Эрчим хүчний салбарыг аврах ганц гарц нь үнээ нэмэх гэнэ. Өөрөөр хэлбэл алдагдалд орсон салбарын шархаа нөхөх арга нь иргэдээ шулах. Монгол улс эрчим хүчний салбарт толгой өвдөхгүй баялагтай. Бараг л аймаг бүр нүүрсний орд газартай. Бүр нийслэлийн захын дүүрэг нь ч нүүрсний эх булаг. Багануур дүүрэг гэхэд 150

жилийн нүүрсний нөөцтэй гэж байгаа. Гэтэл Монгол улсын хамгийн алдагдалтай салбараар өөрсдийгөө “өргөмжилж”, өнөө маргаашгүй үнээ нэмэхгүй бол таг зогсолтод орохоо мэдэгдээд авлаа.

 

Одоогийн мөрдөж буй тарифыг 20-24 хувиар нэмэгдүүлнэ гэсэн тооцоог хийж, ирэх оны эхнээс мөрдөх сурагтай. Эртнээс нүхээ ухаж байгаа хэрэг. Харин энэ талаар Эрчим хүчний зохицуулах газраас лавлахад “Энэ талаар мэдээлэл өгөх боломжгүй. Бүх зүйл тодорхой болоогүй” гэсэн хариултыг өгч байв. Саяхан л хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр үнээ нэмэхээс өөр аргагүй байдалд хүрсэн салбар дахин эргэлзэх болсны шалтгаан юу вэ? Хэрэв цахилгааны үнэ нэмэгдвэл түүнийг дагаад бүх зүйлийн үнэ нэмэгдэнэ. Сард хэдэн мянга, саяар нь цахилгааны төлбөр хийдэг байгууллагууд үйлчилгээнийхээ үнийг нэмэхээс өөр яах билээ. Эс тэгвээс эрчим хүчний салбарын араас алдагдалд орсноо зарлах болно. Гэрэл цахилгаангүйгээр Улаанбаатарчуудыг төсөөлөхийн аргагүй. Тэгвэл зайлшгүй хэрэглээ болсон цахилгааны үнэ нэмэгдэх бүр нийслэлчүүд элгээрээ хэвтэх нь ойртож байна гэсэн үг.

 

Хэмнэж хэмнэж сарын арван мянган төгрөг цахилгаанд төлдөг айл өрхүүд хэд дахин нэмэгдсэн тарифыг дийлнэ гэж үү? Харин ч өрийн сүлжээ улам өргөжиж, “мөнгөө төлөхгүй бол цахилгааныг чинь тасална” гэсэн сүрдүүлэг улам нэмэгдэх болно. Нийслэлчүүд зөвхөн цахилгаанаар амьдардаггүй. Ус, орон сууц, дулаан гээд шаардлагатай суурин үйлчилгээнүүд ч цахилгаанаас хамаарна. УСУГ гэхэд нэг сард 300-гаад сая төгрөгөөр цахилгааны төлбөрөө хийдэг. Энэ мөнгө 24 хувиар нэмэгдэхээр томоос том тоо гарна. Харин тэр үед УСУГ хэвийн ажиллах болов уу? гэсэн асуултад “Маш их алдагдалд орно. Ямар ч орлогогүйгээр бид хэвийн ажиллаж чадахгүй” гэсэн хариултыг цахилгааны ерөнхий инженер нь өгсөн юм. Тэгвэл хэвийн ажиллах ямар гарц байна вэ? Үүний хариулт тун энгийн усны үнийг тодорхой хэмжээгээр нэмэх. Хариулахад амархан байгаагийн хэрээр бодит амьдрал дээр хялбар байх уу гэдэг нь хамгийн том асуудал. Цахилгааны төлбөрт дээрэлхүүлж суугаа иргэд усны тарифын нэмэгдэлд өвдөг сөхөрнө. 

 

Тарвага болохгүйн тулд ус ууна. Харин уусан усныхаа үнийг төлж чадахгүй. Энэ нь УСУГ-аас ашиг харж, төсөвт ногдол ашиг авна гэж горьдох хэрэггүй гэсэн үг. Харин ч төсвөөс нэмэгдэл мөнгө гаргаж, алдагдлыг нөхнө. Өөрөөр хэлбэл эрчим хүчний араас элгээрээ мөлхөх салбар бас нэгээр нэмэгдэнэ гэсэн үг. Үүнтэй адил бас нэг салбар бол орон сууц. Цахилгаан, ус нэмэгдчихээд байхад орон сууцныхан дүлий дүмбэ мэт суухгүй нь мэдээж. Үнээ нэмж, өөрсдийгөө алдагдлаас аварна. “Одоогоор хэдэн төгрөгөөр төлбөрөө нэмэх талаар тодорхой мэдээлэл алга. Гэхдээ цахилгааны үнэ нэмэгдсэн тохиолдолд дагаж үнээ нэмэхээс өөр аргагүй” гэсэн хариултыг ОСНААУГ-ын удирдлагууд хэлж байгаа. Тэгэхээр энэ бүхнээс цахилгааны үнийн нэмэгдэл нь хар салхи мэт бүгдийг хамрах нь харагдаж байгаа юм. Харин нэмэгдсэн бүхэн иргэдэд асар их хэмжээний дарамт болно. Нэг үгээр хэлбэл алдагдлаа нөхөх гэсэн нэг салбараас болж асар олон иргэд хохирно. Сая гаруй иргэний эрх ашгаас эрчим хүчний салбарын эрх ашгийг дээгүүр тавих уу, үгүй юу гэдгийг эрх мэдэлтнүүд эргэцүүлж үзэх биз. Уг нь иргэдэд зориулагддаг суурин үйлчилгээнүүд бодит амьдралд тулгуурласан үнэ тарифтай байх ёстой. Учир нь хэрэглэгч нь иргэд шүү дээ. Өдөр тутмын хэрэглээний үнэд дарлуулж суугаа иргэддээ дарамт нэмэхгүйн тулд нийслэлийн удирдлагууд Сангийн яаманд цахилгааны зохицуулалтад анхаарах хүсэлт гаргажээ. Харин бодит байдалд тулгуурласан хүсэлтийг Сангийн яам хэрхэн хүлээж авахаас нийслэлчүүдийн амьдрал ихээхэн шалтгаална. Нэг л өглөө нэмэгдсэн тариф сонсохгүйн тулд нийслэлчүүд бид залбирахаас өөрийг хийж чадахгүй.

 

Жил бүр л цахилгааны үнийг нэмж аврагдах гарцаа хийдэг эрчим хүчнийхний мууд барьдаг мод нь иргэд болжээ. Нэмэх бүрт багахан хэл ам гарч өнгөрөөсөөр удахгүй бүр 20 гаруй хувиар нэмэх нь. Даварна гэхэд арай л хэтэрч байна. Ирэх онд 30 хувиар нэмнэ гээд сууж байхыг ч үгүйсгэх аргагүй. Харин тэр үед Улаанбаатарчууд юугаа хэлж хуйхаа маажаад ч нэмэргүй. Иргэдээ мөлхүүлж, бусад байгууллагыг холгосон цахилгааны үнэ нэмэгдэх асуудлыг эргэн харвал хэн хэндээ хэрэгтэйсэн дээ. Харин эрчим хүчний салбар алдагдлаа нөхөх гэж аргаа барж суухаар ашигтай ажиллах гарцаа хайвал илүү үр дүнд хүрэх ч юм бил үү.