Орон сууц санхүүжилтийн корпорацийн дэд захирал Л.Одхүүтэй уулзлаа. Түүнээс энэ жилээс хэрэгжиж эхлээд байгаа “4000 айлын орон сууц” хөтөлбөрийг тойрсон эерэг, сөрөг олон асуудлыг хариуг хүссэн юм.

    -4000 айлын орон сууц хөтөлбөрөөс яриагаа эхлэх үү. Хөтөлбөр дөнгөж хэрэгжиж эхлээд зогсонги байдалд орчихлоо гэсэн яриа байна?

    -Зогсонги байдалд орсон гэж би бодохгүй байна. Сангийн яамнаас орж ирсэн эхний зургаан тэрбум төгрөг зээл болж гараад дараагийн зургаан тэрбум төгрөг дөнгөж орж ирээд ажил эрчимтэй үргэлжилж байна. Засгийн газрын хөтөлбөр маань өөрийн гэсэн онцлогтой.Тийм учраас төрийн албан хаагчдад зориулсан зээл маань онцлогтой зээлийн бүтээгдэхүүн. Бага, дунд орлоготой иргэдийн тодорхой хэсэг болсон төрийн албан хаагчдаа орон сууцтай болоход нь дэмжие, барилгын болоод банкны салбарыг хүндрэлтэй байдлаас гарахад нь ч тодорхой хэмжээгээр туслая гэсэн ийм л ажил. Орон сууцны эрэлт маш их байгаа гэдэг нь тодорхой. Хөтөлбөрт хамрагдахаар материал нь ирсэн төрийн албан хаагчдад яг банк шиг нарийн шалгуур тавьбал бүгд зээл авах нөхцөл хангахгүй ч байж мэднэ. Хөтөлбөрийн зорилго маань өөрөө орон сууц авч чадахгүй байгаа иргэдээ дэмжих явдал болохоор уян хатан хандах шаардлага байгаа. Бас бидэнд хурдан шуурхай ажиллах шаардлага ч байгаа. Манай Зээлийн хороо нэг удаа хуралдахдаа 40-50 хүний зээлийн асуудал шийдэж байна. Гэхдээ бид буцалтгүй тусламж тарааж байгаа биш болохоор эргэн төлөгдөх боломжтой юу гэдгийг нь зайлшгүй судалж, эрсдлийг үнэлж, тооцож, бууруулах чиглэлийн ажлуудыг зайлшгүй хийх ёстой.

    -Яг одоо хэдэн төрийн албан хаагч энэ хөтөлбөрийн хүрээнд байрандаа ороод байгаа вэ?

    -Хөтөлбөр хэрэгжээд дуусахад 4000 өрх орон сууцтай болсон байх ёстой. Одоогоор 2300-гаад төрийн албан хаагч материалаа бүрэн болон бүрэн бус ямар нэгэн байдлаар ирүүлсэн. Бид орон сууцаа сонгочихсон, бичиг баримт нь бүрдсэн хүмүүсийнхээ асуудлыг дор дор нь шийдээд явж байна. Зээлийн хороо маань зээл олгох эсэхийг шийднэ. Өнөөдрийн байдлаар 500-гаад хүнд зээл олгохоор шйидвэрлэсэн. Үүний 200-гаад хүнд нь зээл нь олгогдож байрандаа нүүж орох боломжтой болсон. Гэхдээ зээлийн мөнгийг чинь тухайн зээл хүсэгч төрийн албан хаагчид олгохгүй шүү дээ. Барилгын компани руу нь шилжүүлнэ.

     -500 төрийн албан хаагч зээл авах нь тодорхой болсон гэсэн. Гэтэл үүнээс 200 нв л байраа аваад байна гэхээр иргэд маань өөрсдөө хойргошоод байна гэсэн үг үү?

     500-г шийдээд яагаад 200-д нь зээл олгов оо гэсэн асуултад олон бодитой шалтгаан байгаа. Зээлийн хороо зээл өгнө гээд шийдсэний дараа барилгын компанид энэ шийдвэрийн талаар мэдэгдэнэ. Барилгын компани нь тухайн орон сууцны үл хөдлөх эд хөрөнгийн гэрчилгээг төрийн албан хаагчийн нэр дээр гаргаж өгсний дараа зээлийн болон барьцааны гэрээ, даатгалын гэрээ байгуулагдаж зохих эрх бүхий байгууллагад бүртгүүлсний дараа сая зээл олгох эрх үүснэ. Мөн зээлдэгчийн ажиллаж байгаа төрийн байгууллагатай хамтран ажиллах гэрээ байгуулагдсан байх ёстой. Зарим зээлдэгч төрийн албан хаагч нар маань шийдвэрээ гаргуулаад тайвшрах, амралтаа авахаараа хөөцөлдөе гэх зэргээр хойш тавих зэрэг олон шалтгаан байна. Бид Эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн газар зэрэг холбогдох төрийн байгууллагуудтай манай зээлдэгчдийн асуудлыг нэмэлт төлбөргүйгээр хурдан шуурхай шийдвэрлэж өгч байх талаар хамтран ажиллах гэрээ байгуулан ажиллаж байгаа. Жишээлбэл ОССК-иас зээл авч байгаа хүмүүсийн асуудлыг энгийн үйлчилгээний тарифт үнээр ажлын хоёр хоногт багтааж шийдэх гэх мэт. Энэ дашрамд хамтран ажиллаж байгаа байгууллагууддаа талархаж байгаагаагаа илэрхийлье.

   -4000 айлын орон сууц хөтөлбөрийн журмаас зарим нэг заалтыг нь хассан. Энэ талаар?

   -Төрийн албан хаагчийн сонгох орон сууц заавал банкны барьцаанд байх, ам.метрийн үнэ нь 650 мянган төгрөгөөс бага байх гэсэн хоёр заалтыг нь Засгийн газрын шийдвэрээр хассан. Орон сууц сонгох боломж, цар хүрээ нь илүү чөлөөтэй, нээлттэй болсон. Ингэснээрээ чөлөөт өрсөлдөөн илүүтэй бий болж үнэ бодитойгоор буурахад бага атугай ч сайнаар нөлөөлж байгааг үгүйсгэж болохгүй. Журманд шинэ орон сууц байх, улсын комисс хүлээж авсан байх ёстой гэсэн шаардлагууд хэвээр үлдсэн. Бид хөтөлбөрийн агуулгыг ойлгож байгаа болохоор банкны барьцаанд байгаа байр борлогдсоноор банкны зээл эргэн төлөгдөж, санхүүгийн салбарт дэмжлэг болно гэдэг утгаар барьцаанд байгаа байр сонгосон албан хаагчийн асуудлыг эн тэргүүнд шийдвэрлэх чиглэлтэй ажиллаж байна.

    -Ер нь барилгын компаниудын зах зээл дээр санал болгоод байгаа үнийг буулгах боломж байна уу?

    -Барилгын компаниуд бүх ажил нь дуусчихсан, нэгэнт бэлэн болсон орон сууцны үнээ ер нь хямдруулдаггүй. Тийм болохоор 80-90 хувийн гүйцэтгэлтэй барилгуудыг тодорхой шалгуур, барьцаа, баталгаатайгаар хөтөлбөрт хамруулбал үнэ дорвитой бууна гэж боддог Энд нэг зүйлийг тодруулж хэлэхэд төрийн албан хаагч маань Монгол улсын нутаг дэвсгэр дээр хаана ч орон сууцаа сонгох боломжтой. Тэрнээс биш аль нэг албан газар, байгууллага хаана орон сууц сонгоход нь нөлөөлж болохгүй. Гагцхүү шинээр баригдсан, улсын комисс хүлээн авсан барилга л байх юм бол өрхийн орлого, зээл эргэн төлөх чадвартаа нийцүүлээд орон сууцаа өөрөө сонгоно.

    -Тэгэхээр зээлийн хүүний асуудал гарна биз дээ. Түүнийг нь яаж зохицуулах юм бэ?

    - Одоо бол яг тэгнэ, ингэнэ гэж хэлж чадахгүй нь. Асуудал яг шийдэгдээгүй, одоогоор хийгдэж эхлээгүй. Барилгын үндэсний ассоциациас ирсэн саналыг харж байхад барилгыг улсын комисс хүлээж автал зээлийн хүүг төрийн албан хаагчийн өмнөөс барилгын компани төлөхөд татгалзах зүйлгүй байгаа юм билээ. Ийм маягаар ажиллавал зах зээл дээрх орон сууцны үнэ дорвитой буурах боломж байж болох юм.

    - Урьдчилгаа төлбөр 10 хувь гэдгийг жаахан тодруулж тайлбарлаж болох уу?

    -Жишээ нь, зээлдэгч 60 сая төгрөгийн байр сонголоо гэж бодьё. Бид 40 хүртэлх сая төгрөгийн зээл өгөх боломжтой. Тэгэхээр зээлдэгч өөрөө 60 сая төгрөгийн 20 саяыг нь барилгын компанид төлчихөөд бидэнд хандана. Энэ нь байрны үнийн бараг 30 гаруй хувь болчихож байна гэсэн үг. Хэрвээ 40 сая төгрөгийн байр сонгосон бол 10 хувь нь буюу 4 сая төгрөг төлнө. Энэ мэтчилэнгээр орон сууцны нийт үнийн 10-аас доошгүй хувийг барилгын компанид төлсөн байх ёстой. Зээлдэгчтэй холбоотой эрсдэл, нөхцөл байдлаас хамаараад Зээлийн хороо илүү өндөр хувийг нэмж төлөхийг шаардаж болно. -

      Барилгын зарим компанийнхан ОССК өөрсдөө дуусгаж чадахгүй байгаа “40 мянган орон сууц” хөтөлбөрийн хүрээнд баригдсан барилгаа борлуулах гэж л “4000 айлын орон сууц” хөтөлбөрийг өөртөө төвлөрүүллээ гээд байсан. Энэ талаар?

     - 4000 орон сууц хөтөлбөр бол Засгийн газраас хэрэгжүүлж байгаа хөтөлбөр. Дамжуулан зээлдүүлэх гэрээ зэрэг эрх зүйн бичиг баримтуудад энэ хөтөлбөрийн санхүүжилтийн хөрөнгийг өөр зориулалтаар юунд ч зарцуулж болохгүй гэдгийг маш тодорхой, хатуу зааж өгсөн. Нөгөө талаас би дээр хэлсэн, орон сууцаа зээлдэгч төрийн албан хаагч өөрөө манайхаас хамааралгүйгээр чөлөөтэй сонгох ёстой. Энэ бүхнээс та бүхэн өөрсдөө ойлгох байх. Харин манай 40 мянган орон сууц хөтөлбөрийн хүрээнд баригдсан орон сууцнаас зарим цөөн тохиолдолд хөдөө орон нутагт ч юм уу сонгож байгааг үгүйсгэхгүй. Энэ бол тухайн төрийн албан хагчийн квотоо ашиглах өөрийнх нь эрх.

     -Зээлээ хэрхэн эргүүлэн төлүүлэх вэ, банкаар уу?

     -Банкаар байлгүй яахав. Манайх банк биш болохоор өөр дээрээ харилцах, хадгаламжйн данс нээх, төлбөр тооцоо, гүйлгээ хийх боломж, эрх байхгүй.

     -Тэгэхээр хүү өөрчлөгдөх үү?

     -Үгүй. Олгосон бүх зээл маань жилийн найман хувийн хүүтэй, тэрүүгээрээ л явна.

    -Засгийн газрын бонд арилжаалагдаагүй байгаа учраас зээл хүлээгдээд байна гэсэн мессэж нийгэмд байна. Өөрөөр хэлбэл ганцхан чиний өргөдлийг шийднэ гэж байхгүй, ОССК-иас бөөнөөр нь шийднэ гэж байгаа учраас их хүлээгдээд байгаа ч гэдэг юм уу?

    -Энэ үнэхээр ташаа ойлголт байна. Орон сууцаа сонгосон, материал нь бүрдсэн, Зээлийн хороо шийдвэрлэсэн хүмүүсийн зээлийг тухай бүр шилжүүлж байна. Заавал бөөнөөр шилжүүлнэ гэсэн шаардлага хаана ч тавигдахгүй, тийм үндэслэл шаардлага ч байхгүй. Эхний орж ирсэн зургаан тэрбум төгрөг олгогдоод дуусч байна. Дараагийн зургаан тэрбум нь ороод ирчихсэн талаар би түрүүн хэлсэн.

     -Зээлийн нөхцөл дээр банкнаас уян хатан байгаа гэсэн. Гэхдээ эргээд төлөх зээл учраас уян хатандаа ямар байгаа вэ?

    -Энд нэг зүйлийг тодруулж хэлмээр байна. Банк шиг хатуурхахгүй байгаа гэсэн миний үгний цаана банкийг буруутгах, шүүмжлэх санаа ер байхгүй шүү. Банкийг би маш сайн ойлгож байна. Эрсдлээ өөрсдөө даагаад явдаг, шалгадаг хянадаг байгууллагуудаас нь шаардлага тавьдаг. Бид уян хатан ажиллаж байна гэдэг маань ч бас өөрсдийгөө магтаж байгаа хэрэг огт биш. Бидний зорилго, нөхцөл байдал, ажлын шаардлага, агуулга маань зарим талаар ялгаатай байгааг л хэлж байгаа юм. Бид Засгийн газрын хөтөлбөрийг түргэн шуурхай, агуулга зорилгын хувьд амжилттай хэрэгжүүлэх үүднээс аль болох зээл хүсэгчээс илүү дутуу, хэрэгтэй хэрэггүй зүйл нэхэхгүй, чирэгдүүлэхгүй, зөвхөн бичиг цаас, тоон үзүүлэлтэд шүтэж яс хатуурхахыг бодохгүй байгаа юм. Үүний цаана төр засгийн бодлого, хүний амьдарлын асуудал зэрэг олон бодох зүйл байна. Ирээдүйд энэ хүн ажлаа хийгээд явж чадах уу, цалин нь нэмэгдэх үү зэрэг талаас нь бодитой бодолцож үзэх хүчин зүйл байвал тооцоод аль болох төрийн албан хаагчдыг дэмжиж байгаа юм. Гэхдээ заавал бүрдүүлэх шаардлагатай зүйлсийг зээлдэгч бүрдүүлж өгөх ёстой, бид ч хатуу шаардана. Зарим зээлдэгч төрийн албан хаагчийн гэр бүлийн хүн нь хувийн компанид ажилладаг, түүнийх нь нийгмийн даатгал бодит байдлаас багаар төлөгддөг, компанийнх нь тайланд байгаа ашиг мөн маш бага байх зэрэг асуудлууд байх юм. Бид бодит байдлыг ойлгож ажиллахыг ойлгож байгаа ч энэ мэт хууль бус явдалтай эвлэрэх албагүй, ёсгүй. Тэр хүний орлого цаасан дээр байгаагаас их байдаг байж болно. Гэхдээ түүнийгээ хуулийн хүрээнд нотлох ёстой, энэ бол зээл хүсэгчийн үүрэг. Үүнийг зээл хүсч байгаа төрийн албан хаагч ойлгож, эхнээсээ л цаг алдахгүй байгаасай гэж хүсэж байна даа.

ОССК