Өвөрхангай аймгийн Арвайхээр сумын гуравдугаар багийн иргэн Т.Гомбо нь Оюуны өмчийн газраас шинэ бүтээлийн патентын гэрчилгээ хүлээн авлаа. Монгол гэр хуримтлуулсан дулаанаа тооноороо алддагийг багасгахын тулд өрхийг нь багасгах буюу бүтээж битүүлдэг уламжлалтай юм.

 

Энэ үед халуун янданд өрх түлэгдэх хайрагдах аюултай аж. Үүнээс сэргийлэхийн тулд Т.Гомбо тусгаарлагч төхөөрөмж санаачлан хийсэнд нь патентын гэрчилгээ олгожээ. Манайхны гэрийн өрх ихэвчлэн эсгий, даавуу зэрэг амархан шатах материалаар хийгддэг юм байна. Түүний бүтээсэн тусгаарлагчийг хаа сайгүй байдаг хаягдал зүйлээр урлаж болох бөгөөд хоёр төө өргөнтэй 4-5 төө урт нимгэн гөлмөн төмрийг авч нэг хэсэгт гэрийн яндангийнхаа голчоос арай том хэмжээгээр нүх гаргадаг аж. Хормой буюу нөгөө хэсгийг тоононы хүрээ дагуулан дугуйлж эсгээд шиллэсэн хүрээ байрлах цамхагыг дагуулан бөгтөрдөг гэнэ. Янданг гаргахаар цоолсон хэсэгтээ сөөм хэрийн өндөртэй битүү босоо дугуй хамгаалалт төмрөөр хийж бэхэлжээ. Түүний диаметр яндангаасаа 2-3 см том хэмжээтэй байх нь угаартахаас сэргийлдэг аж.

 

Дээлийн зах лугаа босгосон хийц нь гэрийн өрх бүтээсэн үед халуун янданг түүнээс тусгаарлаж түлэгдэх аюулыг багасгадаг юм байна. Хагас дугуй хавтан төмөр хийцийнхээ үлдсэн хэсэгт эсгийнцэр, хөвөнтэй материал наалдуулан доторлож дулаална. Мөн гэрийн гаднаас төхөөрөмжөө “удирдах”-ын тулд уг гэрийн унийн хэмжээний урт саваа модыг хамгаалагчдаа хоёрын зэрэг эрэг шургаар бэхэлж гадаа ханын толгой хавьд байрлуулж оосроор тогтоожээ. Эл хамгаалалт монгол гэр дулаанныхаа ихэнх хувийг тооноороо алддагийг багасгахаас гадна салхи шуурганд өрх дэвж цамхагт байрлуулсан шилтэй хүрээ унахаас сэргийлдэг гэнэ.

Тэрчлэн гаднах хүйтэнд цантсан нь халуун хоол цай буцлах үед тоононы хүрээний шил хөлөрч ус дуслахгүй, нүүрс, хөрзөн түлээд өрхөө тэгшлэвэл угаартах аюулыг багасдаг сайн талтай юм.

 

Патент эзэмшигчийн тооцоогоор гэрийн дулааныг тодорхой хэмжээгээр хадгалдаг тул аравдугаар сараас дөрөвдүгээр сар хүртэл хугацаанд түлэх гурван шуудай нүүрс буюу ойролцоогоор 150 кг, дөрвөн метр урттай нэг гуаулин хэмнэдэг байна. Энэ үзүүлэлтээрээ айл өрхийн амин зуулгад ч байгаль орчинд ч ач тустай бүтээл гэж оюуны өмчийн газар үзжээ. Өнөөдрийн байдлаар тус аймгийн төвд нэг шуудай нүүрс 3500 төгрөг, машины тэвш мод 70000-300000 төгрөгийн үнэтэй байгаа юм. Урьд нь иргэн Т.Гомбо бараг дөчин жил тээврийн машин жолоодож хол ойрд ачаа бараа зөөх явцдаа олон шинэ санаачлага гаргаж, ачааны чиргүүлийн даац, багтаамжийг нэмэх, шатахуун хэмнэх тоноглол бүтээх зэргээр санаачилсан зүйл нь тээврийн салбарт, амьдрал үйлдвэрлэлд нэвтэрч байжээ. Тэрбээр шинийг сэдэгчээс гадна удаа дараа аймаг, сумын хөдөлмөрийн аваргаар шалгарч байсан хөдөлмөрч хүн юм.

 

 

Монцамэ