“Хотын хөгжил хамтын ажиллагаа” зөвлөгөөн өчигдөр “Хангарьд” ордонд болж Улаанбаатар хотын өнөөдөр ба маргааш, хэтийн төлвийн олон асуудлыг хэлэлцсэн.

Энэ үеэр Нийслэлийн барилга, хот байгуулалт, төлөвлөлтийн газрын дарга, Улаанбаатар хотын Ерөнхий архитектор Э.Хүрэлбаатар “Нийслэлийн хот байгуулалтыг ерөнхий таван төлөвлөгөөний дагуу явуулдаг. Өнөөдөр Улаанбаатар хотод мөрдөж буй Ерөнхий төлөвлөгөө нь сайн төлөвлөлттэй. Хотжилтын дүр зургийг тодорхойлж, байгаль экологийн тэнцвэрт байдлыг хамгаалах зүй зохистой төлөвлөлтийг тусгасан гэж гадаад, дотоодын мэргэжилтнүүд үнэлдэг. Гэхдээ хотын хүн амын механик өсөлт, газар ашиглалтад хяналт тавих асуудлыг орхигдуулсан. Ерөнхий төлөвлөгөөг мөрдөх үйл явцад хүндрэл, бэрхшээл үүссэн” хэмээн онцолсон юм.

Энэ салбарт хийх ажил их байгаа ч шийдвэрлэх асуудал нь түүнээс давсан. “Утаагүй Улаанбаатар” үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд зарим гэр хорооллыг нүүлгэж түр орон сууцанд оруулахаар зэхжээ.

Ингэхийн тулд эхлээд тэднийг “толгой хоргодуулах” нийт 2000 айлын барилгыг гэр хорооллын ойролцоо барих ажил захаасаа эхэлсэн гэж хотын мээр хэлж байна лээ.

Нүүсэн гэр хорооллынхны газарт шинэ барилга барих замаар эсгий хот ирэх арван жилийн дотор нүүрээ хувиргана. Утаагүй орчин үеийн хот болох тооцоо, судалгааг мэргэжлийн байгууллагууд хийж Чингэлтэй, Сүхбаатар, Баянзүрх, Баянгол, Сонгинохайрханы нутагт 1500-2000 айлын түр оршин суух барилга барихаар цаасан дээр төлөвлөжээ. Удахгүй тэр төлөвлөгөөгөө цааснаас нь хувилж газарт буулгах юм гэсэн. Гэр хорооллынхон нүүж орон сууцанд орох цаг ойрхон гэв.

Тус газрын мэргэжилтэн О.Одбаярын тавьсан, “Хот байгуулалт-2010” илтгэл сонирхол татаж байсан. Ямар ч өрх амьдарч буй орон сууцаа хэдэн настай, хэдийд ашиглалтаас гарах, газар хөдлөлтөд тэсвэртэй эсэх, даацын хана нь суусан зэрэг мэдээллийг мэдэж авахыг хүсч байгаа нь тодорхой.

Мөн хаанахын орон сууц ашиглалтаас гарсан, нураах болсон зэрэг мэдээлэл орон сууц худалдан авагчдад хамаатай. Тэгвэл О.Одбаяр илтгэлээрээ энэ бүх мэдээллийг өгсөн. Тэрээр, “1971-1983 онд баригдсан 89 барилга нийслэлд бий. 1973 оноос нийслэлд газар хөдлөлтийг тооцоолж эхэлсэн. Түүнээс өмнөх барилгууд газар хөдлөлтийн тооцоололд ороогүй баригдсан гэсэн үг.

Мэргэжлийн хяналтын байгууллага, Зам тээвэр, хот байгуулалтын яамны Сургалт, судалгаа, хөрөнгө оруулалт, барилга захиалагчийн албанаас гаргасан жагсаалтаар нураах ёстой 17 барилга байдаг. Эдгээр барилгыг зайлшгүй буулгах шаардлагатай. Даацын хийц нь эвдэрсэн учраас тэр.

Тухайлбал, Налайх дүүрэгт найман байшин байна. Ханын материалын эцсийн зургаан байр орно. Сүхбаатар дүүргийн төмрийн заводын 48 айлын сууц энд багтсан. Баянзүрх дүүрэгт байгаа зургаан байшинг нураана. Эдгээр хуучин барилгыг нурааж газарт нь дахин төлөвлөлт хийж, оронд нь зургаан мянган айлын орон сууц барина.

Нийтийн зориулалтын бие засах газартай 27 байшин бий. Айлууд нь дураараа угаалгын өрөө хийж, модон хэрэглэл нь илжирч, нураад байгаа. Тэднийг буулгаж, дахин барилгажуулна. Ингэснээр хоёроос гурван давхар 44 барилгад 480 орчим айл орно. Харин долоон давхар орон сууц баривал 1200 айл байртай болно. Тиймээс эдгээр газрыг дахин барилгажуулах асуудлыг хурдан шийдмээр байна. Үүний тулд барилга байгууламжийн газар хөдлөлтөд тэсвэрлэх чадварыг үнэлэх ёстой.

Хоёрдугаарт, хүн амьдрахыг хориглосон орон сууцыг тооцооноос хасах. Хөрөнгө оруулагчийн хөрөнгөөс сууц өмчлөгчдийн орон сууцны асуудлыг шийдвэрлэх түр журам гаргах шаардлагатай. Дараа нь барилга байгууламжийн хийц, бүтээлт, даац, чанар бат бэх, тогтворын найдвартай байдлыг үнэлэх, техникийн дүгнэлт гаргах ажлын жишиг үнийг тогтоомоор байна.

Эдгээр журмыг батлуулахаар холбогдох газруудад саналаа хүргүүлсэн. Ингэснээр орон сууцны хуульд өөрчлөлт оруулах шаардлагатай гээд ажил ундраад байгаа. Жишээлбэл, Хөдөө аж ахуйн яамны өмнөх 44 дүгээр байрыг буулгаж эхэлсэн. Доод давхарт нь үйл ажиллагаа явуулж байсан 16 аж ахуйн нэгжийн талбай тухайн байрны 28 хувийг эзэлдэг юм. Тэд эсэргүүцэл үзүүлж барилга бариулах анхны гэрээ цуцлагдсан. Хан-Уул дүүргийн нэхмэлийн шар байрууд дээр гурвалсан гэрээ байгуулсан. Гэтэл иргэд нь үнэрхээд гэрээгээ цуцлуулчихсан.

“Хүн эрүүл, аюулгүй орчинд ажиллаж, амьдрах эрхтэй” гэж хуульд заасан байдаг. Бид хуулийг хэрэгжүүлж, иргэдийг таатай орчинд амьдруулмаар байна. Энэ мэт олон асуудал ажилд садаа болж байна.

2009 онд Барилга хот, байгуулалт, төлөвлөлтийн газраас санаачлан барилгын газрын хөдлөлийн эрсдэл, тэсвэрлэлтийг тогтоохоор болсон. Хуучин барилгыг дахин төлөвлөхөд зориулсан сан байгуулсан. Энэ төслийг боловсруулан ИТХ-аар батлуулж, 400 сая төгрөг тавиулсан” гэж ярьсан юм.

Энэ удаагийн зөвлөгөөнөөр хотыг хөгжүүлж барилгажуулахад дэд бүтцийн асуудал хамгийн чухал. Тиймээс шинэ барилга, хорооллуудын газар, усан хангамж, цахилгаан, зам тээвэр, газар хөдлөлт гэх мэтээр салбар бүрээр нарийн тооцоо судалгаа урьдчилсан байдлаар гаргажээ.

Д.Мягмар