Барилгын салбарт хоёр дах жилдээ ажиллаж байгаа гэсэн. Энэ хугацаанд ямар бүтээн байгуулалтыг хийв, яагаад энэ салбарт хүч үзэхээр сонгосон бэ?  

- Манай компаний зүгээс энэ жил хоёр дах бүтээн байгуулалт дээрээ СХД-ийн нутаг дэвсгэр Москва хороололын хажууд 76 айлын орон сууц 90 хувийн гүйцэтгэлийн ажилтай явж байна. Энэ жилдээ багтаан хоёр ч барилгын ажлыг эхлүүлэхээр төлөвлөж байна. Мэдээж өрсөлдөөд өрсөлдөөд дийлдхээргүй энэ салбарын мундагууд байна, гэхдээ зөв маркетинг, менемент хийж чадсан хэн ч гэсэн амжилтанд хүрэх боломжтой.  

- Барилгын салбар зогсонги байдалд орчихоод байна гэж яриад байгаа шүү дээ. Тэгэхээр шинэ орон сууц бариад, ашиглалтанд оруулаад байх эрэлт байна гэж үү?  

- Барилгын салбар томынхоо хэрээр үүний цаана одоо ч гэсэн хангалттай эрэлт байсаар байна. Одоогоор 150 гаруй мянган гэр хороолол нийслэлд байна гэсэн тоо байдаг. Өдрөөс өдөрт гэр хороололын тоо, байшинд байранд амьдрагсадын тоо аль нь хурдацтай нэмэгдэж байдаг вэ гэвэл мэдээж гэр хороолол байдаг. Тэр гэр хороололд амьдарч байгаа хүмүүс чинь халуун устай, хананаасаа усаа авчихдаг орон сууцанд амьдрах юмсан гэж хүсдэг л хүмүүс. Тиймээс ч энэ эрэлтэд тулгуурлан бид хэдэн айлыг ч гэсэн чанартай баталгаатай орон сууцтай  болгоё гэж зорьсон.  

- Энэ салбарт “МД Топ” гэж гарч ирэх, хэрэглэгчид итгэх гол бизнесийн нууцаасаа хуваалцвал ?

- Мэдээж чанар, бас итгэл даах хариуцлага. Бид барилгын материалын хувьд ч техник технологийн хувьд ч ажиллах хүчний хувьд ч чанартай байж чаддаг гэж хэлж чадна. Манайх Улаанбаатар менежмент, Евро стандарт, Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэр, Хөтөлийн цемент гээд чанартай, бас итгэл даах, харьцаж сурсан байгууллагуудтайгаа хамтран ажиллаж ирлээ. Манай ажилчид ч үүргээ ухамсарлаж хичээж ажилладаг, одоогийн барилга дээр л гэхэд зургаан инженер ажиллаж байгаа.   

- Аливаа бизнессийн гол хөшүүрэг нь мэдээж удирдах хүний авъяас чадвар байдаг. Тэгвэл та өөрийнхөө ажилчдын нийгмийн болоод аюулгүйн,  баталгаат ажиллагаанд хэр анхаарч ажиллаж чаддаг удирдлага гэж тодорхойлох вэ? 

- Мэдээж энэ асуултанд манай ажилчид хариулвал илүү үр дүнтэй байх л даа. Гэхдээ мэдээж барилгын салбар гэдэг их хүнд, анхаарал шаардсан ажиллагаатай байдаг учраас зохих хууль дүрмийн дагуу бид ажилчиддаа тавих шаардлагаа тавьж ажилладаг. Би ажилчидаа бодож чаддаг ажил олгогч гэж өөрийгөө дүгнэнэ. Манай барилгын ажил өглөө 8:30 минутаас эхлэж, үдийн цайны амралт гэж нэг цагийг олгоно, харин оройн 5 цагт ахин цайнд ороод, орой 7 гэж ажлын цаг дуусдаг. Дулааны улиралд өдөр нь урт энэ үед яагаад ийм эрт ажилчидаа тараадаг юм бэ гэж зарим хүмүүс надаас асуудаг. Харин миний хувьд бодит бүтээмжээс илүү ажилчдын урам зориг чухал гэж боддог. Маргааш өглөө нь манай ажилчид сайхан амарсан, ажилдаа идэвхитэй, бүтээмж сайтай эргээд л ажилдаа ордог. Цалин бол өндөр гэж би дүгнэдэг. Манай инженерүүд 600-800 мянган төгрөг, мужаанууд 500 төгрөгний цалингаа аваад л ажилладаг жишигтэй. Нэгэнт л энэ барилга сүндэрлэнэ гэдэг нь хамтын бүтээл л учраас би ажилчдаа боломжийн хэмжээнд харж үздэг гэж гэж бодож байна.

Барилгын салбарт ажиллаж байхад тулгамдаж байгаа хүндрэлтэй асуудлууд нь юу байна вэ?  

Нэг үеэ бодвол манайхан хийж, бүтээж байгаа зүйлдээ чанар гэдэг зүйлийг  анхаарч ажиллаж чаддаг болжээ. Барилгын салбарт ч гэсэн 1990-ээд оны үеийг бодвол чанаржсан, чанаржиж ч байгаа гэж би боддог. Хүмүүс Экогийн орон сууцыг муу гэдэг ч, би бол бусад барилгуудтай л адил материал ашиглаж, адилхан л ажилчин барьж байгаа гэж боддог. Гэхдээ барилгын салбарт хурдацтайгаар хөгжиж урагшлахад хамгийн ихэр саад болж байгаа асуудал бол цаг хугацаа маш ихээр алддаг асуудал байдаг. Улирлын онцлогоос хамаараад барилгын ажил урин цагт богино хугацаанд эрчтэй явагдах шаардлагатай болдог. Гэтэл нэг барилга баръя гэхэд газрын зөвшөөрөл, ашиглах, эзэмших гээд цаашлаад техникийн нөхцөл, улсын комиссийн дүгнэлт гаргуулах гээд ерөөсөө л тавигдах шаардлагынхаа  дагуу ажиллахад л цаг хугацаа маш ихээр алддаг. Энэ хугацаа алдалтыг ажлын долоо хоногтоо ядаж багтааж зохицуулдаг бол хаа хаана бидний ажил урагштай байхсан. Гэтэл өнөөдөр комисс хүлээж аваагүй байранд иргэд амьдраж байгаа нийтлэг учир дутагдалтай асуудлууд байсаар байна. Үнэхээр хүн хүч нь хүрдэггүй бол мэргэжлийн хяналтынхан ажиллах хүчээ нэмэх л хэрэгтэй биз дээ. Болох болохгүй нь мэдэгдэхгүй үнэхээр их цаг алдаад байна. Барилгын салбар хөгжих хөшүүрэг бол цаг хугацааны хувьд их цаг алдаж байгаа энэ асуудлыг л цэгцлэхээс эхлэнэ гэж бодож байгаа. 

- Таны цаг хугацаа их алддаг, дамжлага их байна гэсэн асуудлыг саяхан МҮХАҮТ-аас санаачлан барилгын хүрээнийхэнтэй уулзалт зохион байгуулсан.  Үүний цаана ярьж байсан нэг асуудал нь барилгын элдэв зөвшөөрөл авахтай зэргэцээд “авлигал” оршиод байна гэж байсан. Таны хувьд?  

- Миний хувьд барилгын салбарт ороод удаагүй хоёр дах жилдээ л үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Одоогоор надад авлигал илтээр таарч, хүндрүүлсэн зүйл алга. Цаг хугацааг харин авлигалдаж болдог бол гэж бодогдож байгаа шүү.  

- Уулзаж ярилцаж байгаа барилгын салбарынханаас би нэг асуултыг уламжлал болгон асууж байгаа. Барилгын салбар хямарлаа-хямдаръя-нийтээрээ хөдөлье гэж ярьцгааж байна. Харин таны хувьд хямралын гарцыг юу гэж харж байгаа вэ?  

- 2004-2005 оны үеүүдэд барилгын үнэ 1м2 нь 500 орчим долларын өртөгтэй байсан. Үүний дараа энэ үнэ огцом өссөн. Энэ нь дэлхийн зах зээл дээрх зарим түүхий эдийн үнийн өсөлттэй холбоотой тал байгаа. Монголын зах зээл дээр үнийн хөөргөдөл ч гэсэн маш хурдацтай бий болсон. Эрэлийн цемент л гэхэд дөч орчим мянган төгрөг байсан үнэнээсээ жаран мянган төгрөг болж өссөн, далан төгрөгний үнэтэй байсан тоосго хоёр зуун төгрөг болж огцом өссөн. Одоогийн байдлаар хямралыг туулах гарц нь үнээ бууруулах л гэж би ойлгож байгаа. Энэ нь хүчээр бууруулъя гээд бууруулж байгаа юм биш, угаасаа зах зээл дээр барилгын материалын үнэ ханш буурч эхлээд байна.

- Тэгэхээр өнгөрсөн оныг энэ жилийн өнөө үетэй харьцуулвал барилгын материалын үнэ ханш буурч байгаа гэсэн үг үү?  

- Буурч байна. Ноднин бид 1 тонн цементийг 150-160 мянгаар авч байсан бол өнөөдөр 110 болтлоо хямдраад байна. Арматур төмрийн үнэ ч гэсэн нэг сая гарантйа байсан бол одоо найман зуу орчим мянга болоод байна. Ер нь ганц хоёрхон барилгын материал ч биш, үнэ бодитоор хямдрах нөхцөл бүрдээд байна гэсэн үг.  

- Барилгын салбарын зогсонги байдлыг бий болгож байгаа нэг хүч нь барилгын үнэ буурна гэж найдвар тавин хүлээж байгаа иргэдийн хүлээлт гэж тайлбарлаж болно.  Ер нь хэрэглэгчдийн эрэлт ямар байна вэ?  

- Энэ зах зээлийн нэг салашгүй хэсэг нь эрэлт хэрэглээ. Эрэлт бол байгаа, харин худалдан авах санхүүгийн чадамж дээр л асуудал байгаа шүү дээ. Гэхдээ иргэдийн гар дээр мөнгө байхгүй биш байна. Харин тухайн хүн хэзээ, хаанаас, хэдээр байраа худалдаж авах вэ гэдэг нь өөрийнх нь л асуудал. Харин иргэдэд хандаж зөвлөхөд одоо бол байр авах чинь хамгийн алтан боломж шүү. Өнөөдөр та дунджаар 200 долларын цалин авч байгаа ч тун удахгүй 1000 долларын цалин гар дээрээ авах үе ирнэ. Тэр үед мэдээж орн сууцны үнэ дагаж өсөх болно.  

- Та түрүүн “манай барилгын салбарынхан нэг л эвээ олохгүй байна, нийтээрээ дорвитойхон хөдөлмөөр байна” гэж хэлж байсан. Нийтээрээ гэхээр яаж нэгдэх боломжтой байгаа юм бол? 

- Салбарын яам хийх ёстой ажлаа хийгээд бодлогын хүрээнд ажиллаж, тэр нь эргээд бидний үйл ажиллагаанд тусгалаа олж байгаа гэж ойлгодог. Миний бодлоор манай барилгын салбарынхан тал талаасаа хүчээ нийлүүлэх хэрэгтэй байна. “Цувж явсан барсаас цуглаж суусан шаазгай дээр” гэж үг байдаг даа. Чаддаг чаддагаараа, чиглэл чиглэлээрээ нэгдээд бараа материалаа нийлүүлээд дотооддоо хямдрах хэрэгтэй байна. Гэхдээ миний арга зам, бидний гэхээсээ илүүтэйгээр төрөөс маш хариуцлагатай мэдэгдлийг гаргах хэрэгтэй. Тухайн салбарыг маш сайн судлаад одоо ямар арга хэмжээ авах талаар иргэдэд мэдээлэх хэргтэй. Мөн хамгийн гол иргэдэд хүргэх мессеж бол үүнээс цааш хямдрал гэж алга шүү гэдгийг ойлгуулаасай гэж хүсэж байгаа. Барилгын компаниуд дор дороо л тодорхой хэмжээгээр хямдраад, банкуудын зээлд хамрагдах гэж оролдож байна. Банк санхүүгийн байгууллагууд иргэдэд зээл олгоход бэлэн байгаа хэдий ч болгоомжилж байгаа зүйл нь хэн үүнийг худалдан авах вэ, борлуулалтын чадамж хэр байна вэ гэдэг л асуудал байгаа юм.    

- Барилгын салбарын хүндрэл бэрхшээлтэй асуудлуудын талаар ярилцлаа. Тэгвэл энэ салбарт ажиллахын жаргал нь чухам юу вэ?  

- Бодит бүтээн байгуулалт сүндэрлэдгээрээ онцлогтой. Мэдээж талхчин хүн шинэхэн талх барих нь бүтээн байгуулалт. Гэхдээ бидний хувьд бариад дуусгасан орон сууцанд маань иргэд сэтгэл хангалуун, аюулгүй сайхан амьдарч байхыг харах л жаргал нь байдаг даа.  

- Нэг орон сууц баригдахад газар, хот төлөвлөлт, ландшафт гээд олон асуудал цааана нь яригддаж байдаг. Харин хот төлөвлөтийн тал дээр ямар бодолтой явдаг вэ? Нэг л шигүү намхан барилгууд манай хотын өнгө төрх болоод байх шиг?  

- Энэ бол барилгын салбарын бидний хамгийн түрүүнд авч үзэх асуудал. Хэдэн барилга бариад л байдаг үр хойчид маань ямар ч зохион байгуулалтгүй хот үлдвэл ямар байх уу? Хэдийгээр одоо энэ төлөвлөтөөс хоцроод байгаа ч, илүү ихээр хожимдмооргүй байна. 

Таны бизнест амжилт хүсье.  

Барилга.мн
Б.Алтанцэцэг