Байгууллагдаад удаагүй ч барилгын салбарт хийсэн бүтээсэн зүйлтэй түүгээрээ ч өөрийн гэсэн байр суурь, хүрээтэй болсон “M&G” констракшны барьсан барилгын чанар хийцийг хэрэглэгч болон асар их захиалагч нараас нь харахад мэдэж болно. Ингээд энэ компанийн гол ажилтан болох ерөнхий инженер Ч.Цэдэнбалжиртай “Барилга.мн” уулзлаа.

            Сур: Танай компанийг барьсан барилгаар тань хүмүүс таньдаг. Ийм чадалтай компанийн үүсэл хөгжлийг хүмүүс сонирхож байгаа байх?

        Ч.Ц: Манай компани байгууллагдаад дөрвөн жил гаран болж байна. Энэ хугацаанд барилгын бизнест эрсдэл, ололттой ямар зүйл байдаг вэ бүгдийг л туулж өдийг хүрлээ. Одоо манай компани салбартаа л тэргүүлэгч гэж бид боддог.

            Сур: Танай компани хоёр шинэ технологи нэвтрүүлсэн гэсэн. Энэ талаар? Аль улсын, ямар үр ашигтай технологи вэ?

            Ч.Ц: Төмөр бетонон хавтгайлжин технологи, хөшүүн арматуртай металл карказан өндөр барилгыг барих гэсэн хоёр шинэ технологийг нэвтрүүлж оруулж ирлээ. Энэ технологиудаар барьсан барилга чанарын хувьд маш бат бөх, төмөр бетонон хавтгайлжин технологиор барьсан барилгыг хажуу тийш нь унагаалаа гэхэд дөрвөлжин хайрцаг унаж байгаа юм шиг л нурах болно. Нэг ёсондоо хана, тааз, шал нь цугтаа цутгагддаг гэсэн үг хөлбөрлөсөн ч яах ч үгүй. Эдгээр технологийг бид Солонгос улсаас нэвтрүүлж оруулж ирсэн.

            Сур: Энэ технологиудыг бусад компаниуд нэвтрүүлэх боломжтой юу? Монголд хүлээн зөвшөөрөгдөж байгаа юу?

            Ч.Ц: За яг нэвтэрчихсэн гэж хэлж чадахгүй байна, дөнгөж нэвтэрч эхэлж байгаа. Манай мэргэжилтнүүд Солонгосын мэргэжилтнүүдтэй хамтарч нэвтрүүлэхээр судалж эхэлж байна. Энэ бол манай барилгын салбарын хувьд үнэхээр дэвшилт. Зөвшөөрлийн хувьд шинэ технологи бүр зөвшөөрөл авах ёстой байдаг. Бид зөвшөөрөл авах шат дамжлага дээрээ явж байгаа.

            Сур: Дотооддоо гадаадын улсуудаас нэвтрүүлэх шаардлагатай байгаа шинэ технологиуд бий юу? Манай улс барилгын салбарын хөгжлөөрөө аль түвшинд явж байна вэ энэ салбарт хүчин зүтгэдэгийн хувьд?

            Ч.Ц: Би судлаач мэргэжилтэн биш, гэхдээ миний бодлоор манай улс энэ салбар дээр аль аль талдаа хийж бүтээх зүйл их байгаа. Нэгдүгээрт энэ салбар дээр хэрэгжүүлж байгаа төрийн бодлого бараг байхгүй гэхэд болно. Боловсон хүчин тэр дундаа инженерийн чанар муудсан байна, түүхий эд материал дутмаг байна гээд яриад байвал их юм байна л даа. Гэхдээ барилгын салбар социализмын үеийг бодвол хурдацтай хөгжиж байна үүнийг хэлэхгүй байж болохгүй. Шинэ технологи нэвтрүүлэх шаардлагын хувьд бол мэдэх мэдэхгүй олон технологи оруулж ирэх шаардлага байгаа энэ бол мэдээж.

            Сур: Манай барилгын салбарын түүхий эд үнэхээр дутмаг байдаг. Ийм ч учраас материалынхаа ихэнх хувийг урд хөршөөс нийлүүлдэг. Хятадаас оруулж ирж байгаа түүхий эд материалын чанар шаардлага хангаж чаддаг уу?

            Ч.Ц: Энэ бол үнэхээр тулгамдсан асуудлын нэг болоод байна. Дотоодын үйлдвэрлэл байдаг гэдэг боловч үнэн хэрэгтээ нийлүүлэлт хангалтгүй, амиа аргацаасан байдалтай л байдаг. Тийм учраас хамгийн хямд, төсөр өртөгийг нь бодож урд хөршөөс түүхий эд материал нийлүүлдэг. Хамгийн хямд зүйл чанарын хувьд ямар байх нь ойлгомжтой. Үүн дээр төр засаг үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх тал дээр бодлого явуулах хэрэгтэй байна л даа.

            Сур: Шинээр баригдаж байгаа барилгын чанар муудсан талаар их яригдаж байгаа энэ тал дээр? Мөн таны хувьд Монголд барилгын чанар, угсралтаараа бусдад хүлээн зөвшөөрөгдсөн үндэсний компаниуд бий юу?

            Ч.Ц: Би түрүүн хэлсэн материалын чанар маш муу байна, дараа нь боловсон хүчний чанар бас муу байна. Нэг ёсондоо манайд инженерийн хомсдол гэж юм бий болчихоод байна. Барилгын чиглэлээр боловсрол эзэмшиж байгаа оюутнууд дипломтой л бол инженер болчихно гэж боддог. Гэтэл барилга барих ажил инженер хүнээс шууд хамаарч байдаг. Зураг төсөл хамаарна, барих үйл явц, бүр цаашилбал ашиглалт хүртэл инженерээс хамаардаг. Барилгын чанар муудаж байгаа гол хоёр хүчин зүйл бол энэ хоёр юм. Нэг үеэ бодвол манай үндэсний компаниудын барилгын чанар сайжирсан. Авзага, Пума, Цаст, Эко гээд сайн сайн компаниуд бий.

            Сур: Танай компанийн нэрийн хуудас болсон барилгууд, жишээ нь “Blue sky” барилгынхаа тухай танилцуулаач?

            Ч.Ц: “Blue sky” барилгын хувьд 25 давхар дөрвөн одтой зочид буудлын барилга. Нөгөө л манай шинэ технологиор баригдсан барилгуудын нэг. Манай бусад барилгуудын хувьд худалдаж авсан хэрэглэгчид нь сайн мэдэж байгаа. Би үүн дээр нэмэх тодотголтой олон үг хэлээд яахав. Гэхдээ өөрсдийн барьсан барилгаараа нэрийнхээ хуудсаа хийж ажиллах шиг сайхан бахархууштай зүйл байхгүй. Цаашид барьж байгаа барилгуудаа ашиглалтад сайн оруулахыг зорьж ажиллаж байна.

            Сур: Та яагаад заавал энэ мэргэжлийг сонгох болсон бэ манай уншигчидад өөрийнхөө тухай яриач?

            Ч.Ц: Мэргэжлийнхээ тухай ярьвал их олон жилийн өмнөхийг ярих хэрэгтэй болоод байна л даа. 1971 онд 10-р ангиа төгсөөд барилга их сонирхдог хүүхэд байлаа, ингэж яваад л инженер болсон доо. Түүнээс хойш 32 дахь жилээ энэ салбарт хүчин зүтгэж явна. Дунд нь Германд 4 жил зураг төсөл дээр ажиллаж байлаа. Хүмүүс сонсоод гайхах байх л даа, энэ одоо Монголд зураг төсөл дээр ажиллаж байгаагүй байж ямар хачин юм гэж бодож магадгүй. Би ч ингэж бодно. Гэхдээ яахав ийм л юм болчихсон юм. Өөр олон байгууллагад ажиллаж байсан. Миний барьсан олон барилга Улаанбаатарт байна, 18 аймагт байна. Тэр дундаа миний хамгийн их бахархаж явдаг ажлууд бол Болгарын элчин сайдын барилгыг барьж байлаа, дөнгөж инженер болоод төрийн ордны 2-р өргөтгөлийг 1979-1982 оны хооронд бүхэл бүтэн гурван жил нойр хоолоо хасаж байж хийж гүйцэтгэж байлаа. Мөн 2002 онд төрийн ордон доторх бүх өрөөг засаж, тэр дундаа ерөнхийлөгч, ерөнхий сайд, УИХ-ын дарга гэсэн гурван өндөрлөгийнхөө өрөөг зассан. Энэ бол инженер хүний хувьд бахархууштай, ховор олдох завшаан. Төрийн ордныг нэг л удаа барина. Энэ утгаараа би төрийн ордонтой нэр холбогдсон хүн гэж өөрийгөө бодож явдаг.

            Сур: Барилгын салбар хурдацтай хөгжиж байгаагын хажуугаар энэ салбарт орох сонирхолтой залуучууд их болжээ. Тэдгээр хүмүүст туршлагатай инженерийн хувьд захиж хэлэх зүйл? Мөн барилгын талын мэдээллийг их авдаг байх, ямар хэлбэрээ мэдээлэл авдаг вэ? Хангалттай мэдээлэл авч чаддаг уу?

            Ч.Ц: Шинэ залуу боловсон хүчнүүдэд хэлэхэд барилгын салбар дэлхийд төдийгүй дотоодод маш хурдацтай хөгжиж байна. Үүнийг дагаад танил тал, хээл хахуулиар ажилд орчихдог үе өнгөрсөн, тэгэхээр өөрсдийгөө маш сайн боловсруулах хэрэгтэй. Хэл сайн сурах хэрэгтэй, сайн туршлага эзэмших хэрэгтэй. Хэрвээ та мэргэжилдээ муу л бол ямар ч даргын хүүхэд байлаа гэсэн энэ салбараас хүссэн хүсээгүй шахагдах болно. Миний хувьд мэдээлэл авах цаг бараг гардаггүй л дээ, мэдээлэл авах гол суваг нь ном л юм даа. Мэдээж хоцрогдсон арга, миний хувьд дутагдалтай тал гэж хэлж болно. Биднийг сурч байх үе чинь ийм л зүйлээр сургаж заншсан байна.