Дөргөний УЦС төслийн хүчин чадлаараа ямар нэг хүндрэл саадгүй ажиллаж байгаа төдийгүй  өвлийн цагт, тэр байтугай аваарын үед хүртэл баруун бүсийн цахилгаан эрчим хүчний хэрэглээний зохих  хувийг хангаж байгаа гэнэ. Харин Тайширын усан цахилгаан станцын усан сангийн дүүргэлтийн түвшин энэ оны есдүгээр сар гэхэд 1690-1693 метрт хүрнэ. Тэр үед авхан аймгийн Тэлмэн сум хүртэлх 140 км шугамыг турших аж. Энэ жилдээ Говь-Алтай аймгийн төвийг эрчим хүчээр хангаж, харин Завхан аймагт эрчим хүч өгч чадахгүй юм байна. Харин ирэх жилээс станц төслийн бүрэн хүчин чадлаараа ажиллах боломжтой болох ажээ. ЭБЭХЯ-ны Эрчим хүчний газрын дарга Ц.Баярбаатар өнгөрсөн баасан гарагийн УИХ-ын чуулганы нгэдсэн хуралдаан дээр УИХ-ын гишүүн Д.Балдан-Очир, Ц.Дашдорж, Б.Чойжилсүрэн нараас тавьсан “Тайшир, Дөргөний УЦС-ын үйл ажиллагааны явц, байгаль орчинд үзүүлж буй сөрөг нөлөөллийг бууруулах асуудлаар хэрэгжүүлж байгаа ажил, үр дүн, цаашид авах арга хэмжээ”-ний талаарх асуулгын хариуд дээрх талбайрыг өгсөн юм.

Энэ асуулгад БОАЖ-ын Л.Гансүх, Говь-Алтай аймгийн Тайшир сум болон Ховд аймгийн Дөргөн суманд баригдсан усан цахилгаан станцууд нь Төв Азийн гадагшаа урсгалгүй ай сав болох Их нууруудын хотгорын сав газарт байгуулагдсан манай улсын хувьд жилийн дөрвөн улиралд тасралтгүй ажиллахаар тооцож зураг төсөл хийгдсэн анхны усан цахилгаан станцууд юм. 11 мВт-ын суурилагдсан хүчин чадалтай Тайширын УЦС-ыг барих техник эдийн засгийн үндэслэлд Говь-Алтай, Завхан аймгийн төв болон ойролцоохь найман сумыг цахилгаанаар хангах, Дөргөний 12 мВт-ын суурилагдсан хүчин чадалтай УЦС-ыг Ховд, Увс, Баян-Өлгий аймгуудыг цахилгаанаар хангахаар тооцож, жилд 37-38 сая кВт/цаг цахилгаан эрчим хүч үйлдвэрлэхээр гадаадын байгууллагуудаар зураг төсөл, барилга угсралтын ажлыг бүрэн гүйцэтгүүлж ашиглалтад оруулаад байна.  Тайширын УЦС-ын барилга угсралтын ажил 2008 оны аравдугаар сар дуусч техникийн болон ажлын комисс акт гарган, жижиг агрегатыг байнгын ажиллагаанд оруулж хоёр жилийн хугацаанд Говь-Алтай аймгийн Тайшир, Жаргалан сумд, дулааны улиралд аймгийн төвийн тодорхой хэсгийг цахилгаан эрчим хүчээр хангаж байгаа. Харин уг станцын том гидро-агрегатуудыг туршиж ашиглалтад оруулах ажиллагааг 2010 оны есдүгээр сард тухайн үед хүрсэн усны түвшингээр хийж гүйцэтгэхээр төлөвлөж байгааг хэллээ.    

ЭБЭХ-ний сайд Д.Зоригт, Тайширын УЦС-ын усан сангийн дүүргэлт 2007 оны наймдугаар сарын 22-нд эхэлж, өнгөрсөн онд 1685 метрт хүрсэн бол энэ оны дөрөвдүгээр сарын байдлаар 1683.6 метр байсан. Түүнээс хойш өнөөдрийг хүртэл тухайн бүс нутагт хаврын шар усны үер эхэлсэнтэй уялдаж усны түвшин 1684.2 мерт хүрээд байгаа. Станцын том агрегатуудыг ажиллуулж эхлүүлэх түвшин нь 1696 метрээс доошгүй байх ёстой юм. Төслийн техник эдийн засгийн үндэслэлд голын урсацыг олон жилийн дунджаар тооцож далан байгуулах зорилгоор голын урсгалыг шилжүүлэн урсгах туннелийг боож усан сангийн дүүргэлт эхэлснээс хойш дунджаар 2.5 жилд дүүрэх ёстой, дээд тал нь таван жил гэж тооцоолсон байдаг. Харамсалтай нь тухайн бүс нутагт олон жил дараалсан хуурайшилт, ган гачиг, голын эхэнд алт олборлох үйл ажиллагаа явуулсан зэргээс шалтгаалан голын олон жилийн дундаж урсац нь 2.3 дахин буюу 5.4 шоометр/секунд болж буурснаас усан сангийн дүүргэлт удааширч байгаа. Харин өнгөрсөн оны өвөл Завхан голын эхээр өнгөрсөн гурван жилтэй харьцуулахад харьцангуй их цас орсон, мөн Хангайн нурууны өврөөс эх авсан голуудад шар усны үер багагүй буусан зэргээс усны түвшин нэмэгдэх нөхцөл бүрдэж байгааг дурьдаж байлаа.

Танилцуулгатай холбогдуулан гишүүд асуулт асууж хариултаа авсны дараа гишүүн Б.Балдан-Очир дэгийн дагуу саналаа хэллээ. Тэрбээр байгаль орчны ийм их эрсдэлтэй нөхцөлд өмнө нь батлагдсан сэргээгдэх эрчим хүчний төслүүдийг УИХ, Засгийн газар, холбогдох яамд эргэн авч үзэж, эрсдэл багатай, байгальд халгүй өөр эх үүсвэрийг эрж хайх цаг болжээ. Түүнчлэн Тайширын УЦС-ын зураг төслийг болно бүтнэ, ирээдүйтэй гэж үзэж зөвшөөрөл өгсөн манай улсын холбогдох аж ахуйн нэгж, албан тушаалтнуудад хариуцлага тооцох ёстой. Энэ станцын усан сангийн далан нь зураг төсөл, тооцоо судалгааны алдаанаас болоод 1689 метрээс дээш ус хуримтлуулах ямарч боломжгүй, орж ирсэн ус нь өөр чигт хальж тэлж буйг орон нутгийн удирдлагууд ярьж байгааг дурьдаад Завхан голын усны нөөцийн арав гаруй хувийг Гуулингийн услалтын систем рүү ямар нэг далан хаалтгүйгээр нэвтрүүлж үргүй урсгаж буйд хараа хяналт тогтоохыг сайдаас хүслээ.

Монцамэ