Хэрэв та өнөөдөр Сэттли хот доторх Пайне гудамжаар машинаар өнгөрвөл замын нэг эгнээ нь барилгын тоног төхөөрөмжүүдийг суурилуулахад зориулан хаагдсан байхыг ажиглаж, барилгын материалуудыг хэд хэдэн газар өрж тавьсан байхыг олж харна. Эдгээр зүйлс нь танд хаа нэгтээ барилга байгууламжийн ажил өрнөж буйг харуулах боловч яг таны доор барилгын ажил явагдаж буй талаар та ямар ч төсөөлөлгүй байх буй за. Газрын гадарга дээр та машинаа жолоодон засмал зам дээр явж байна гэж бодох боловч үнэндээ энэ нь зам хөндлөн цувуулж тавьсан металл дам нуруун дээр тогтож буй төмөр бетон хавтангууд ажээ. Эдгээр дам нуруу болон хавтангийн доогуур ирээдүйн хөнгөн төмөр замын нэг хэсэг болох Пайне гудамжны туннел баригдаж байна. Энэхүү 900 фуут урт үргэлжлэх туннел нь Сэттли хотын төвд 1980онд баригдсан туннелтэй холбогдох юм. Туннелийг дараах шаардлагуудыг хангасан байхаар тооцжээ,
Уг туннел нь 2500 жилийн турш газар хөдлөлтөнд тэсвэртэй байх болон дуу авиан чичирхийллийн шаардлагыг хангасан байх. Барилгын ажлын явцад Сэттли хотын авто болон явган замын хэвийн уйл ажиллагааг тасалдуулахгүй байх. Барилгын ажлын явцад газар доорх бохир ус, цэвэр ус, дулаан.цахилгаан, телефон болон хийн шугам сүлжээнүүдийг тасалдуулахгүй байх. Зэргэлдээх барилгуудад учруулж болох гэмтлээс бүрэн сэргийлэх.
Энэхүү туннел нь ердийн төмөр бетон хавтан болон ханануудаас бүрдэнэ. Дээвэр болон суурийн хавтангийн зузаан нь хамгийн багадаа 1,38, ихдээ 1,83 м ба ханын зузаан нь мөн ихдээ 0,762, багадаа 1,0668 м байна. Туннелийн дотоод эзлэхүүний хувьд өргөн нь 9,14-29,26 м, харин өндөр нь 4,87 метр. Туннелийн ихэнх хэсэг нь нэг түвшинтэй бөгөөд зарим хэсэгтээ агааржуулах сэнс, цахилгаан сүлжээний тоноглолыг таазнаас дээш ховилд байрлуулсан байна. Туннелийн суурийн гүн нь 12,2 -21,336 м-ын хэмжээтэй.
Энэхүү туннелыг барьж босгоход дагаж мөрдөх үндсэн норматив бичиг баримт нь Сэттли хотод зориулан 1997 онд баталсан Барилгын Нэгдсэн Норм (БНН) байлаа. Ийнхүү уг тунеллыг өөрийн жин, хөрс, усны даралт болон ойролцоох барилгууд мөн зам дээрх тээврийн хэрэгслүүдийн жингээс уусэх даралт зэргийг бодолцож тооцоог хийжээ. Мөн Сэттли хот нь газар хөдлөлтийн идэвхитэй бус нутагт оршдог учраас туннелыг газар хөдлөлтөөс хамгаалах нь нэн чухал байв. Тиймээс туннелын хийцийн шийдлийг харуулсан хөдөлмөрийн процессын картанд газар доорх туннелд онцгойлон тохирох шийдлүүдийг тусгасан байна. Эдгээр шийдлүүдийн үндсэн арга нь газар хөдлөлтийн явцад орчны хөрсний шилжилтээс үүсэх чичирхийлэл, тэнхлэгийн хазайлт болон мушгиралтанд турших явдал байлаа. Уг туннел нь 150 -н жилийн турш газар хөдлөлтөнд ямар нэг хийц, бүтээцийн гэмтэл гарахгүй мөн 2500 –н жилийн турш газар хөдлөлтөнд нурж унахгүй байхаар төлөвлөгджээ. Энэ бүхэнд хүрэхийн тулд туннел болон түүнийг хүрээлэн буй хөрсний хөшүүн чанарыг тооцсоны үндсэн дээр бетоны зузаан болон арматурын тоо хэмжээг тогтоосон байна.
Туннел ухахад замын хөдөлгөөнийг тасалдуулахгүй байх нь
Замын их хөдөлгөөнийг хэвээр нь байлган гудамжны доор туннел ухах нь "Нүдэнд орсон өргөсийг авах"-тай адил нарийн ажил хэмээн нэгэн инженер дүрсэлжээ. Тэдэнд замыг хааж ухах ямар ч боломж байхгүй байсан учраас "Дээгүүр халхалан ухах" аргыг сонгожээ Энэ нь замын дээгүүр машин явуулах том тавцан суурилуулж, уг тавцангийн доогуур нь туннел ухах арга юм. Дээрх тавцан нь металл дам нуруун дээр тогтсон төмөр бетон хавтангаас тогтоно. Үүнийг хийхдээ ухах гэж буй туннелын дээрх замын хоёр талын дагуу металл дам нуруугаа эгнүүлэн тавих юм. Энэ нь замын хашлага хүртэл үргэлжилнэ. Тийнхүү гудамжны нэг хэсэгт хавтангуудыг угсарч байх хооронд гудамжны нөгөө хэсгээр түр зуур тээврийн хэрэгслүүдийг зорчуулахаар тооцсон байв Үүний дараагаар мөн адил аргаар замын нөгөө хэсэгт хавтангуудыг угсарна. Ийнхүү барилгачид хавтангийн доор айх аюулгүй туннелыг ухах боломжтой юм.
Орчуулсан: МБИХ-ны оюутан гишүүн Б. Батхолбоо / ШУТИС-БИС-БЭЗМ 3-р курс/