Эрх шилжүүлэх нэрээр цэцэглэдэг газрын бизнес

Barilga
2019-11-05

Эрх шилжүүлэх нэрээр цэцэглэдэг газрын бизнес

Найз минь ингэж хуучиллаа. Би Монгол Улсын газар шороон дээр монгол аав, ээжээс төрсөн. Бусдын дайтай зүтгэж, хөдөлмөрийнхөөүр шимээрамьдралаа залгуулж яваа мянга мянган эалуусыннэг. Хөдөөнөөс хотод ирээд найман жил болохдоо хуулиар олгогдсон эрхээ эдэлж, газраа өмчилж авах гээд чадахгүй явна. Газраа үнэгүй өмчилж авах гэж хөөцөлдсөн ч бүгд эзэнтэй болжээ. Нийслэлийн гэр хорооллын муруй тахир гудамжийн өнцөг булан, нүх сув бүхэн эзэнтэй болчихсонюм байх аа. Хоосон газар очоод хашаагаа хатгах гэвэл нууц эзэдгарч ирээд л тэр даруй хөөж, тууж суйд болно. Нийслэлт газар олголт дууссан гэнэ.

Одоо захын дүүргийн алслагдсан хороонд газар олгож байгаа гэцгээж байна. Автобус унаа явдаггүЙ, дэд бүтэц байхгүй газар суурьшаад яалтай ч билээ хэмээнхөмсөгөөзангидсан. Юунаас болж хумүүс ийнхүү чирэгдзж. бухимдаж байгааг сонирхохоор түүний явсан замаар мөшгихөөр шийдэв. Эхлээд Долоон буудалд газар зарах сургаар залгатал 10 сая гэж ам таглав. Сэлхэд газар зарна гэсэнзарын дагуу утас цохилоо. Гурван айлын газрыг үнэ тохирч 15 сая төгрөгөөр зарна гэнэ. Газрын зөвшөөрлийг асуутал "Бичиг баримтыг нь авахаар хөөцөлдож байгаа. Хэрэв авна гэвэл таны нэр дээр болгоод өгч болно" гэх нь тэр. Газрын наймаа ийн цэцэглэсээр.

ХУУЛИЙН ЦООРХОЙ ХИЙГЭЭД ГАЗРЫН ҮНИЙН ХӨӨРӨГДӨЛ

Газар бол төрийн өмч, Монгол Улсын иргэнд газар өмчлуүлэх тухай хуульд гэр бүлийн хэрэгцээнд зориулж иргэн бүрт нэг удаа газар үнэгүй өмчлүүлэхээр заасан. Газраа өмчилж авсан иргэн үл хөдлөх хөрөнгөөхэрхэн яаж ашиглах нь түүний дурын хэрэг. Харин эзэмших эрх нь өөр. Гэхдээ газрыг эзэмшсэн тохиолдолд худалдан борлуулах, үнэ хүргэж зарах тухай эрх байна уу гээд мөшгитөл Газрын тухай хуульд энэ талаар ямар нэг үг өгүүлбэр алга.Харин төр зарим тохиолдолд газрыг дуудлага худалдаагаар зарж борлуулах эрхтэй. Газрын тухай хуульд Монгол Улсын иргэн хаана ч хэдэн ч газар эзэмших нь нээлттэй. Ахуйн зориулалтаар үнэгүй эзэмшижболно.

Жишээ татья. Иргэн Дамба Баянхошууны эцэст ногоо тарих зорилгоор нэг га, Өлзийт хороонд фермерийн аж ахуй эрхлэхээр 10 га. Чингэлтэйн зусланд амралт зугаалгын зорилгоор хоёр га, хотыи төвд үйлчилгээ эрхлэхээр 0.7 газрыг эзэмшиж болно.

Гэвч хүнболгоп ийм олон газар бизнес хийх боломжгүй биз дээ. Тухайн газар дээрээ байшин барина. Үүний зэрэгцээ үнэ нь төчнөөн саяар өснө. Тэгээд зарах гэж үү хэмээн уншигч та гайхаж магад. Зарах тухай ойлголт хуульд байхгүй. Өөрийн хамаатан болоод хэн нэгэнд эзэмшлийн газраа шилжүүлэх тухай заалт бий. Үүгээр л газрын бизнес цэцэглэдэг аж. Хуулиас гадуурх бизнесийн татаар Перугийн эдийн засагч Эрнандо Дэ Сото гэххүний номыг уншиж байсан санагдана. Төрд дансгүй, татвар төлдөггүй бизнесийн тухай. Авч өгөлцөж байгаа хэний ч гар дээр ямар нэгбаримт байдаггүй үл үзэгдэгч бизнесийн тухай. Яг ийм байдал Монголыг аалзны тор мэт бүрхжээ. Газрыг худалдан борлуулах эрх мэдлийг хаанахынхэн гэгч эрхтэн дархтан өгөөтөхөв хэмээн хайсан ч эзэналга. Зөвхөн хуулийн цоорхой. Хотын эргэнтойронд болоод гэр хороолол, зуслангийнгазрын үнэ тэнгэрт хадаад удлаа.

Энүүхэн Дэнжийн мянгаас хойш Долоон буудал хүртэлх өрх гэрийн эзэмшлийн газрынүнэ 10-30 саяд хүрчээ. Уг нь бол газар өмчилсөн иргэн нэг ам метр газрыг 13200 төгрөгөөр үнэлж худалдах эрхтэй гэсэн хуулийн заалт байдаг юм байна билээ.

Үүгээр тооцвол газрын үнэ ингэтлээ тэнгэрт хадаад баймгүй санагдана. Гэтэл газар аваад байшин барыжхудалддаг бизнес гаарчээ. Нэг жишээ дурдая. Чингэлтэй дүүргийнгэр хороолол болон зуслангийн газарт 13.000 орчим иргэн газар эзэмшжээ. Харинэрх шилжүүлэх, бэлэглэх замаар өргөдөл дүүргийн газрыналбанд тасардаггүй гэх. XIII хороололд барилга барих боломжтой 400 ам метр талбайтай газар 55 сая. цэвэр усны шугам сүлжээнд холбогдох боломжтой 500 ам метр газар 30 сая. Толгой эргэм их үнэ хэлэлцэнэ. Хаанаас хэн энэ үнийг зохиодог байна гэж гайхмаар. Үүнийг чохицуулж, үнийнхөөрөгдлөөс сэргийлэх тухай ямар нэг хуулийн зохицуулаат Монголд аөга. Естой нөгөөэзэнгүй аралд хаягдсан Робинзон Крузо шиг дураараа аашилдаг болж.

ХУУЛЬД БАЙХГҮЙ ГАЗРЫН ҮНЭгээчийгхэнГАРГАДАГ ВЭ?

Ийм нэг санааг танил маань хэллээ. Аль нэг зуучлалын төвийг бид хүний эд хөрөнгийг хэлсэн үнээр нь зарж борлуулж өгдөг газар гэж боддог шүү дээ. Гэтэл үгүй юм аа. Хэн нэгний эд хөрөнгийг зуучилж өгөхдөө дур мэдэн үнийгнь өсгөчихдөг юм байж. Тухайлбал, тавансая төгрөгийн үнэтэй хашаа байшинг 5.5 сая хүргэж зардаг гэх. Эд хөрөнгийг нь борлуулж өгсөнийхоө хариуд үнийн дүнгнйн тав орчим хувийг үйлчилгээний хөлс болгож авдаг байна. Иргэн үл хөдлөх хөрөнгөө зуучлалын төвд заруулахаар өгсөн тохиолдолд өөр хэн нэгэнд урьдчилж зарах эрхгүй гэнэ. Тухайн үл хөдлөх хөрөнгийн зах зээлийн бодит үнийг тодорхойлж, үнийг дагасан эрүүл харилцаа бий болгох нь чухал болоод байгаа талаар мэргэжлийн хүн хэллээ. Өрх гэрт шинэ хүн нэмэгдэхээр яадаг билээ. Өмсөж зүүх, уух идэхээс өгсүүлээд хэрэглээ мундахгүй. Дөнгөж мэндэлсэн улаан нязрай болоохоор заримдаа учир зүггүй хашгичаж тэвдүүлнэ. Их хот маань өдөр ирэх тусам хаяагаа тэлсээр хотын хүн ам өсөхийн зэрэгцээ хүний хэрэглээ бараг геометрийн прогресесоор өсөж байна. Далай шиг газар дээр наадаж суусан монголчууд нүүдэлчэн амьдарч байснаас өөр газраа өмчилж, зах зээлийнэргэлтэнд оруулж байсан нь үгүй. газрын харилцаанд ороод бараг найман жил боллоо. Энэ хугацаанд алдсан, оносон нь бий. Зах зээл эхэлсэн эхний жилүүдэд газар хувьчлалын тухай хууль, эрх зүйн баримт бичгүүд бий болж, хаа дуртай газраа нүүдэллэн амьдарч ирсэн монголчууд газар шорооны үнэ цэнийг мэдэрч эхлэсэн. Өдгөө хүн бүхэн гэнэн төсөөллөөсөө салж, бүгд л өөрийн гэсэн хуваарьт газраа авахыг хүссэн. Авах авахдаа бүгд л нийслэлийн төвд юм уу, эсвэл нийслэлийн ойр орчимд газар хувьчлалын тухай хуульд заасан 0.07 га газраа авахыг хүсэх болсон нь зовлонгийн үрийг дагуулсан. Үүнээс хэн хожив. жирийн иргэн хожсон гэхэд эргэлзээ төрж байна. ингэхэд монголд газрыг үнэлэх жишиг үнэ гэж хаана ч алга. Үгүй дээ л газрыг үнэлэх жишиг үнэ гэж баймаар юм даа. зах зээл шийддэг гэж өөр нэгэн хариулах л байх. Гэтэл үүнд иргэд итгэхгүй байна. Газар хувьчлал 2012 онд дуусна. нэгэнтээ зарж борлуулах зах зэзлийн харилцаа байгаа хойно үүнийг зохицуулах ямар нэг эрх зүйн зохицуулалтыг даруй хийх шаардиагатай болжээ. Худалдах, худалдан авах харилцаа цаасан дээр баримт нотолгоотой хэрэгжээд эхэлбэл ханцуй дотор эргэлдэх мөнгө ил гарах биш үү.