Сэнжин хадаас гэдэг нь хоёр үзүүрийг шовхолж улмаар дундуур нь нугалсан байдаг. Хадаасны хэмжээ ердийнхтөй адил боловч ялгаатай зүйл нь доод талын тоо хадаасны нугалсан хэсгийг оролцуулан нийт уртаар илэрхийлнэ (18х18). Сэнжин хадаасыг модон эд ангид төмөр утас, пүрш, шилбэ мэтийн бусад зүйлийг бэхлэхэд тохиромжтой байдаг.

 

Тээглүүр хадаас, хадаасны шилбэнд эгц босоо байрласан дөрвөн талт хавтгай толгойтой тул түүнийг толь, ханын хөрөг, тавиур мэтийн ямарваа хүнд зүйл өлгөхөд өргөн ашиглахад зохимжтой. Үртэсний шахмал хавтанд эрэг эрэгдэх тийм ч амаргүй. Харин эхлэн өрөмдөж нүх гаргаад цавуу хийж, тохирсон хэмжээтэй пластик гуурс хийж эрэгдвэл хялбархан байна. Гар хуруугаа алхаар цохихгүйн тулд маш энгийн хийцтэй хадаас баригч хийж болно. Үүний тулд ойролцоогоор 100-150мм урт металл (мод ч болно) ялтсанд ац хийж өгөхөд л болох юм.

Мөн хуруугаа няц цохихгүйн зөв чиглүүлэх зорилгоор хуучин бахийг ч ашиглаж болно. Жижиг хадаас хадах үед гар хүрэхгүй газар буюу тодорхой өнцгөөр ташуулж шаах, ялангуяа хадаасаа тогтоох, алхаар анх цохиход бүр ч төвөгтэй байдаг бол та нарийн үзүүртэй хавчуур буюу хямсаа үсний самыг ч хэрэглэж болно.
Цахилгааны хар буюу шархны лент 2-3 давхарлаж наагаад түүнд хадаасаа шигтгээд хадвал эгц болно. Мөн баримлын шавар болон наалдамхай бүхий л зүйл дээр шигдүүлж хадаж болно.

Хадаас шаах орчмыг алх, цоолтуураар цохиж яльгүй хонхойлговол мод нягтарч хагарахгүй болдог. Эрэгтэй хадаас сул эргээд байвал нүхэнд нь шүдний чигчлүүр эсвэл чүдэнзний мод хийгээд эргүүлбэл бат бэх болно.
Яр ихтэй банзыг хадах, харуулдахынхаа өмнө яран дээр нь алхаар цохиж зөөлрүүлбэл сөрөхгүй. Халивны үзүүрт 3см орчим урт нарийхан хаймар хоолой углаад түүнд эргээ шургуулбал ямар ч байрлалд нэг гараараа ажиллах боломжтой.

Амархан ан цав гарах модонд хадах хадаасны үзүүрийг хазуур бахиар тас хавчих буюу алхаар цохиж түүний үзүүрийг мөлийлгөх юм бол тийм хадаас модыг хагалахгүй. Хатуу модонд шураг эрэгдэхэд тийм ч амаргүй. Шурагдах газарт шөвгөөр нүх гаргаж, нунтаг саван ялимгүй үйрүүлэхэд ажиллагаа хялбар болно. Өөр нэг арга гэвэл модонд өрөмний голчоос 1.5-2мм бага нүх өрөмдөж түүнд шургийг эрэгдэнэ.

Мод, фанерь, үртсэн хавтанд эрэгдэж оруулсан эргэн хадаас нь зарим үед буцаж сугарч гарах явдал тохиолддог. Үүнийг аргалахын тулд хатуу төмөр утас буюу хадаасыг П хэлбэртэй болгон махийлгаад эрэгний ховилд тааруулан цохиж оруулна.

Шавартай хананд хадаас хадах хэрэг гарсан үед хадаасныхаа үзүүрийг лааны хайлсан тос эсвэл халуун усанд дүрчхээд хананд хадвал шигдэх нь хялбар байхын хамт шавардлага ховхорч унадаггүй юм. Вааран хавтангаар (плита) өнгөлсөн хананд хадаас хадахад тийм ч амаргүй. Иймээс эхлээд хавтангийн гадаргууг үзүүртэй төмрөөр болгоомжтой цохиж (үрж болно) хонхойлгоод дараа нь цахилгаан эсвэл гар өрмөөр цоолно. Тэгэхдээ нүхний голч нь хадаасныхаас ялимгүй их байхаар өрмөө сонгоно.

Шинэ байранд оронгуут хананд элдэв зүйл өлгөх болдог. Бетон хананд хадаас ордоггүй учир нягтрал сайтай хөөсөнцөр, эсвэл үйсэн бөглөө цавуу ашиглаж авсаархан өлгүүр хийж хөнгөн зүйл өлгөж болно. Шавардлага хананд шаах хадаасыг эхлээд хайлсан лааны тос буюу халуун усанд дүрээд шаавал шаварт ан цав үүсэхгүй.
Хэрэв хэд хэдэн хадаас хадах шаардлагатай үед материалаа цуулахгүй зорилгоор хадаасыг шулуун шугамын дагуу хадахгүй, харин шатрын хөлгийн байрлалаар хоёр, гурван эгнээгээр хадаарай.

Залгаж буй дүнзэнцрийн хөшүүн байдлыг хангах зорилгоор нэгийг баруун тийш, нөгөөг зүүн тийш хандуулж өөр хооронд нь өнцөг үүсгэж хадна. Ямарваа зүйлд тулж суугаагүй материалд хадаас хадахад тийм хялбар бус байдаг. Тэрээр хотолзох хадах зүйл хотолзсоноос хадаас хялбар бус шигдэх эд ангийг холбосон хоёр талын үзүүр хэсгээр хугарч гэмтэх тал гардаг. Иймээс хадаас хадахын тулд хөдөлгөөнгүй тулгуурыг хадаас хадах цэгийн доороос тавьж өгнө. Тийм тулгуур болгож алх буюу сүхийг ашиглавал тохиромжтой байдаг.

Хадаасыг эхлээд зөөлөн тогшиж, алхны толгойд шинээс аль болох ойр барьж угтуулж түлхэх журмаар хадна. Хэрэв хадаас тахийвал түүнийг хажуу талаас нь зөөлөн тогшиж тэгшилнэ. Хадаас эгц босоо чиглэлээр шигтгэгдсэн гэж үзвэл, алхны ишний төгсгөлөөс атгаж байгаад огцом хүчтэй цохилтоор тогшиж хадна. Хадсан хадаасны толгой иодноос цухуйлгавал хадаасыг нугалахад хуучин гурвалжин хуурайг ашиглавал эвтэй байдаг.

 

 

Зохиогч Д.Нямдаваагийн "Байхгүй Юмгүй Ном"-оос