмнө нь ийм чадалтай багаж байгаагүй учраас Стандартчилал хэмжил зүйн газраас баталгаажуулж өгч чадахгүй байгаа. Тиймээс манайх Эрдэм шинжилгээний байгууллагуудтай хамтраад баталгаажуулна. Дараа нь хууль, эрхзүйн орчныг бий болгоно. Нийслэлийн Засаг даргын зөвлөлийн хурлаар журмыг нь оруулахаар бэлдэж байгаа.

- Эдгээр багажны тусламжтайгаар хотын барилгуудыг паспорт, бичиг баримттай болгох юм уу?
- Оросуудтай хамтраад бүх барилгыг паспортжуулах ажил хийнэ. Манайхыг бодвол оросууд бүх барилгаа паспортжуулсан юм билээ. Энэ ажлыг хуучин барилга, байгууламжаасаа эхэлнэ. Гамшиг, газар хөдлөлт боллоо гэхэд хамгийн түрүүнд барилгын зураг төсөл хэрэг болдог. 1960 оноос өмнө баригдсан барилгуудад өнөөдөр ч гэсэн хүн амьдарч байна. Тиймээс паспортжуулах шаардлагатай. Хүнээр бол барилгыг бичиг баримттай болгож хэзээ их засварт орж байсан, ямар бүтэцтэй гэх мэтээр нарийн мэдээллийг нь гаргаж өгнө. Одон орон, геофизик судалгааны төвтэй хамтран оросуудтай гэрээ байгуулсан. Санхүү нь шийдэгдчихвэл оросууд ирээд барилга, байгууламжийг паспортжуулах ажил эхэлнэ. Барилга байгууламж, инженерийн дэд бүтэцтэй шугам сүлжээ, дулаан, цэвэр бохирын шугамын барилга ч үүнд орно. Даац, хэрэглээ нь болж байгаа эсэхийг тогтооно. Зам, далан суваг орчин үеийн стандартад нийцэж байна уу гэдгийг анх тогтоох юм.

- Барилгын үнэлгээг яаж хийх юм бэ?
- Барилгын үнэлгээг нүдэнд илт мэдэгдэх буюу шаардлага хангахгүй болсон бол хараад тодорхойлж болно. Олон жилийн насжилт буюу ашиглалтын хугацаа дууссан, зориудын хэв гажилт бий болсон ба ашиглалтын үед зориулалтыг өөрчилсөн, байгалийн хүчин зүйлээс хамаарч хэв гажилтанд орсон буюу цэвдэг хөрс гэссэн байж болно. Хөрсний ус дээшилсэн, барилгын хана нь хагарч зааг гарсан, зураг төслийн дагуу бус, иж бүрэн зураг төсөл, тооцоо хийгдээгүй итгэмжлэгдсэн байгуулагуудаар хянуулсан эсэхээс хамаарч барилгын үнэлгээг хийх юм.

Д.Мягмар