Улаанбаатар хотын ихэнх хэсгийг эзэлдэг гэр хорооллыг барилгажуулах ажил нэлээд удаашралтай байгаа. Барилгажуулах газрууд бүгд хувийн өмч болсон нь энэ ажлын гол тушаа болсон. Тиймээс энэ жил газрын харилцааг зохицуулахаар түр оршин суух сууцыг барьж, газраа чөлөөлсөн иргэдийг оруулах гэж байна.

Ингэснээр орон сууцжуулах ажилд нэлээд түлхэц болох юм. Энэ талаар нийслэлийн Барилга хот байгуулалт, төлөвлөлтийн газрын дарга Н.Нацагдоржтой ярилцлаа. 

 

 

-Улаанбаатар хотыг барилгажуулах ажил бол нэн тэргүүний асуудал болсон. Хотыг барилгажуулах нийт 29 ерөнхий төлөвлөгөө хийгдээд байна. Эдгээрээс 10 нь гэр хорооллыг барилгажуулах ерөнхий төлөвлөгөө байгаа. Мөн Улаанбаатар хотын ойролцоо байгаа сул газруудыг болон төв хэсгийг дахин барилгажуулах ерөнхий төлөвлөгөөнүүд боловсруулагдсан байгаа. Сүүлийн үед ерөнхий төлөвлөгөөнүүд эрчимтэй хийгдэж, барилгажилт явагдсанаар Улаанбаатар хотын олон асуудлыг шийдвэрлэнэ. Барилгажилт гэдэг нь зөвхөн орон сууц биш. Тэнд ажлын байр, дэд бүтэц, нийгмийн чиглэлтэй барилга байгууламжууд, эмнэлэг, сургууль, цэцэрлэг, үйлдвэр үйлчилгээ гээд бүгд хамт төлөвлөгдөж явдаг. Үүний дагуу хийгдсэн ерөнхий төлөвлөгөөнүүдийг эхнээс нь хэрэгжүүлэх гэж байна. Ингэхдээ инженерийн шугам сүлжээнд ойрхон байгаа гэр хорооллыг эхний ээлжид барилгажуулна. Энэ нь шугам сүлжээний зардал бага гарна. Ингэснээр орон сууцны өртөг хямд байхаас гадна байршил ч тохиромжтой байна. Гэр хорооллыг барилгажуулахаар долдугаар хороолол, радио телевиз, Дэнжийн мянга, Дарь-Эх зэрэг газрыг төлөвлөсөн.

 

Мөн Гандан, Нарантуул захын зүүн талын 14 дүгээр хороолол, Замын цагдаагийн газрын хойд хэсэг, Зүүн Сэлбэ гэсэн газруудыг орон сууцжуулахаар төлөвлөөд, барилгажилт явагдаж байна. Гэр хорооллыг барилгажуулахад хүний өмчийн асуудал хөндөгддөг. Одоогийн мөрдөгдөж байгаа хуулинд хоорондын тохиролцоогоор асуудлыг зохицуулна гэж заасан байдаг. Өөрөөр хэлбэл зах зээлийн зарчмаар худалдан авах, солилцоо хийх гэсэн тохиролцоо бий. Энэхүү харилцаа нь шинэ учраас зохицуулахад төрөл бүрийн зөрчил гардаг. Тухайн айл хашаагаа хэт өндөр үнээр үнэлэх, төрөл бүрийн болзол тавих асуудал гардаг. Хувийн хэвшлийнхэн зах зээлийн ханшаар иргэдийн газрыг худалдан авч, барилга барьж байхад зарим нь байр өгөөд газрыг нь авч байгаа. Гэвч үүнд төрийн зохицуулалт байдаггүй. Төр энэ асуудалд зохицуулалт хийж, энэ харилцааг хурдасгах ёстой. Энэ ажилд түлхэц өгөхийн тулд энэ жил долдугаар хорооллын инженерийн шугам сүлжээг улсын хөрөнгөөр хийх гэж байна. Үүнийг хийхийн тулд инженерийн шугам сүлжээн дээр байгаа айлуудыг нүүлгэн шилжүүлэх шаардлага гарна. Барилга баригдаж дуусахад 2-3 жил шаардлагатай. Энэ бүхнийг зохицуулахын тулд хот 10.5 тэрбум төгрөгийн төсөв бүхий хоёр орон сууцны барилгыг эхлэх гэж байна. 100 айлд аж ахуйн хашаа байсан газар дээр барилгын ажил энэ хавраас эхэлнэ. Энэ барилга нь дандаа нэг өрөөтэй, түр суух байр юм. Долдугаар хорооллыг барилгажуулахад газар чөлөөлөх айлуудыг энэ сууцанд түр суулгаад, газар дээр нь орон сууц барьж эргүүлж оруулах гэрээтэйгээр зохицуулна. Түр оршин суух сууцууд энэ зориулалтаараа эхний 3-5 жил ашиглагдана. Харин дараа нь хотын залуу гэр бүл, иргэдэд түрээсээр эзэмшүүлэх эсвэл зочид буудлын зориулалтаар ашиглах төлөвлөлтийг хийсэн. Ингэж төр ямар нэг зохицуулалт хийхгүй бол гэр хорооллыг барилгажуулах ажил удааширалтай байна.

 

 

-Түр сэлгэн суулгах журам Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлаар хэлэлцэгдэж гарна. Одоогоор барилгын ажлаа эхлээгүй байгаа учраас журам яригдаагүй байна. Явцын дунд журам гарч ашиглалтын захиргаа түүнийг дагаж мөрдөж ажиллана. Одоо гэр хороололд тухайн газар дээр амьдарч байгаа иргэд цахилгаан, дулаан, усныхаа зардлыг өөрсдөө гаргадаг. Түр сууцанд ч тэр зардлуудаа өөрсдөө даана. Харин орон сууцны талбайн хөлс тооцогдохгүй байх.

 

 

-Энэ чинь 300 айлын сууц. 300 айлын сууц бий болохоор айлуудад хангалттай хүрнэ гэж тооцсон. Радио телевиз, 14 дүгээр хорооллын барилгажилт давхар хамрагдаж байгаа.Орон сууцжуулах гэж буй газрын айлууд тэндээ шинээр баригдах сууцанд орж болно. Мөн барилга барих компаниуд өөр газар орон сууц авах эсвэл зах зээлийн ханшаар 2 өрөө сууцны мөнгө авах боломж иргэдэд бий. Гэтэл зарим айл эндээ баригдах орон сууцанд орно. Гэхдээ баригдаж дуустал хаана байх вэ гэсэн асуулт тавьдаг. Үүнийг л шийдэх зорилгоор түр оршин суух сууцыг барьж байгаа юм. 

 

 

-Газар, барилгын зураг, техникийн нөхцөлийн асуудал шийдэгдсэн. Харин хөрөнгө мөнгийг нийслэлийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлаар хэлэлцүүлж, шийдвэрлэнэ. Хотод давсан орлогын мөнгө бий. Хэдийгээр энэ барилгажилтад хүрэхгүй ч талыг нь санхүүжүүлж байгаад үлдсэнийг нь урсгал зардлаасаа зохицуулалт хийнэ. 

 

 

-Хэдий хугацаанд энэ асуудлыг шийдэж болох талаар үндсэн тооцоо судалгаа хийгдээд, УИХ-д танилцуулагдах гэж байна. Гэр хорооллыг барилгажуулах, дэд бүтэц, барилга байгууламжийн өртгөөс гадна гэр хорооллын зарим хэсгийг нүүлгэн шилжүүлэх зардал багтаж байгаа. Аюултай орчинд амьдарч буй айл өрхүүдийг нүүлгэн шилжүүлж, аюулгүй орчинд суурьшуулах ажил чухал асуудал болсон. Нийслэлд 28 мянга орчим өрх аюултай бүсэд амьдардаг. Байгалийн гэнэтийн гамшиг тохиолдоход маш их хөрөнгийг төлөвлөөгүй зарцуулдаг. Тайван үед нүүлгэн шилжүүлэхээс гурав дахин их зардал гардаг. Үүнийг тооцож төлөвлөсөн. УИХ хөрөнгө мөнгийг нэг мөсөн шийдэхгүй гэхэд энэ бодлогыг баримтлаад аажим аажмаар шийдвэл бид хүндрэлтэй асуудлуудаасаа ойрын арван жилд гарах боломжтой.

 

 

-Байгаа. Хот байгуулалтын бодлого, төлөвлөлтийн хүрээнд үүнийг хотын хоёр талд төлөвлөсөн. Биокомбинат, Налайх гэсэн хоёр хэсэгт суурьшил хийхээр төлөвлөсөн байгаа. Нүүлгэн шилжүүлэхэд сургууль, цэцэрлэг, дэлгүүр чинь хаана байна гэж иргэд шаарддаг. Нүүлгэн шилжүүлэх зардалд нийгмийн чиглэлтэй барилга байгууламж, ажлын байруудын зардлыг давхар тооцдог.

 

 

-Хот төлөвлөлт гэдэг бол зөвхөн байшин барих асуудал биш. Хот төлөвлөлтөд орохгүй нэг ч салбар байхгүй. Сүүлийн арван жилд мэргэжлийн хот төлөвлөлтөд мэргэжлийн бус хүмүүс буюу улс төрчид хэт их оролцсон. Улс төрчид мэргэжлийн хүмүүсийн өмнөөс маш их шийдвэр гаргасан. Үүний уршиг нь одоо харагдаж байгаа юм. Аль нэг сонгуулийн үеэр зөвшөөрөлгүй буусан айлуудад зөвшөөрөл олгож, сургууль цэцэрлэг барь гэдэг. Төсөв баталж суух ёстой хүмүүс хот төлөвлөлтийн бодлогыг шийдэж, үр ашиггүй, ирээдүйг хараагүй барилга байгууламжийг энд тэнд бариулсан. Одоо ч ийм байдал бий. Мэргэжлийн төлөвлөлтийг харж, хөрөнгө мөнгө шийдэж, барилга байгууламжийг барьж байхгүй бол энэ алдаа үргэлжлээд л явагдана.

 

 

-Одоогоос зургаан жилийн өмнө Улаанбаатар хотод ерөнхий төлөвлөгөө, хот төлөвлөлт гэдэг зүйл бүрхэг байсан. Хот инженерийн дэд бүтцээ аль чиглэл рүүгээ хөгжүүлэх, хотын төлөв байдал нь тодорхойгүй байсан. Мөн Улаанбаатар хот үйлдвэр, үйлчилгээ, зугаа цэнгэлийн хот уу гэдэг ангилалаа ч олж чадаагүй байсан. Манай нийгмийн харилцаа солигдсоноос бий болсон байх. Одоо бол мэргэжлийн хүмүүсийн багагүй хүч хөдөлмөрөөр ангилалаа хийж чадсан. Үүнийг шийдвэр гаргах түвшинд ойлгож, санал бодлоо солилцон хамтарч ажиллавал хот цаашдаа гайгүй хөгжинө.

 

 

-Одоогийн бүтцээс нь харахад үйлдвэрлэлийн хот байж чадахгүй. Нэг үгээр хэлбэл хүн амын төвлөрлөөс шалтгаалан үйлдвэрлэл явуулах боломжгүй гэсэн үг. Харин үйлчилгээний чиглэлийн хот байх дүр зураг харагдаж байгаа. Налайх, Багануур, Багахангайг үйлдвэрлэлийн чиглэл рүү хөгжүүлэх бодлого барьж байгаа.

 

 

-Аливаа хотын төв хэсэг үнэтэй байдаг. Тэгэхээр Улаанбаатарын төв хэсэг яваандаа үйлчилгээний барилга байгууламжаар солигдоно. Одоогийн 40, 50 мянгатын орон сууцны барилгууд үйлчилгээний барилга болно. Хүмүүс хэт их төвлөрөл, хөдөлгөөнөөс залхаж байна шүү дээ. Тиймээс ч суурьшил хотын зах руу болж байгаа. Энэ бол хотын өөрийнх нь үйл явц. Тэгэхээр амьдрах таатай орчин нь шинээр үүсч буй хорооллуудад бүрдэнэ.

 

 

-Зайсан, Төв цэнгэлдэхийн урд, Буянт-Ухаа, Яармаг, Баянмонгол, Ургах наран хороолол болон Улиастай орчим зэрэг газар орон сууцаар барилгажвал Улаанбаатар хотын орон сууцны хангамж хангалттай болно.

 

 

Улаанбаатар Таймс