Монгол Улсын Засгийн газрын тохируулагч агентлаг Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн хорооноос хэвлэлийн бага хурал зарлан Монгол Улсын нийгэм, эдийн засгийн өнөөгийн байдал, цаашдын төлөв, Засгийн газраас хямралын эсрэг авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ болон байгууллагынхаа үйл ажиллагааны талаар сэтгүүлчдэд мэдээлэл хийлээ.

 

Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн хорооны дарга Ч.Хашчулуун тус хурал дээр хийсэн мэдээлэлдээ,дэлхийн эдийн засгийн байдал бүхэлдээ тогтворжиж сайжрах хандлагатай боллоо. Сүүлийн саруудад дэлхийн зах зээл дээр түүхий эдийн үнэ өсч байна. Энэ нь улс орнуудын Засгийн газрын санхүү, эдийн засгийн хямралын эсрэг авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээнүүдийн дүнд бүтээн байгуулалт сэргэж, түүхий эдийн хэрэглээ өсч байгаатай холбоотой юм. Зэсийн үнэ гэхэд 6000 ам.доллар даваад байна. Цаашдаа ч өсөх хандлагатай байгаа. Хамгийн сүүлийн үеийн статистикийн тоо баримт, бидний хийсэн тооцооноос харахад Монгол дахь эдийн засгийн хямрал хүнд үеэ энэ оны нэгдүгээр улиралд даван туулж одоогийн байдлаар байдал тогтворжоод намар тийшээ эдийн засгийн байдал сайжрах төлөвтэй байна. 2009 оны нэгдүгээр улиралд манай улсын эдийн засаг 4,2 хувиар буурсан байсан бол эхний хагас жилийн байдлаар бууралт нэлээд саарч 1,3 хувиар багасаад байна. Гуравдугаар улиралд эдийн засгийн өсөлт анх удаагаа эерэг болох шинжтэй байгаа. Энэ ондоо эдийн засгийн өсөлт бидний тооцоолсноор гурав орчим хувь болох бүрэн боломжтой. 2010 он гэхэд эдийн засгийн өсөлт 5,6 хувьтай болох тооцоо гарсан.Гэхдээ байдал эерэг үзүүлэлттэй байгаа ч эдийн засгийн байдал бүрэн сайжраагүй , хүндрэлтэй асуудлууд байгаа. Бид тооцоогоо нэлээд олон загвараар хийсэн. Өмнөх жилүүдэд манай орны эдийн засагт инфляци буюу үнийн өсөлт 34 хувь хүрч иргэдийн амьжиргаанд сөрөг нөлөө үзүүлж байсан бол энэ онд инфляци 4-5 хувьтай байна. Оны эцэс гэхэд найман хувиас хэтрэхгүй болов уу. Манай улсын арилжааны банкуудын хувьд чанаргүй зээлийн хувь өсч байсан бол одоо өсөхөө болиод активууд нь өсөлтэй байна гэсэн таатай дүн гарлаа гэв.

 

Улсын төсөв, санхүүгийн байдлын талаар тэрээр ярихдаа, төсвийн орлого эхний хагас жилд 826,3 тэрбум төгрөг байгаа нь өмнөх онтой харьцуулахад 20 хувиар буурсан бол харин төсвийн зарлага 1087,6 тэрбум төгрөг болж өмнөх оны мөн үеийнхээс 4,8 хувиар өссөн. Эхний хагас жилд төсвийн нийт тэнцэл 261,3 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай байна.Эхний хагас жилийн байдлаар манай улсад арилжааны 16 банк үйл ажиллагаа явуулж байгаа бөгөөд эдгээр банкны нийт актив эхний хагас жилд 3603.7 тэрбум төгрөгт хүрсэн нь өмнөх оны мөн үеийнхээс 322.4 тэрбум төгрөг буюу 5,5 хувиар нэмэгдлээ. Мөн 2009 оны төсөвт тодотгол хийн өмнө нь төсвийн орлогын өсөлтийг дагаж зохиомлоор нэмэгдсэн төрийн албаны урсгал болон хөрөнгийн зардлыг тодорхой хэмжээгээр танан бодит байдалд нийцүүлэн, Монгол Улсыг хөгжүүлэх сангийн хөрөнгийг төсвийн орлоготой уялдуулан зарцуулахаар боллоо. ОУВС-тай 18 сарын хугацаатай stand by хөтөлбөр хэрэгжүүлэхээр тохиролцсоны дагуу 229 сая ам. долларын зээлийг хөнгөлөлттэй нөхцөлөөр авахаар болов.Гэрээнд заасны дагуу дөрөвдүгээр сард 51,1 сая, зургадугаар сард 25 сая ам. долларын зээлийн эрх олгогдсон бөгөөд нийтдээ 115,6 сая ам. долларын санхжүүжилт орж ирээд байна. Тэрчлэн Дэлхийн банк,Азийн хөгжлийн банк, Япон, , Австрали Улсын Засгийн газраас нийтдээ 165,0 сая ам. долларын зээлийг хөнгөлөлттэй нөхцөлөөр манай улсад олгохоор болсон юм. Мөн Азийн хөгжлийн банкнаас 30 сая, Дэлхийн банкнаас 41 сая, Япон улсын Засгийн газраас 30 сая нийт 101 сая ам. доллар орж ирэн энэхүү зээлийг төсвийн тэнцлийн алдагдлыг нөхөх зорилгоор төсвийн орлогод байршууллаа. Зээлийн хугацааг сунгах, хүүг бууруулах асуудлыг арилжааны банкууд санхүүгийн байдал, бололцоогоо харгалзан шийдэж байх талаар байнга ярилцаж, зохицуулж байна. Малчдын орлогын гол эх үүсвэр болсон малын арьс шир, ноос, ноолуур, махны үнэ ханш буурснаас шалтгаалан, мөн чанаргүй зээлийг нэмэгдүүлэхгүй байх үүднээс 2008 оны 12 дугаар сарын нэгний өдрөөс эхлэн малчдын зээлийн хугацааг орлого орж ирэх хугацаатай уялдуулан нэг жил хүртэлх хугацаагаар сунгав. Мөн 8800 гаруй малчны зээлийн хугацааг хөнгөлөлттэй нөхцөлөөр сунгаж, 136,5 сая төгрөгтэй тэнцэх хэмжээний шимтгэлийг төлбөрөөс чөлөөллөө. Санхүү, эдийн засгийн хямралыг даван туулахын тулд энэ оны сүүлийн хагаст хэд хэдэн арга хэмжээ авах шаардлагатай байгаа бөгөөд юуны өмнө санхүүгийн салбарыг эрүүлжүүлэх талаар дорвитой арга хэмжээ авах хэрэгтэй . Одоогоор арилжааны банкуудад төвлөрөөд байгаа 298,0 тэрбум төгрөгийн чанаргүй зээлийн үлдэгдлийг багасгах зорилгоор дахин санхүүжүүлэх арга хэмжээг банкуудтай хамтран авах шаардлагатай байна. УИХ-аас баталсан төлөвлөгөөнд тусгасны дагуу гадаад эх үүсвэрээс нэмж олох урт хугацаатай, бага хүүтэй хөрөнгийн эх үүсвэрээс дээрх зээлийг дахин санхүүжүүлэх нь илүү үр дүнтэй гэж үзэж байна. Монгол Улсыг 2009 онд хөгжүүлэх Үндсэн чиглэлд тусгасан санхүүгийн салбарыг тогтворжуулах, эдийн засгийн өсөлтийг хангах зорилготой Хөгжлийн банк байгуулах ажил судалгааны шатандаа явж байгаа бөгөөд Засгийн газраас ажлын хэсэг байгуулан ажиллаж байгаа юм .Цаашид Хөгжлийн банк байгуулах эрх зүйн орчныг боловсронгуй болгох, үйл ажиллагааны чиглэлийг нь нарийвчлан тогтоох, хөрөнгийн эх үүсвэрийг шийдэх зэрэг асуудлыг шийдэх хэрэгтэй. Хөгжлийн банк байгуулах нь бодит салбарыг дэмжих, санхүүгийн эх үүсвэр нэмэгдэж, хямралыг гэтлэн давахад бодитой хувь нэмэр болно гэлээ.

 

Ч.Хашчулуун мөнгөний бодлогын хүрээнд хийж буй ажлуудаас танилцуулахдаа, төгрөгийн ам. доллартай харьцах ханшийг тогтвортой барих хүрээнд Монголбанк бодлогын хүүгээ 9,75-аас 12,75 болгон өсгөсөн. Энэхүү өсөлтийн нөлөөгөөр инфляци буурч, төгрөгийн гадаад валюттай харьцах ханш тогтворжсон учраас жижиг дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих, арилжааны банкуудын зээлийн хүүг бууруулах зорилгоор Монголбанк бодлогын хүүгээ 1,25 нэгж хувиар бууруулж 11,5 хувь байхаар тогтоогоод байна. Монголбанкны Ерөнхийлөгч, Сангийн сайдын хамтарсан тушаалаар Эрсдлийн сангийн хувь хэмжээг бууруулан тогтоосон нь арилжааны банкуудаас иргэд, байгууллагад олгох зээлийн эх үүсвэрийг нэмэгдүүлэхэд нааштай нөлөө үзүүлж байна.Атрын гуравдахь аяныг үргэлжлүүлэх, хөдөө аж ахуйн салбарын үйлдвэрлэлийг дэмжих зорилгоор ОХУ-аас 300,0 сая ам. долларын хөнгөлөлттэй зээл авахаар тохирч тус улсаас хөдөө аж ахуйн тоног төхөөрөмж, үр тариа оруулж ирэхээр болсон бөгөөд эхний ээлжинд 10,8 сая ам. долларын техник, 2,4 сая ам. долларын үрийн буудай оруулж ирээд байна. Энэ он гарсаар газар тариалангийн салбарт Монгол Улсыг хөгжүүлэх сангаас 30,3 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийлээ. Эхний хагас жилийн байдлаар зээл, тусламж, төсвийн хөрөнгө оруулалтаар газар тариалангийн салбарын техникийн 56 хувийг шинэчлээд байна. Тэрчлэн энэ жилийн төсвийн тодотголд жижиг дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих зорилгоор 30 тэрбум төгрөгийг Жижиг дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих санд төвлөрүүлж, аймаг, орон нутагт хуваарилаад байгаа нь ажлын байр шинээр бий болгоход тодорхой хувь нэмэр болж байна. Улирлын чанартай алт олборлолтын салбарыг дэмжиж, улсын валютын нөөцийг нэмэгдүүлэх зорилгоор Засгийн газраас өнөөдрийн байдлаар 18,0 сая ам. долларын зээлийг алтаар төлөх нөхцөлтэйгээр арилжааны банкуудаар дамжуулан алт олборлогч аж ахуйн нэгжүүдэд олголоо. Алт олборлолтыг дэмжихэд шаардлагатай санхүүгийн эх үүсвэрийг бүрдүүлэх зорилгоор 66 сая ам. доллартай тэнцэх Засгийн газрын бондыг олон улсын зах зээлд гарган борлуулж, орлогыг нь арилжааны банкуудаар дамжуулан алт олборлогч аж ахуйн нэгж, компаниудад зээлэв.

 

Бага орлоготой өрхийг эдийн засгийн хямралын сөрөг үр дагавараас хамгаалах талаар тэрээр ярихдаа, Засгийн газраас санхүү, эдийн засгийн хямралын нөлөөнд иргэдээ бага өртүүлэх, тэдний орлогын хэмжээг бууруулахгүй байх үүднээс энэ оны эхний хагас жилийн байдлаар халамж үйлчилгээний хэмжээг нэмэгдүүлээд байна. Тухайлбал, оны эхний зургаан сарын байдлаар нийгмийн халамж, тэтгэвэр тэтгэмж, тусламжийг 1,3 сая хүнд олгож, 59,8 тэрбум төгрөг зарцуулсан нь өмнөх оны мөн үеийнхээс үлэмж нэмэгдсэн юм. Хэрэглээг дэмжих чиглэлээр эмзэг бүлгийн иргэдэд улсын төсвөөс 10 тэрбум төгрөг, Азийн хөгжлийн банкны тусламжаар 9 сая ам. долларын хүнсний бүтээгдэхүүний талоныг энэ сараас эхлэн олгох ажлыг зохион байгуулах гэж байна. Бага, дунд орлоготой иргэдэд орон сууцны зээл олгох боломж бий болгох ипотекийн хоёрдахь зах зээлийг хөгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор Монголын ипотекийн корпораци, Германы сэргээн босголт банкны 5,3 сая еврогийн хөнгөлөлттэй зээлээр Ипотекийн зах зээлийг хөгжүүлэх төслийг 2010-2012 оны хооронд хэрэгжүүлэх бэлтгэл хийж байна. "100 мянган айлын орон сууц" төслийн хүрээнд Улаанбаатар хотод 75 мянга, аймаг, орон нутагт 25 мянган айлын орон сууц барихаар төлөвлөсөн. Үүнийг хэрэгжүүлэх зорилгоор нийслэлд шинээр хотхон, хороолол барьж байгуулах, гэр хорооллыг орон сууцын хороолол болгох, орон сууцын нягтралыг сайжруулах зэрэг асуудлаар Зам тээвэр, хот байгуулалтын сайд болон Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч нар харилцан тохиролцож, Санамж бичигт гарын үсэг зуран эдгээр ажлыг эхлүүлсэн гэж онцлон тэмдэглэлээ.

 

Мөн хэвлэлийн бага хурал дээр Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн хорооны дэд дарга Л.Зориг байгууллагынхаа өнгөрөгч хугацаанд хийж гүйцэтгэсэн ажил болон хийхээр төлөвлөж буй ажлуудын талаар мэдээлэл хийсэн юм. Түүний мэдээллээс үзвэл, тус хороо Засгийн газрын үйл ажиллагааны стратегийг боловсруулах, хэрэгжүүлэхэд Үндэсний хөгжлийн цогц бодлого, Мянганы хөгжлийн зорилтууд, эдийн засгийн шинэтгэлийн бодлого, технологи, хөрөнгө оруулалтын үзэл баримтлал, хэтийн бодлого, урт болон дунд хугацааны стратеги, төсөөлөл боловсруулах хүрээнд үүрэг хариуцлага хүлээж, Засгийн газрын танхимд улс орны эдийн засаг,нийгмийн хэтийн болон дунд хугацааны бодлого, хөгжлийн асуудлаар бүх талын зөвлөгөө, дэмжлэг үзүүлэн ажиллаж байгаа аж. Энэ оны гуравдугаар сард шинээр байгуулсан тус агентлаг өнгөрөгч хугацаанд Монгол Улсын эдийн засаг, нийгмийн хөгжлийн дунд хугацааны стратеги, төлөвлөгөөний төсөл, Монгол Улсын эдийн засгийн хөгжлийг хурдасгах, улсын хөгжлийн бодлоготой хөрөнгө оруулалтын бодлогыг уялдуулах, улмаар хөрөнгө оруулалтын үр ашгийг дээшлүүлж, түүнийг оновчтой болгох шинэ механизм болох улсын хөрөнгө оруулалтын зааврыг боловсруулжээ. Мөн холбогдох яамдаас санал болгон ирүүлсэн төслүүдийг Засгийн газрын үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх зорилттой нийцэж байгаа эсэх, улс орны хөгжилд оруулах хувь нэмэр, хувийн хөрөнгө оруулалтыг татах боломж, төслүүдийг хэрэгжүүлэх дэд бүтэц, урьдчилсан нөхцөл бүрдсэн эсэх, 200,0 сая ам. доллараас багагүй хөрөнгө оруулалт шаардагдах зэрэг үзүүлэлтээр шалгаруулан хэлэлцэж, олон нийтэд зарлах томоохон төслүүдийн жагсаалтыг боловсруулсан байна.Тэрчлэн төр хувийн хэвшлийн түншлэлийн талаар төрөөс баримтлах бодлого, Төр хувийн хэвшлийн түншлэлийн тухай хуулийн төслийг боловсруулж, УИХ-ын намрын чуулганаар хэлэлцүүлэхэд бэлэн болгожээ.Мөн Монгол Улсын Мянганы хөгжлийн зорилтуудын хэрэгжилтийн гуравдахь илтгэлийг боловсруулан, өмнөд говийн стратегийн ордуудын дэд бүтцийг хөгжүүлэх судалгааны ажил хийж, холбогдох тайлан, танилцуулга, хийх ажлын төлөвлөгөө, Засгийн газрын шийдвэрийн төслийг боловсруулсан байна.

Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн хорооныхон мөн Монгол Улсад өндөр технологийн аж үйлдвэрийг хөгжүүлэх хөтөлбөр, Монгол Улсын өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх бодлогыг Дунд хугацааны нийгэм, эдийн засгийн стратегитай нийцүүлэн боловсруулж байгаа аж.

Монцамэ