Дулааны эрчим хүчний хэрэглээг багасгах, ариг гамтай зарцуулах үндсэн гурван боломж байдаг нь:
1. Одоо байгаа халаалтын зуух, системээ хянан үзэх, ухаалаг хэрэглээнд суралцах
2. Түлшинд агуулагдаж буй эрчим хүчийг аль болох бүрэн гүйцэд ашиглах буюу илчлэг чанарыг сайжруулах
3. Гарган авч буй дулааныг байнга өөрчлөгдөх хэрэгцээндээ тааруулан хэрэглэх буюу халаалтын систем нь уян хатан тохируулгатай байх зэрэг болно.
Энэ гурван боломжийг дэлгэрэнгүй авч үзвэл:
- Ухаалаг хэрэглээ
Үүнд эхний ээлжинд өрөө тасалгааныхаа зөв зохистой тохируулж мөрдөх, өөрөөр хэлбэл өрөөний температурыг ая тухтай байх хэмжээнд барих. Жишээ нь, зочны өрөөний температур 2О-22°С хооронд байхад л хангалттай гм. Судалгаанаас үзэхэд өрөөний температурыг 1°С-ээр өсгөхөд түлшний зарцуулалт ойролцоогоор 6% нэмэгддэг байна, Дулаалга сайтай барилгад ая тухтай байдлыг алдагдуулалгүйгээр өрөөний температурыг 1-2 °С-ээр буруулж болдог ажээ. Мөн дараах зүйлүүдийг бага гэлгүй анхаарч байх нь чухал;
Халаах хэрэгслийн өмнө урт хөшиг унжуулж халхлах нь өрөөнд очих дулааныг багасгадаг муу талтай.
• Халаалтын систем дэх усны температурыг хэрэгцээндээ тохируулан аль болох бага байлгах. Усны температурыг өөрчлөлгүйгээр байнга өндөр түвшинд барих нь үргүй зардал гаргасантай адил.
• Өрөө тасалгаандаа агаар сэлгэлт хийхдээ хоромхон зуур, дээд тал нь 15 минут салхилуулах нь зохистой. Цонхоо байнга онгорхой байлгахаас зайлсхийгээрэй.
Өрөө болгоныг өөр өөр температуртай байлгах
Ашиглалтын зориулалтаас хамаарч өрөө болгон өөр өөр температуртай байдаг. Иймээс халаалтыг тухайн өрөөний ашиглах хугацаа, зориулалтаас хамааруулж тохируулах шаардлагатай. Өрөөний температурыг халаах хэрэгсэлд тавьдаг термостат- вентилээр нэг түвшинд түвэггүй барьж болно. Европын орнуудад шөнийн цагт байшингийн доторх температурыг өдрийнхөөс- 5°С-ээр буулгах нь хэвийн зүйл болсон байна. Үүнийг автомат цагийн тохируулгатай өрөөний ерөнхий термостатаар, эсвэл гараар халаалтын зуухны холигч вентилээр тохируулдаг ажээ. Гэхдээ үүнийг хийн болон шингэн түлшээр ажилладаг зуухтай эсвэл төвлөрсөн системтэй үед хийх нь илүү үр дүнтэй ажээ. Шөнийн цагт өрөөний температурыг буулгаснаар халаалтын зардлыг 10 хүртэл хувиар хэмнэж болно.
Түүнээс гадна гэртээ байхгүй байх өдрийн цагаар болон амралтын өдрүүдэд өрөөний температурыг багаар тохируулж байгаарай.
Манайхны голчлон хэрэглэдэг хатуу түлшний зуух нь уян хатан тохируулга, засвар үйлчилгээ хийхэд тохиромж муутай байдгаас эрчим хүчийг хэмнэх, байгаль орчныг хамгаалах талаар тавьж буй өнөөгийн шаардлагад төдийлөн нийцдэггүй. Харин сүүлийн үед хийн болон шингэн түлшээр халдаг, байгаль орчныг бага бохирдуулдаг төрөл бүрийн зуух импортоор орж ирж байгаа тул эдгээрийг хэрэглэж түлш, дулаанаа.хэмнэх боломж нээгдэж байна. Мөн сүүлийн үед цахилгаан халаалтын систем нилээд түгээмэл нэвтэрч байгаа бөгөөд ашиглалтын зардал нь хий шингэн түлштэй харьцуулахад бага ч нүүрснийхээс нилээд өндөр байна. Дэвшилттэй, хэмнэлттэй технологиос жишээ авбал шөнө дулаан хадгалагч, дулааны насос зэргийг дурдаж болно. Эдгээр нь анхдагч өртөг нь өндөр ч ашиглалтын зардал бага байгаль орчинд үзүүлэх хорт нөлөөллийг бууруулах сайн талтай. Цахилгаан халаалтын систем, шөнө дулаан хадгалагч зэргийг зах зээлд Ультрасоник ХХК, Атмор ХХК компаниуд нийлүүлж байна.
Халаалтын төхөөрөмжид тогтмол засвар үйлчилгээ хийж байх
Халаалтын улирал дууссаны дараа юм уу эхлэхийн өмнө зууханд засвар үйлчилгээ, тогооны хөө арилгах зэрэг үйлчилгээ, тохируулга хийснээр зуухны ашигт ажиллагааг тогтмол өндөр түвшинд барих боломжтой. Мөн халаалтын зуухнаас гарах утааны гаралт, өнгө зэргийг ажиглаж, хэрэв хар утаа ихээр гарч түлш дутуу шатаж байгаа бол агаар болон түлшний хэмжээг тохируулах хэрэгтэй. Мөн хэмжиж тодорхойлдог багаж тоноглол бүхий Шижнлэх Ухаан Технологийн Их Сургуулийн Барилгын Инженерийн Сургууль, Эрчим Хүчний Инженерийн Сургууль зэрэг мэргэжлийн байгууллагуудад хандаж болно.
Түлшний дулаан өгөлтийг сайжруулах
Түлшинд агуулагдаж буй эрчим хүчийг ямарч алдагдалгүйгээр бүрэн ашиглах боломжгүй. Гэхдээ түлшийг бүрэн шатааж, гарч буй утааны дулааныг ашиглах, агаар өгөлтийг тохируулах зэргээр түлшнээс ялгарах дулааны өгөлтийг нэмэгдүүлж болно.
Утаагаар алдагдах дулаан
Дулаан гаргах явцад утаагаар их хэмжээний дулааны алдагддаг ба үүнийг багасгах
боломжтой. Халаалтын зуухны утааны алдагдлыг шалгадаг журам, аргачлал байдаг бөгөөд зарим оронд эрчим хүчний хэмнэлтийн хуулийн дагуу тогтмол шалгадаг байна.
Тухайлбал европын холбооны улсуудад хувийн орон сууцанд шинээр тавьж буй халаалтын зуухны утааны алдагдал дээд тал нь 14%, одоо ашиглаж буй зуухных дээд тал нь 18% байх ёстой ажээ.
Утааны дулаан алдагдал их байх шалтгаан нь:
• Агаарын илүүдэл. Шаталтын үед агаар илүүдсэнээс хэрэгцээгүй халсан агаар
яндангаар гадагш алдагддаг. Үүнийг утаанд буй хэт бага СО-ийн агуулгаар мэдэж болно.
Шалтгаан: шаталтын процесс буруу, яндангийн таталт хэт өндөр, халаалтын зуухны тогооны битүүмжлэл муу гм.
• Агаарын дутагдал. Энэ нь шаталт дутуу явагдахад нөлөөлдөг ба хөө тортог тогтоход хүргэдэг. Тогоонд тогтсон хөө тортог нь усны халалтыг бууруулснаас ялгарч буй дулааны ихээхэн хэсэг утааны хамт алдагддаг байна. Хөө тортог нь ойролцоогоор 6%-ийн эрчим хүчний алдагдалд хүргэдэг.
• Утааны хэм хэт өндөр байх. Шалтгаан ньтүлшний өгөлт ихэссэн, эсвэл хөө тортог нэмэгдсэнээс үүдэлтэй.