“Улаанбаатар хотын усан хангамж, ариутгах татуургын хөгжлийн чиг хандлага” сэдэвт олон улсын бага хурал “Чингис” зочид буудалд боллоо. Бага хурлыг Ус сувгийн удирдах газар (УСУГ) 50 жилийн ойгоо тохиол­дуулан гадны хөрөнгө оруулагч­дыг татах зорилгоор зохион бай­гуулжээ.

 

Нийслэлийн хүн амд ундны усны дөрвөн эх үүсвэр, гүний 175 худаг, 348 км цэвэр усны дам­жуулах шугам, долоон насосны станц, гэр хорооллын 494 ус түгээх байр, 60 усны машин хоногт 150 мянган шоо метр ус түгээж байна. Ус сувгийн удир­дах газар 1959 онд бай­гуулаг­дахдаа гүний таван худаг, 15 км цэвэр усны шугам, найман км бохир усны шугам, насосны хоёр станц, усны 17 машин, ус түгээх 16 байртай ажиллаж эхэлжээ. Тухайн үед нийслэлийн хүн ам 150 мянга байсан юм.

 

Одоогийн байдлаар орон сууцны нэг иргэн хоногт дунд­жаар 230 литр, гэр хорооллын нэг хүн 6-8 литр ус хэрэглэж байна. Орон сууцны хэрэглэгчдийг тоолууржуулахад 25 мянган тоолуур хэрэгтэй аж. Дээрх тооны тоолуур авахад долоон тэрбум төгрөг шаардлагатай юм. Тус газар олзворлон түгээж байгаа усны хэмжээг багасган хэмнэхэд анхаарч ажиллаж байна. УСУГ Япон улсын буцалт­гүй тусламж, техник туслал­цааны болон Улаанбаатар хотын усан хангамж, нийтийн аж ахуй, алслагдсан дүүргийн ус хан­гам­жийг сайжруулах, төв цэвэрлэх байгууламжийн тоног төхөөрөм­жийг сайжруулах зэрэг төсөл хөтөл­бөр хэрэгжүүлдэг.

Мянганы хөгжлийн зорилтод 2015 он гэхэд баталгаат ундны ус хэрэглэх боломжгүй иргэдийн тоог хоёр дахин бууруулах, Улаанбаатар хотын бүсийн хөгж­лийн хөтөлбөрт 2006-2010 онд усан хангамжийн шугам сүлжээг өргөтгөх, гэр хорооллын ус хангамжийг сайжруулахаар төлөв­лөсөн. НҮБ-ын хамгийн сүүлд гаргасан судалгаагаар Улаанбаатар хотын ундны усанд 2016 он хүртэл доголдол гарах­гүй гэсэн тооцоо гарчээ. Энэ нь нэг талаар сайхан ч нөгөө талаар долоо жилийн дараа ундны усны хомсдолд орох түгшүүртэй мэдээ юм. Ус тодорхой хуга­цааны дараа нөхөн сэргээгдэж байдаг. Гэхдээ Улаанбаатар хотын хувьд энэ байдлаар усаа хайр гамгүй ашигласаар байвал одоогийн хэрэглэдэг хэмжээний усаа олборлож чадахгүйд хүрэх аюултай. Өөрөөр хэлбэл, усыг нөхөн сэргээгдэх хэмжээнээс нь ихээр хэрэглэснээр хомсдолд оруулна гэсэн үг. Тиймээс ундны усны нөөцтэй холбогдуулан цаашид барих орон сууцаа хаана, хэдийг барих талаар тооцоолох хэрэгтэй юм.

 

Үйлдвэрүүдийн бохир усыг цэвэршүүлэх ёстой “Харгиа” байгууламж ажиллахгүй бай­гаагаас Төв цэвэрлэх бай­гууламж руу үйлдвэрийн химийн бодис, хүнд металлын найр­лагатай бохир ус очих болсон. Тиймээс төв цэвэрлэх бай­гууламж бүрэн хүчин чадлаараа ажилласан ч үйлдвэрүүдийн химийн бодистой бохир усыг цэвэршүүлж дийлэхгүй аж. Гэсэн ч одоогоор хэсэгчлэн шинэчлэл хийж байгаа ч хоногт 160-180 мянган шоо метр бохир усыг л цэвэршүүлэх чадалтай байна. Төв цэвэрлэх байгууламж нь анх 1964 онд хуучин ЗХУ-ын тус­лам­жаар байгуулагдаж байжээ. Түүнээс хойш 1979,1986 онд өргөтгөл хийсэн байна. Цэвэрлэх байгууламжийн хувьд 1980-аад оны сүүлч үеэс тоног төхөөрөм­жийн эвдрэл, элэгдэл гарч эхэлсэн ч ОХУ-д үйлд­вэрлэсэн учир сэлбэг хэрэгсэл нь олдохоо больсон байна. Тиймээс НҮБ, Чех, Япон зэрэг орны тусламжаар хэсэгчлэн шинэчилж орчин үеийн төхөөрөм­жөөр тоноглож байгаа юм байна.