Орон сууц тvрээслэх vv? Эсвэл худалдан авах уу?

Barilga Barilga
2019-11-05
Орон сууц тvрээслэх vv? Эсвэл худалдан авах уу?

 

Та vнэхээр өөрийн орон сууцтай болохыг хvсч байна уу?

Орон сууцны зээл авах гэж хөөцөлдөхийн өмнө та vнэхээр орон сууц авах шаардлагатай байгаа эсэх, тэр тусмаа өнөөдөр авах гэж байгаа маань зөв vv гэдгээ дахин сайн тунгаан бодоорой.
Юуны өмнө орон сууцтай болохын сул болон давуу талуудыг талаар авч vзье.

Сул талууд:
- Орон сууцтай болохын тулд ихээхэн хэмжээний хөрөнгө мөнгө зарцуулдаг нь нууц биш юм. Хэрэв та одоо орон сууц тvрээсэлж байгаа бол өөрийн орон сууцтай болсноор зээлийн vндсэн өр болон тvvнийг хvvг төлөх тул орон сууцны зардал тань илvv их өснө гэсэн vг. Тvvнчлэн хэрэв хуучин орон сууц худалдан авсан бро тvvнийгээ засварлаж тохижуулахаас гадна шинээр тавилга, хэрэгсэл худалдан авах зэргээр нэмэгдэл зардлууд гарч болно.

- Орон сууц худалдан авснаар та сар бvр олсон орлогынхоо нилээд хэсгийг зээл, хvvгийн төлбөрт төлж өмнөх хэрэглээгээ тодорхой хэмжээгээр багасгаж зардлаа хэмнэж эхлэнэ гэсэн vг.

- Орон сууцны vнэ жилээс жилд бага багаар өсч болох боловч та орон сууц худалдан авахад зарцуулсан хөрөнгөө хурдан эргvvлэн олж авна гэж тооцож болохгvй.

- Хэрвээ танд санхvvгийн хvндрэл тохиолдох юм бол орон сууцаа худалдана гэдэг маань зөв шийдвэр байж чадахгvй. Орон сууцтай болсны дараа эхний хэдэн жилд орон сууцаа худалдсанаар хожихоосоо илvv алдах болно.

Орон сууцтай болох нь нэг талаас эрсдэл ихэсгэж, илvv хариуцлага бий болгодог ч өөрийн гэсэн гэр оронтой болсон хvн ч сэтгэл хангалуун байдаг. Иймд орон сууц худалдан авахын давуу талуудтай танилцаад чухал болохыг нэг эргэцvvлэн бодоорой.

Давуу талууд:
- Орон сууц нь vнэхээр чухал хөрөнгө оруулалт. Хэрвээ өөрийн төлбөрийн чадвартаа нийцvvлэн худалдан авах орон сууцаа зөв сонгож чадсан бол зээлээ төлөхөд төдийлөн хvндрэл гарахгvй байх болно. Сар бvр орон сууцны зээлийг эргvvлэн төлж байгаа тань өөрийн гэсэн хөрөнгийг нэмэгдvvлж байна гэсэн vг юм. Таны худалдан авсан бусад эд зvйлтэй харьцуулахад орон сууц тань цаг хугацаа өнгөрөх тутам улам vнэ цэнэтэй болж таны эд хөрөнгийн vнэлгээг нэмэгдvvлэх болно. Гэхдээ танд сануулж хэлэхэд таны орон сууцны vнэ зөвхөн өснө гэсэн баталгаа байхгvй, зарим vед буурах ч тохиолдол ч байж болно.

- Эхний орон сууц гол төлөв даруу дараагийн улам тохилог орон сууцтай болох алхмыг тавьдаг. Өнөөдөр орон сууц буюу vл хөдлөх хөрөнгөтэй болсноор ирээдvйд тvvнийгээ сайжруулахад хялбар байдаг.

- Орон сууцныхаа зардлыг төлөвлөх боломжтой. Орон сууцны тvрээсийн vнийг урьдчилан таамаглахад хэцvv байдаг. Энэ нь бидний хяналтаас гадуурх асуудал юм. Хэрэв та орон сууц худалдан авахдаа тогтмол хvvтэй зээл авсан бол орон сууцны зээлээ төлж дуусах хугацаанд сар бvр хэдэн төгрөг төлөхөө мэдэх тул орон сууцны зардлаа урт хугацаанд урьдчилан төлөвлөх боломжтой болно.

- Сэтгэл ханамжтай болохоос гадна өмчлөл тань найдвартай байна. Орон сууцтай өмчлөгчийнхөө хувьд та тvvнийгээ өөрийн хvссэнээр тохижуулж, сайжруулах боломжтой болно. Орон сууц өмчилсөнөөр та найз, танил нөхдийнхөө өмнө нvvр бардам, сэтгэл хангалуун байхын зэрэгцээ та болон танай гэр бvл хамтын амьдралын бат бэх холбоог мэдрэх болно.

- Орон сууц худалдан авах нь хvн амын орлогын албан тушаал татвараас чөлөөлөгдөх нэгэн боломжийг олгоно. Хувь хvн өөрийн орлого болон банк, санхvvгийн байгууллагаас авсан зээлийн хөрөнгөөр амьдран суух зориулалтаар анх удаа орон сууцны барилга барих, эсхvл худалдан авахад зарцуулсан 30 сая төгрөгөөс дээшгvй хэмжээний хөрөнгөтэй тэнцэх орлогыг албан татвар ногдох орлогоос чөлөөлөхөөр хуульд заасан байна. Yvнийг жишээгээр тайлбарлавал: Иргэн “Ж” банкнаас зээл авч 50 сая төгрөгөөр Нийслэлийн Сvхбаатар дvvрэгт 4 өрөө байрыг амьдран суух зорилгоор А компаниас 2007 оны 5-р сард худалдаж авсан байна. Иргэн “Ж” нь 2007 оноос өмнө хувьдаа орон сууц худалдан авч хуульд заасны дагуу албан татварын чөлөөлөлт эдэлж байгаагvй болно. Тэрээр, 2008 оны 2-р сарын 15-ны дотор багтаж дараах материалыг бvрдvvлэн Сvхбаатар дvvргийн татварын хэлтэс дээр очиж “Хувь хvний орлогын албан татвар тодорхойлох хуудас”-аар тооцоо хийж 2007 онд төлсөн албан татварын чөлөөлөлтийг эдлэнэ.

Yvнд:
1. Yл хөдлөх хөрөнгийн газраас тухайн иргэнд олгосон “vл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээ”

2. Тухайн иргэний банк болон санхvvгийн байгууллагатай хийсэн зээлийн гэрээ

3. Иргэн хэн нэгэн этгээдээс уг орон сууцыг худалда авсан бол орон сууцаа худалдсан этгээдийн vл хөдлөх хөрөнгө худалдан борлуулсны 2%-ийг албан татвар төлсөн баримт

4. Хэрэв иргэн “Ж” нь дээрхи орон сууцыг өөрийн хөрөнгөөр худалдаж авсан бол уг орон сууцыг худалдаж авсан буюу барьсан хөрөнгийг албан татвар ногдох орлогод оруулан тооцсоныг нотлох баримт

Сvхбаатар дvvргийн татварын хэлтэс иргэн “Ж”-тэй албан татварын чөлөөлөлтийг тооцоог дараах зарчмаар хийнэ.

   1. Yндсэн цалин /жилийн/ 3,600,000 төгрөг
   2. Нийгмийн болон эрvvл мэндийн даатгалд төлсөн шимтгэл 360,000 төгрөг
   3. Татвар ногдуулах орлого 240,000 төгрөг
   4. Байр худалдан авсан хөрөнгө 30 сая төгрөг
   5. Чөлөөлөгдөх хөрөнгийг хассаны дараах татвар ноогдох орлогын дvн
     (-26,760,000 төгрөг)

   6. 2007 онд суутгуулсан орлогын албан татвар 324,000 төгрөг
      Буцаан олгох татварын дvн 324,000 төгрөг
   7. Иргэн “Ж” албан татварын илvv төлөлт 324 мянган төгрөгийг буцаан авах эрхтэй бөгөөд тэрээр энэ чөлөөлөлтийг тvvний татвар ногдох орлого нь 30 сая төгрөг хvртэл эдлэнэ. Хэрэв тvvний жилийн орлого тогтмол бол жишээнд зааснаар 9 жил эдлэнэ гэсэн vг юм.

Хvн болгонд орон сууц худалдан авах боломж байдаггvй. Орон сууц худалдан авах гэрээнд гарын vсэг зурахаас өмнө хvн маш сайн тунгаан бодож цэгнэх шаардлагатай. Таны худалдан авсан орон сууцны vнэ цаашид зайлшгvй өснө гэсэн баталгаа байхгvй гэдгийг байнга санаж байх хэрэгтэй. Орон сууц худалдан авснаар та амьдралын хэв маягаа ихээхэн өөрчлөх, олон зvйлээс татгалзах хэрэг ч гарч болох юм. Гэхдээ орон сууц нь тухайн өрхөд ихээхэн давуу тал, тааламжтай орчинг бий болгодог ба vvнд зарцуулсан хөрөнгө мөнгөндөө харамсахааргvй л байх ёстой.

5. Чөлөөлөгдөх хөрөнгийг хассаны дараах татвар нооглох орлогын дvн (-26,760,000 төгрөг)

6. 2007 онд суутгуулсан орлогын албан татвар 324,000 төгрөг Буцаан олгох татварын дvн 324,000 төгрөг

7. Иргэн “Ж” албан татварын илvv төлөлт 324 мянган төгрөгийг буцаан авах эрхтэй бөгөөд тэрээр энэ чөлөөлтийг тvvний татвар ногдох орлого нь 30 сая төгрөг хvртэл эдлэнэ. Хэрэв тvvний жилийн орлого тогтмол бол жишээнд зааснаар 9 жил эдлэнэ гэсэн vг юм. Хvн болгонд орон сууц худалдан авах боломж байдаггvй. Орон сууц худалдан авах гэрээнд гарын vсэг зурахаас өмнө хvн маш сайн тунгаан бодож цэгнэх шаардлагатай. Таны худалдан авсан орон сууцны vнэ цаашид зайлшгvй өснө гэсэн баталгаа байхгvй гэдгийг байнга санаж байх хэрэгтэй. Орон сууц худалдан авснаар та амьдралын хэв маягаа ихээхэн өөрчлөх, олон зvйлээс татгалзах хэрэг ч гарч болох юм. Гэхдээ орон сууц нь тухайн өрхөд ихээхэн давуу тал, тааламжтай орчинг бий болгодог ба vvнд зарцуулсан хөрөнгө мөнгөндөө харамсахааргvй л байх ёстой.

Дэлгэрэнгүйг "Голомт" банкнаас www.golomtbank.com