Хүн төрөлхтөн хөгжиж дэвшихийн хэрээр өөрсдийн хүрээлэн байгаа орчныг хайрлан хамгаалахтай холбоотой олон зүйлийг санаачлан бүтээж ирсэн билээ. Авто замын салбарт ч мөн адил хаягдалгүй хуучин материалыг дахин ашиглах технологи шинээр нэвтрүүлэх ажил багагүй хийгдэж чамгүй амжилтанд хүрээд байна. Дэлхийн улс орнууд өөрсдийн аж амьдрал, эдийн засгийн хурдцыг нэмэгдүүлэх үүднээс түүхэн хөгжлийнхээ хугацаанд олон арван сая километер авто замын сүлжээг байгуулсан байдаг. Эдгээр нь цаг хугацааны явцад элэгдэж эвдрэх нь мөн элбэг. Эвдэрсэн хуучин хучилтыг хаях нь байгаль орчинд сөрөг нөлөө үзүүлэхээс гадна шинээр хучилт хийх нь их хэмжээний зардал гардаг тул хуучин материалыг ашиглах асуудал хурцаар тавигдаж инженерүүдийн анхаарлыг энэ чиглэлд хандуулсан байдаг юм. Уйгагүй ажиллагаа нөр их хөдөлмөрийн дүнд газар дээр нь эсвэл үйлдвэр дээр дахин боловсруулалт хийх технологийг гаргажээ. Эхний үед халуунаар дээрх технологийг хэрэглэдэг байсан бол сүүлд хүйтнээр дахин боловсруулалтыг мөн дээрх байдлаар хийдэг болжээ. Бид энэ удаад Ялгуусан ХХК-ний оруулж ирсэн газар дээр нь хүйтнээр дахин боловсруулалт хийх тоног төрөөрөмжийн талаар толилуулж байна.

Газар дээр нь хүйтнээр дахин боловсруулалт хийх гэдэг нь (Cold recycling in place) авто замын хучилт болон хөрсийг тусгайлан зохион бүтээгдсэн төхөөрөмжөөр зорж, бутлах (сэндийлэх) үед тэдгээрийн ширхэглэлийн бүрэлдхүүнийг төрөл бүрийн барьцалдуулагчийг ашиглан холих замаар бэхжүүлэх (тогтворжуулах) -ийг хэлдэг.

Хүйтнээр дахин боловсруулалт хийх зориулалттай тоног төхөөрөмжүүд нь зохион бүтээгдээд хэдхэн жилийн нүүр үзэж байгаа боловч өнөөдөр олон орны авто замын салбарт нэгэнт түгээмэл технологи болжээ. Хүйтнээр дахин боловсруулагч төхөөрөмж нь хөрсийг бэхжүүлэгч  болон зорогч машины үндсэн дээр тулгуурлан тэдгээрийг боловсронгуй болгох замаар хийгдсэн юм. Үүний үр дүнд тухайн тоног төхөөрөмжийн  эдийн засгийн үр өгөөж нь харьцангуй дээшилсэн нь хэрэглэгчдийн тоо нэмэгдэхэд хүргэжээ.

Хүйтнээр дахин боловсруулагчийн үндсэн зүрх нь тусгай камер, эргэлдэх боломжтой олон тооны шүдийг өөртөө суурилуулсан зорох холих үүрэгтэй хүрд (зорогч бул ) юм. Энэхүү хүрд эргэлдэхэд хучилт, хөрс нь тодорхой зузаантайгаар зорогдож, бутлагдаж, холигдож байдаг бөгөөд үүнтэй зэрэгцэн бункерт байрласан цоргонуудаас урьдчилан тооцоолсон орцоор барьцалдуулагчид цацагддаг нь хүйтнээр дахин боловсруулах технологийн гол процесс юм.

Монголын авто замчин ахмад үеийнхэн маань авто замын хучилтыг халуунаар дахин боловсруулдаг (регенараци) тоног төхөөрөмжийг оруулж ирэхээр судалгаа хийн тухайн үеийн төлөвлөгөөнүүдэд тусгасан байдаг. Гэвч тухайн үед дахин боловсруулалт хийх төхөөрөмжийг ашиглах ажлын хэмжээ харьцангуй бага, тэгээд ч тоног төхөөрөмжийн ажиллагаа хязгаарлагдмал хүрээтэй, өндөр үнэтэй байсан тул эдийн засгийн хувьд ашиггүй байснаас энэ төсөл хэрэгжээгүй зогссон түүхтэй байдаг.

Өнөөдөр дэлхий дээр газар дээр нь хүйтнээр дахин боловсруулалт хийх зориулалтын тоног төхөөрөмж үйлдвэрлэдэг олон брэнд байдгаас тэдгээрийн дотроос Монголд анх орж ирээд байгаа нь Герман улсын Виртген компанид үйлдвэрлэсэн WR2500 маркийн хүйтнээр дахин боловсруулагч юм.

WR 2500 маркийн хүйтнээр дахин боловсруулагчийн хувьд битумын цийдмэг, цемент, шохойгоор бэхжүүлэх боломжтойгоос гадна хөөсрүүлсэн битумээр бэхжүүлэх боломжтойгоороо онцлогтой.

Сүүлийн жилүүдэд төр засгаас авто замын сүлжээг өргөжүүлэхэд их анхаарч  байгаагийн дүнд гадаадын зээл тусламж, дотоодын хөрөнгө оруулалтаар олон арван төсөл хөтөлбөр хэрэгжиж замын урт жил ирэх тусам нэмэгдэж байна. Үүнтэй зэрэгцэн уул уурхайн салбарт гадаадын хөрөнгө оруулалт хийгдэж бүс нутгийн хэмжээтэй томоохон уурхайнууд байгуулагдаж байгууллага орон нутгийн чанартай авто замууд ч их хэмжээгээр баригдах боллоо. Байгаль цаг уурын онцлогоос хамааран зам барилгын ажил явуулах тохиромжтой хугацаа нь Монгол улсын хувьд 6 хүрэхгүй сар байдаг тул энэ их бүтээн байгуулалтыг уламжлалт технологиор амжуулахад  хүндрэлтэй юм. Иймээс  бүтээмж өндөртэй технологийг оруулж ирэх нь зүй ёсоор тавигдах боллоо. Бодит байдалд дүгнэлт хийн авто замын хувийн хэвшлийнхэн маань Монголд анхны хүйтнээр дахин боловсруулагчийг оруулж ирээд байна.

Энэхүү машины хүчин чадлыг танилцуулахад 7 м өргөнтэй 30 см бүхий зохист найрлагатай 1 км хучилтыг 2 өдрийн дотор хөөсрүүлсэн битум, цементээр бэхжүүлэн боловсруулалт хийн улмаар CBR-ын үзүүлэлтийг 80-85 хувьд хүргэх боломжтой юм.

Нэг үгээр хэлбэл дахин боловсруулагчийг  хуучин хучилтыг засварлахад ашиглахаас гадна шинэ замын суурийг байгуулахад ч ашиглаж болохоор техникийн дэвшилтэд хүрсэн байгаа юм.

Эдгээр машинуудын эд шидийг ойрын хугацаанд бид бүхэн үзэх болно. Үе үеийн авто замчдын мөрөөдөл болсон дахин боловсруулагч төхөөрөмжийн ажиллах цаг тун ойрхон ирээд байна.