Тоолууржуулахад долоон тэрбум төгрөг шаардлагатай
Barilga
2019-11-05
“Улаанбаатар хотын усан хангамж, ариутгах татуургын хөгжлийн чиг хандлага” сэдэвт олон улсын бага хурал “Чингис” зочид буудалд боллоо. Бага хурлыг Ус сувгийн удирдах газар (УСУГ) 50 жилийн ойгоо тохиолдуулан гадны хөрөнгө оруулагчдыг татах зорилгоор зохион байгуулжээ.
Нийслэлийн хүн амд ундны усны дөрвөн эх үүсвэр, гүний 175 худаг, 348 км цэвэр усны дамжуулах шугам, долоон насосны станц, гэр хорооллын 494 ус түгээх байр, 60 усны машин хоногт 150 мянган шоо метр ус түгээж байна. Ус сувгийн удирдах газар 1959 онд байгуулагдахдаа гүний таван худаг, 15 км цэвэр усны шугам, найман км бохир усны шугам, насосны хоёр станц, усны 17 машин, ус түгээх 16 байртай ажиллаж эхэлжээ. Тухайн үед нийслэлийн хүн ам 150 мянга байсан юм.
Одоогийн байдлаар орон сууцны нэг иргэн хоногт дунджаар 230 литр, гэр хорооллын нэг хүн 6-8 литр ус хэрэглэж байна. Орон сууцны хэрэглэгчдийг тоолууржуулахад 25 мянган тоолуур хэрэгтэй аж. Дээрх тооны тоолуур авахад долоон тэрбум төгрөг шаардлагатай юм. Тус газар олзворлон түгээж байгаа усны хэмжээг багасган хэмнэхэд анхаарч ажиллаж байна. УСУГ Япон улсын буцалтгүй тусламж, техник туслалцааны болон Улаанбаатар хотын усан хангамж, нийтийн аж ахуй, алслагдсан дүүргийн ус хангамжийг сайжруулах, төв цэвэрлэх байгууламжийн тоног төхөөрөмжийг сайжруулах зэрэг төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлдэг.
Мянганы хөгжлийн зорилтод 2015 он гэхэд баталгаат ундны ус хэрэглэх боломжгүй иргэдийн тоог хоёр дахин бууруулах, Улаанбаатар хотын бүсийн хөгжлийн хөтөлбөрт 2006-2010 онд усан хангамжийн шугам сүлжээг өргөтгөх, гэр хорооллын ус хангамжийг сайжруулахаар төлөвлөсөн. НҮБ-ын хамгийн сүүлд гаргасан судалгаагаар Улаанбаатар хотын ундны усанд 2016 он хүртэл доголдол гарахгүй гэсэн тооцоо гарчээ. Энэ нь нэг талаар сайхан ч нөгөө талаар долоо жилийн дараа ундны усны хомсдолд орох түгшүүртэй мэдээ юм. Ус тодорхой хугацааны дараа нөхөн сэргээгдэж байдаг. Гэхдээ Улаанбаатар хотын хувьд энэ байдлаар усаа хайр гамгүй ашигласаар байвал одоогийн хэрэглэдэг хэмжээний усаа олборлож чадахгүйд хүрэх аюултай. Өөрөөр хэлбэл, усыг нөхөн сэргээгдэх хэмжээнээс нь ихээр хэрэглэснээр хомсдолд оруулна гэсэн үг. Тиймээс ундны усны нөөцтэй холбогдуулан цаашид барих орон сууцаа хаана, хэдийг барих талаар тооцоолох хэрэгтэй юм.
Үйлдвэрүүдийн бохир усыг цэвэршүүлэх ёстой “Харгиа” байгууламж ажиллахгүй байгаагаас Төв цэвэрлэх байгууламж руу үйлдвэрийн химийн бодис, хүнд металлын найрлагатай бохир ус очих болсон. Тиймээс төв цэвэрлэх байгууламж бүрэн хүчин чадлаараа ажилласан ч үйлдвэрүүдийн химийн бодистой бохир усыг цэвэршүүлж дийлэхгүй аж. Гэсэн ч одоогоор хэсэгчлэн шинэчлэл хийж байгаа ч хоногт 160-180 мянган шоо метр бохир усыг л цэвэршүүлэх чадалтай байна. Төв цэвэрлэх байгууламж нь анх 1964 онд хуучин ЗХУ-ын тусламжаар байгуулагдаж байжээ. Түүнээс хойш 1979,1986 онд өргөтгөл хийсэн байна. Цэвэрлэх байгууламжийн хувьд 1980-аад оны сүүлч үеэс тоног төхөөрөмжийн эвдрэл, элэгдэл гарч эхэлсэн ч ОХУ-д үйлдвэрлэсэн учир сэлбэг хэрэгсэл нь олдохоо больсон байна. Тиймээс НҮБ, Чех, Япон зэрэг орны тусламжаар хэсэгчлэн шинэчилж орчин үеийн төхөөрөмжөөр тоноглож байгаа юм байна.