Цаасны хавчаар хийдэг машин зохион бүтээсэнElis F. Stenman нь механикийн инженер хүн байсан бөгөөд өөрийн зуны байшингаа цаасаар хийсэн гэдгээрээ олноо танигдсан нэгэн билээ. Тэрээр өөрийн хобби болох энэ ажлаа 1922 онд хийж эхэлсэн ба одоо түүний энэ цаасан байшинг зээ дүү болох Edna Beaudoin нь өөрийн ээжийн адил олон жилийн турш авч явж байна. Бид түүнтэй цаасан байшингийн хийцийн тухай болоод түүх, удам судрын талаар ярилцсан ярилцлагыг хүргэж байна.

Цаасан байшинг хэрхэн хийснээ бидэнтэй хуваалцаач

Тэгэхээр байшингийн араг яс буюу үндсэн тулгуур болох хана болон дээврийг жирийн л байшинд байдаг ердийн модоор хийдэг. Харин ханын материалын хувьд тусгаарлалт сайтай байх ёстой учир зузаан шахмал цаасыг ашигладаг. Үүнийг хийхдээ нь янз бүрийн цаас, жишээ нь сонингийн цаасыг цавуугаар олон давхарлан нааж, гадна талыг нь өнгөлдөг ба энэ нь нэг талаар уснаас хамгаалж өгдөг. Байшингийн түүхийн хувьд гэвэл манай ээжийн авга ах маань байшингаа 1922 анх барьж, 1924 онд дуусгасан ба тэр энэ байшиндаа 1930 он хүртэл амьдарсан гэдэг. Үнэндээ би түүнийг байшингийхаа гадна талыг бүрээс модоор бүрхэхээр төлөвлөж байсан ч тэгээгүй гэж боддог. Тэр үнэхээр сониуч хүн байсан болохоор цааш нь юу болох, цаасанд юу тохиолдохыг харахыг хүссэн байх л даа. Тэгээд үр дүн нь одоо энэ байна, бараг 70 жил болсон байна. 

Та байшинг дахин өнгөлсөн үү?

Тэгэлгүй яахав, цаасан байшингийн гадна талыг өнгөлөхийн тулд маш их хэмжээний лак орсон. Бид байшингийн дотор талыг өнгөлөхийг хүсээгүй. Хэрэв тэгвэл байшин илүү харанхуй болох байсан учраас. Бид зүгээр л дотор талын цааснуудыг уншиж болохоор үлдээсэн нь дээр гэж бодсон. Түүнээс гадна байшинг анх барихад энд тагт гэж байгаагүй. Тагтыг 1930-аад оны эхээр барисан. Үнэндээ дээвэр дээрх тагт нь байшингийн хананы доод хэсгийг хамгаалдаг. Дээврийг бүрхсэн банзнууд нь байгалийн нөлөөгөөр цааснуудыг элэгдэхээс хамгаалдаг. Өөрөөр хэлбэл бороо эсвэл цас ороход байшинд нэвтрүүлэхгүй ба гэхдээ энэ нь хэр шинэ гэдгээсээ хамаарна л даа.

Байшинг дуусгаж, ханыг хийсний дараа тэр байшиндаа амьдарч, тавилгаар тохижуулж эхэлсэн. Энд байгаа бүх тавилгууд, төгөлдөр хуураас бусдыг цаасаар хийсэн. Цааснуудыг хагас инч зузаантай хуйлаас болгоод хутгаар өөр өөр хэмжээтэй болгож хувааж жижиглэсэн. Тэгээд тэдгээрийг цавуугаар наах, эсвэл хадах зэргээр хооронд нь нийлүүлж, хүссэн хэлбэртээ оруулан тавилгыг хийсэн.

Elis Stenman гэж ямар хүн байсан бэ?

Тэр манай ээжийн авга байх байсан. Ноён болон хатагтай Stenman Кэмбридж-д амьдарч, ноён Stenman тэндээ инженер байсан. Харин түүнийг хаанаас цаасаар байшин хийх санаа авсныг бид мэддэггүй. Тэр сониуч хүн байсан, тийм болохоороо л зохион бүтээгч байсан байх. Тэр байшингаа хийж байхдаа цааснуудыг хооронд нь ус гурилаар нийлүүлж, наадаг байсан ба бага зэрэг цавуу хольж хэрэглэсэн. Гэхдээ одоо энэ бүхэн өнгөрсөн зүйл.

Тэр төгөлдөр хуурыг өнгөлсөн хэрэг үү?

Тийм ээ, энэ гадна талыг нь цаасаар бүрхсэн жинхэнэ төгөлдөр хуур. Түүнээс гадна зуухны дээд талыг бас цаасаар бүрхсэн.

Хэзээ энэ байшинд цахилгааны утас тависан юм бол?

Энэ байшин анх баригдахдаа л цахилгаантай байсан. Бүр усны хоолой хүртэл байсан. Хоолой газрын гүнээс усаа татаж авдаг байсан ба зун л ажилладаг байсан. Гэхдээ энд угаалгын өрөө байгаагүй. Харин гадаа байсан. Гэхдээ гадаах жорлон нь цаасан байгаагүй.

Байшингийн удам судрын хувьд, байшин таньд яаж өвлөгдөж ирсэн бэ?

Үнэндээ бол Stenmanийнхан манай ээжийг өсгөсөн юм. Ээжийг маань бага байхад түүний эцэг эх нас барж, тэд яухамдаа түүний эцэг эхийн үүргийг гүйцэтгэх болсон юм. Үнэндээ би Stenman-ийг огт мэдэхгүй, намайг жаахан байхад тэр нас барсан.

Байшинг хэзээ музейн зориулалтаар нээсэн бэ?

1930 –аад онд байх. Stenman-ийнхан тэр үед зуны цагг байшинд ирж амьдардаг байсан ба энэ үед хүмүүс түүнийг нь үзэхээр ирдэг байсан гэдэг. Энэ хэдийгээр жижиг тосгон ч, дэлхий том шүү дээ. Юу гэвэл, хүмүүс цаасаар байшин хийснийг дуулаад тэр даруйдаа л дэлхийгээр тарсан байх. Магадгүй тэр үеийн хүмүүс их сониуч байсан байх. Гэхдээ хатагтай Stenman-ийг 1942 онд нас барах хүртэл хүмүүс байшинг үзэхийн тулд мөнгө төлдөг байсан гэж би бодохгүй байна. Харин түүний дараа л байшин жинхэнэ музейн зориулалттай болсон гэж бодож байна. Тэр үед байшинг үзэхийн тулд хүмүүс 10 цент төлдөг байсан.

Харин одоо үнэ нь хэр вэ?

Нэг доллар хагас. Том хүмүүст $1.50, харин 6-14 насны хүүхдүүдэд бол $1.

Байшинг бүрэн бүтэн авч явах том хариуцлага хүлээх ямар вэ?

Тийм ээ, их хариуцлагатай ажил. Гэхдээ би үүнд санаа зовдоггүй. Байшин бараг 1924 оноос хойш байга шүү дээ, хэрэв хар шуурга ч юм уу, ямар нэг юм болох байсан бол аль хэдийн л болчихсон байх байсан.

Цаасан байшингийн тухай хамгийн их асуудаг асуулт юу вэ?

Миний бодлоор "яагаад?" гэсэн асуулт л байх.

Та тэгээд хариултыг нь мэддэг үү?

Үнэндээ яагааад гэдгийг нь би мэдэхгүй. Тэр зүгээр л сониуч нэгэн байсан байх. Тэгээд ч тухайн үед сонин ч гэсэн хямд, бас хүмүүст түүнд их сонин өгдөг байсан байх.